«Jataqhana joq bolsa, kóńil qaıdan toq bolsyn» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sanynda Qazaqstan Prezıdenti janyndaǵy Áıelder isteri jáne otbasylyq-demografııalyq saıasat jónindegi ulttyq komıssııanyń múshesi, «Ekomed» adam urpaǵyn órbitý ortalyǵynyń ǵylymı dırektory, bıologııa ǵylymdarynyń doktory Saltanat Baıqoshqarovanyń «Máseleniń máselesi» atty maqalasy berilip otyr. Avtordyń jazýynsha, bedeýlikpen emdelýge keletin áıelderdiń basym kópshiligi, 75-80 paıyzdaıy buryn bir nemese birneshe ret jasandy túsik jasaǵandar dep aıtýǵa bolady. Bireýleri bilmestikpen, endi bireýleri óz ómirine jeńil qarap, saýattylyǵy jetpegendikten nemese jaǵdaıyn túzep alǵan soń urpaqty bolamyn degender. Keıin ókinetinin bilmeı oılanbaǵandar. «Qazirgi kezde áleýmettik bedeýlik degen túsinik te paıda boldy. Jas kezimizde oqyp alaıyq, áleýmettik jaǵdaıdy túzep alaıyq dep júrip, óziniń bıologııalyq turǵydaǵy jan ekenin umytqandar, otbasy bolýdy, ata-ana bolýdy keıinge shegergen jastar jıi kezdesýde», - deıdi maman.
Sondaı-aq osy basylymda belgili jazýshy Tólegen Qajybaıdyń «Jataqhana joq bolsa, kóńil qaıdan toq bolsyn» degen taqyryppen problemalyq maqala basyldy. Onda Kókshetaý qalasyndaǵy Aqan seri atyndaǵy mádenıet kolledjine 60 jyl tolǵandyǵy, al jergilikti bıliktiń mádenıet kolledjine jataqhana salamyz degenderine 26 jyl ótkendigi týraly jazylady. Avtordyń aıtýynsha, kolledjge eń aldymen, ónerpazdardy oqytyp, tárbıeleýge asa qajetti stýdııa kerek. Aıadaı ǵana akt zaly búgingi kún talabyna múldem jaýap bermeıdi. Kitaphanaǵa bólingen bólmeler de tym tar ári qorash. «Endi osynaý olqylyqqa oqý korpýsynyń joǵarǵy qabatynyń jataqhanaǵa bólingendigin aıtsaq kolledj tirliginiń asa aýyr halde ekendigin sezinbeý múmkin emes. Aınalymǵa kelmes tarlyqtyń zardabyn tartýdaı-aq tartyp kele jatqan kolledjge búgingi tańda jataqhana aýadaı qajet», - deıdi avtor.
Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Qarataýdy bókterlep otyrǵan eldi mekenderdiń ishinde Dıqankól aýylynyń qymyzynyń dańqy artyp tur, dep jazady atalmysh basylym. oblystyq kásipkerlik, ındýstrııalyq-ınnovatsııalyq damý jáne týrızm basqarmasynyń basshysy Baýyrjan Omarbekovtyń aıtýynsha, onda saýmalmen emdeý baǵdarlamasy qabyldanǵan, mundaı ispen aınalysatyndarǵa qarjylaı jeńildikter bar. Oń
jaqynda Túlkibas aýdanynyń Kemerbastaý aýylynda «Tań nury» JShS dep atalatyn saýmalmen emdeý ortalyǵy ashyldy. Bul ortalyq júzdegen adamdy bir mezette qabyldaı alady. Sonymen qatar, taza tabıǵı ónimder usynatyn, týrızmdi damytýǵa den qoıǵan seriktestik jıyrmadan astam adamǵa jumys ornyn taýyp berip otyr. Munda kelgen jurt saýmal iship, taza aýada atqa minip serýendeı alady. Maqala « Saýmal » degen taqyryppen berilgen.
***
«Aıqyn» gazetiniń búgingi sanynda Ádilet mınıstrliginiń Sot aktilerin oryndaý departamenti dırektorynyń orynbasary Saıda Saǵdat suhbat berip, Elbasy jarııalaǵan «100 naqty qadam» Ult jospary - Qazaqstannyń jahandyq jáne ishki syn-qaterlerge jaýaby jáne jańa tarıhı jaǵdaılarda damyǵan 30 memlekettiń qataryna qosylý jospary týraly oılarymen bólisti. «100 naqty qadam» Ult josparynyń 27-qadamy Qazaqstanda jekemenshik sot oryndaýshylary ınstıtýtyn odan ári damytýdy, sondaı-aq sot oryndaýshylarynyń memlekettik qyzmetin birtindep qysqartýdy maqsat tutady. Bizdiń departamenttiń quzyrynda lıtsenzııalyq baqylaý, saladaǵy memlekettik saıasatty anyqtaý, júıeni jetildirý boıynsha usynystar engizý sekildi negizgi jumystar qalady. Qazaqstanda jeke oryndaýshylar ınstıtýty 2010 jyldan bastap engizildi. ıAǵnı bul ınstıtýt bıyl 5 jyldyq mereıtoıyn atap ótedi. Al Ult josparyn júzege asyrý aıasynda jeke oryndaýshylar ınstıtýtyn ary qaraı órkendetýge baǵyttalǵan sharalar qolǵa alynýda», - deıdi ol.
Ulttyq bank 2014 jyldyń basynda tańdap alǵan qarjy-nesıelik saıasattyń turaqtylyǵyn kórsete otyryp, birinshi jartyjyldyqqa qorytyndy jasady. Bul - baǵany turaqty ustaý jáne ınflıatsııalyq protsesti baıaýlatý. Ulttyq banktiń uzaq merzimdik saıasaty tıimdi paıyzdyq arnamen jáne ıkemdi valıýtalyq baǵammen ınflıatsııalyq targettendirý (bul valıýtaǵa degen suranysty retteýge múmkindik jasaıdy) dep atalatyn rejımge kezeńmen ótýge baǵyttalǵan, dep jazady osy basylym « Turaqtylyq jáne naqty bolja ý» atty maqalasynda.
Basylymnyń atap ótýinshe, Ulttyq bank bul saıasattyń jatyq jáne júıeli júrgizilýin erekshe atap kórsetýindegi maqsaty - kúrt sekiristi jáne alypsatarlardyń teńge baǵamymen oıynyn boldyrmaý. Óıtkeni teńgeniń turaqty baǵamy áleýmettik-saıası turaqtylyqtyń ǵana emes, sondaı-aq ekonomıkaǵa ınvestorlardy tartýdyń mańyzdy faktory. Maqsat - makroekonomııalyq parametrlerdiń boljamnan tys eshqandaı ózgerýine jol bermeý, al negizgi prıntsıp - targetteý, basqasha aıtqanda bolashaqqa naqty maqsatty baǵdar qoıý. Inflıatsııalyq targetteý saıasatynyń birinshi kezeńi 2014 jyly aqpanda teńge baǵamyna túzetý engizý. Sol kezde paıda bolǵan tıimdi aıyrbastyń nomınaldyq jáne naqty baǵamy arasyndaǵy dısbalanstan arylý, baǵamdyq dálizdi keńeıtý, sondaı-aq bankterge uzaq merzimdik ótimdilik múmkindigin berý kerek boldy. Kelesi kezeńde ıkemdi aıyrbas baǵamyn qalyptastyratyn valıýta dáliziniń joǵarǵy mólsherin kóterý kerek edi. Alaıda mundaı saıasatty júrgizýge munaı baǵasynyń tómendeýi, sondaı-aq reseılik rýbldiń devalvatsııasy sııaqty syrtqa qolaısyz faktorlar kedergi jasady. Syrtqy qolaısyzdyqtardy esepke ala otyryp, Ulttyq bank teńgeniń turaqtylyǵyn saqtaý úshin birqatar quraldardy paıdalandy. Mysaly, ol birinshi ret bankterge qysqamerzimdi ótimdilikti jáne bankaralyq naryqtaǵy mólsherlemeni retteýdi usyndy. Osylaısha, valıýta naryǵynda aıyrbas baǵamyn turaqty ustaýǵa jáne ınflıatsııa deńgeıin tómendetýge baǵyttalǵan valıýtalyq ınterventsııa ári qaraı jalǵasty.
«Ekspress-K» gazetiniń jazýynsha, keshe Pavlodarda eki pedofıl sottaldy. Olardyń bireýi óz qyzyn jyldar boıy zorlap kelgen áke men ekinshisi onyń sybaılasy. Bul haıýandar qatań rejımdi kolonııaǵa kóp ýaqytqa ketedi, dep jazady basylym. Bul jantúrshigerlik isti qaraý jabyq túrde ótkizildi. 39 jastaǵy Ekibastuz turǵyny óziniń 13 jasar qyzyn aıaýsyz zorlap, vıdeosyn ınternetke salyp otyrǵan. Osydan keıin ol óz qyzyn satýǵa kirisken. Oqýshy qyzdy taǵy bir Ekibastuz turǵyny Andreı ıAzvenko da zorlaǵan. Haıýan áke 24 jylǵa, ıAzvenko - 15 jylǵa sottaldy. Maqala « Porno-dvıgatelnyı apparat» degen taqyryppen berilgen.
