Jasandy ıntellekt mamandyqtarǵa qalaı áser etedi
ASTANA. KAZINFORM – Jasandy ıntellektini kúndelikti ómirde qoldaný baǵytynda 5 jylda 1 mln qazaqstandyq oqytylmaq. Tsıfrlyq damý mınıstrligi bul maqsatqa qol jetkizý qandaı múmkindikter arqyly sheshiletinin túsindirdi.
Oqytý baǵdarlamalary
- Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2024 jylǵy 24 shildedegi №592 qaýlysymen bekitilgen Jasandy ıntellektini damytýdyń 2024-2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasyna súıensek, jaqyn arada JI elimizdegi eńbek naryǵyna aıtarlyqtaı áser etetini sózsiz. Birinshiden, JI kúndelikti jáne qaıtalanatyn jumystardy avtomattandyrý arqyly kóptegen dástúrli mamandyqty jasandy ıntellekt almastyrýy múmkin. Al bul óz kezeginde eńbek naryǵynda belgili bir mamandyqtarǵa suranystyń tómendeýine ákeledi, - delingen Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrliginiń Kazinform agenttigine bergen jaýabynda.
Alaıda, JI-diń damýy tek teris áserlermen shektelmeıdi. Onymen birge jańa mamandyqtar men jumys oryndary paıda bolady. Mysaly, derekterdi taldaý, baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdi ázirleý, kıberqaýipsizdik jáne jasandy ıntellekt júıelerin basqarý salalarynda mamandarǵa suranys artady.
Jasandy ıntellektini damytýdyń 2024-2029 jyldarǵa arnalǵan ulttyq tujyrymdamasynda mynadaı is-sharalar eskerilgen:
- orta bilim berýdiń oqý baǵdarlamasyna «Jasandy ıntellekt negizder» modýlin qosý;
- joǵary jáne joǵary oqý ornynan keıingi bilim berý uıymdarynda JI salasyndaǵy bilim berý baǵdarlamalaryn engizý;
- memlekettik qyzmetshilerge jasandy ıntellekt negizderi boıynsha kýrstardy ázirleý jáne ótkizý.
Qazirgi ýaqytta mınıstrlik jasandy ıntellekti salasyndaǵy kadrlardy daıarlaý, olardy oqytý sııaqty jumystardy atqaryp jatyr. Atap aıtqanda, Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, osy bilikti kadrlardy daıarlaýǵa baǵyttalǵan «Techorda» baǵdarlamasy ázirlengen bolatyn. Baǵdarlama IT salasyndaǵy, jasandy ıntellekt salasyndaǵy adamı kapıtaldy damytýǵa baǵyttalǵan jáne mamandardyń ózin jetildirýge yqpal etedi. Bul baǵdarlama arqyly keıingi 3 jyl ishinde 82 myńnan astam IT maman daıyndaldy, onyń ishinde 16 myńnan astamy jeke IT mektepterde bilim aldy.
- Sondaı-aq, JI salasyndaǵy mamandardy daıyndaý úshin 2024 jyldyń qyrkúıeginde Tomorrow school mektebi ashyldy. Bul baǵdarlama ózara oqytý men praktıkaǵa negizdelgen. Bilim baǵdarlamasynda 18 aı oqytý eskerilgen. Qazirgi kezde 5 myńǵa jýyq adam saıt arqyly ótinish bergen, - dep atalyp ótken vedomstvo aqparatynda.
Munymen qosa, jasandy ıntellektige qyzyǵýshylyq tanytqan, osy salanyń mamany bolamyn deıtin oqýshylarǵa TUMO mektebin ashý josparlanyp otyr.
- Bul baǵdarlama aıasynda oqytýda oıyn tásilin qoldana otyryp, baǵdarlamalaýǵa jáne JI-ge baǵyttalǵan oqytýdy keńeıtý ári engizý qarastyrylǵan. Osy baǵdarlama arqyly jylyna 1 000 oqýshyny oqytý josparlanyp otyr. Mektep 9-12 synyp oqýshylaryna arnalǵan. Búgingi kúni TUMO mektepteri Frantsııa, Albanııa, Germanııa, Portýgalııa, Ýkraına, Shveıtsarııa jáne Armenııa memleketterinde ornalasqan, - deıdi vedomstvodan.
Budan bólek, JI negizderi boıynsha kýrs bar. Bul rette ony qazaq jáne orys tilderinde onlaın tártipte oqýǵa bolady. Kýrs Skillbox platformasynda Astana Hub qosymshasy men platformasyn paıdalanýshylar úshin tegin oqytylady.
Sondaı-aq JI salasy boıynsha onlaın bastamalar kelesi baǵyttardy qamtıdy:
- AI preneurs baǵdarlamasy – JI startaptaryn ázirleýge arnalǵan baǵdarlama;
- AI People Bootcamp - qatysýshylarǵa úzdik sarapshylardyń jetekshiligimen JI salasyndaǵy ozyq quraldar men tájirıbeni meńgerýge múmkindik beretin tórt aptalyq onlaın oqytý baǵdarlamasy.
- AI Quest 1.0 - Astana Hub mobıldi qosymshasyna engizilgen ınteraktıvti oıyn, ol ІT men JI-de óz bilimin tekserýge jáne baǵaly syılyqtar alýǵa múmkindik beredi.
Tutastaı alǵanda Qazaqstanda jasandy ıntellektini kúndelikti ómirde qoldaný úshin 5 jylda 1 mln adam oqytylatyny málim boldy. Bul turǵyda Tsıfrlyq damý mınıstrligi osy úlken maqsatqa qol jetkizý qandaı múmkindikter arqyly sheshiletinin túsindirdi.
- Qazaqstanda jasandy ıntellekt salasynda kadr daıarlaý jáne ony kúndelikti ómirde qoldanýǵa qajet bilim men mashyqty damytý úshin júıeli jaǵdaılar jasalyp jatyr. TechOrda, Tomorrow School jáne TUMO sııaqty baǵdarlamalar arqyly oqytý ekojúıesi qurylyp, jasandy ıntellekt salasyndaǵy bilim berý múmkindigi artty. Bul baǵdarlamalar aldaǵy bes jylda 1 mıllıon adamdy oqytý maqsatyn júzege asyrýǵa múmkindik beredi. Nátıjesinde, Qazaqstanda jasandy ıntellekt tehnologııalaryn engizý, ınnovatsııalyq jobalardy damytý jáne tsıfrlyq ekonomıkany nyǵaıtýǵa jol ashylady, - deıdi vedomstvo mamandary.
Jańa zań jobasy
Taıaýda Parlament Májilisiniń qaraýyna «Jasandy ıntellekt týraly» zań jobasy engizildi. Osy qujat pen oǵan ilespe zań jobalaryna Parlament Májilisiniń depýtattary bastamashylyq etti. Bul qujattar jasandy ıntellekt tehnologııalaryn paıdalanýdyń biryńǵaı quqyqtyq bazasyn qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan.
- Bul zań jobasynyń negizgi maqsaty - memlekettik organdar, jeke jáne zańdy tulǵalar arasyndaǵy ózara is-qımyldy qosa alǵanda, jasandy ıntellekt salasyndaǵy quqyqtyq retteýdi belgileý, - dep atalyp ótken Tsıfrlyq damý mınıstrligi málimetinde.
Zań jobasynda myna máselelerge qatysty normalar qarastyrylǵan:
- jasandy ıntellekt júıeleriniń jiktelýi;
- deepfake-terdi anyqtaý jáne jolyn kesý maqsatynda tańbalaýdy engizý;
- avtorlyq quqyqty belgileý;
- tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý;
- jasandy ıntellekt júıeleriniń táýekelderin basqarý.
Negizgi zań jobasy jasandy ıntellekt salasyndaǵy retteýdiń, qaýipsizdikti qamtamasyz etýdiń quqyqtyq ári uıymdastyrý negizderin, memlekettik organdar men kvazımemlekettik uıymdardyń jasandy ıntellekt tehnologııalaryn paıdalaný erekshelikterin aıqyndaıdy.
Qaı sala kóbirek avtomattandyrylady?
Goldman Sachs-tiń 2024 jyly júrgizgen zertteýine sáıkes, AQSh-taǵy kásipterdiń shamamen úshten ekisi jasandy ıntellektpen ishinara avtomattandyrýǵa ushyraıdy. Jalpy alǵanda, AQSh-taǵy qazirgi jumys mindetteriniń 25 paıyzy jasandy ıntellekt arqyly avtomattandyrylýy múmkin, ásirese ákimshilik (46%) jáne zańgerlik (44%) kásipterde. Al qurylys (6%) jáne jóndeý (4%) sııaqty «qosalqy jumys» kásipterde tómen deńgeıde júredi.
QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstriligi aqparat boıynsha, damyǵan elderge qaraǵanda damýshy elderde jumys oryndary avtomattandyrýǵa azyraq ushyraıdy, biraq búkil álem boıynsha jumystyń 18%-y (300 mln jumys ornyna teń) JI kómegimen avtomattandyrylýy yqtımal.
Atap aıtqanda, «Eńbek resýrstaryn damytý ortalyǵy» AQ baǵalaýy boıynsha ákimshilik saladaǵy qyzmetkerler arasynda generatıvti JI arqyly jumys mindetteriniń 45 paıyzyna deıin avtomattandyrylýy múmkin, al jumysshy kásipteriniń mindetteri boıynsha - 2 paıyzǵa deıin.
Jalpy alǵanda, Qazaqstanda generatıvti jasandy ıntellektini paıdalaný arqyly jumys tapsyrmalarynyń 13%-y (ortasha jáne joǵary deńgeıdegi yqtımaldyqta) oryndalýy múmkin.
- Jasandy ıntellektiniń eńbek naryǵyna áseri aıtarlyqtaı bolǵanymen, jumys oryndary men salalardyń kópshiligi avtomattandyrýǵa ishinara ǵana shaldyǵýy múmkin. Sondyqtan JI jumyskerlerdi almastyrmaı, olardyń jumysyn tolyqtyrýy yqtımal, - dep atalyp ótken vedomstvo aqparatynda.
Generatıvti JI engizýdiń nátıjesi eńbek ónimdiligin arttyrýǵa áser etedi.
Aıta ketsek, elimizde azamattarǵa quqyqtyq keńes beretin jasandy ıntellekt ázirlenip jatqany da málim boldy.