Jartyjyldyq qorytyndysy: jańa onlaın-servısterdi engizý, baılanys ınfraqurylymyn damytý jáne jasandy ıntellekt
ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstanda turǵyndar ómiriniń túrli salalaryn tsıfrly transformatsııalaý boıynsha jumys jalǵasyp jatyr. 2024 jyldyń 6 aıynda tsıfrlandyrý jáne ınnovatsııalyq damý salasynda ilgerileýshilikke qol jetkizildi. Negizgi jetistikterdiń qatarynda elektrondy memlekettik qyzmetter sanyn ulǵaıtý, jańa tsıfrlyq sheshimder men platformalardy engizý, sondaı-aq IT jáne aeroǵarysh ónerkásibi salasyndaǵy halyqaralyq yntymaqtastyqty nyǵaıtý bar.
Baılanys ınfraqurylymyn damytý
Qazaqstanda optıkalyq-talshyqty baılanys jelilerdi (OTBJ) keńeıtýden bastap jańa tehnologııalar men zańnamalyq ózgeristerdi engizýge deıingi baılanys ınfraqurylymyn jańǵyrtý boıynsha belsendi jumys jalǵasýda. OTBJ boıynsha jobany iske asyrý 1,2 myńnan astam aýyldyq eldi mekenderdi qosýǵa jáne 3,7 myń memlekettik organdar men bıýdjettik mekemeler úshin keń jolaqty ınternet-qyzmetterge qol jetkizýdi qamtamasyz etýge múmkindik berdi. Jańa jelilerdiń jalpy uzyndyǵy 20 myń km-den asty, bul kommýnıkatsııa ınfraqurylymyn aıtarlyqtaı jaqsartty.
Tehnologııalyq jetistikter qatarynda 20 qalada 918 bazalyq stansasy bar 5G jelisin iske qosý, sondaı-aq 4,8 myń aýyldyń keń jolaqty ınternetke qol jetkizýin qamtamasyz etý bar. Jańa normatıvti talaptardyń engizilýi sapasyz qyzmetterdiń sanyn azaıtý arqyly baılanys qyzmetteriniń sapasyn arttyrdy, al antıfrod júıesin engizý alaıaqtardan túsetin qońyraýlar sanyn azaıtty.
Qyzmetterdi tsıfrlandyrý jáne qoljetimdi etý
QR TsDIAÓM «Elektrondy úkimetti» damytýdy jalǵastyrýda. Qazirgi ýaqytta barlyq memlekettik qyzmettiń 93,3%-y elektrondy túrde usynylady, onyń 86%-yna smartfon arqyly qol jetkizilgen. «eGOV Mobile» mobıldi qosymshasy men 56 qyzmetke qol jetkizilgen syrtqy platformalar arqyly birinshi jartyjyldyqta 35 mln qyzmet kórsetildi. Bul tsıfrlandyrýdyń joǵary deńgeıin jáne qazaqstandyqtarǵa memlekettik qyzmetterdiń kópshiligin úıden shyqpaı-aq alýǵa múmkindik beretin memlekettik servısterdiń halyq úshin qol jetimdi bolǵanyn kórsetedi.
Qazirgi ýaqytta kelesi qyzmetter qoljetimdi:
- Avtokólik boıynsha onlaın mámileler;
- Tsıfrly ıpoteka;
- Tsıfrly notarıat;
- Jyljymaıtyn múlikti onlaın satyp alý;
- Sottan tys bankrottyq;
- Avtokólikti zańdastyrý;
- «Nesıeni toqtatý» servısi – qaryz alýdan erikti túrde bas tartý;
- Qumar oıyndarǵa qatysýdy jáne bás tigýdi shekteýge arnalǵan servıs;
- eGov Mobile-daǵy eńbek sharttary;
- Bilim berýdiń resmı qujattaryna apostıl qoıý;
- TJ shyǵyndaryn óteý;
- Boryshkerler tizilimi boıynsha shetelge shyǵýǵa tyıymnyń bar-joǵyn tekserý qyzmeti jáne basqalar.
Zańdy tulǵalar úshin memlekettik qyzmetterdi alý tásilderi de jeńildetildi:
- eGov Business mobıldi qosymshasy;
- «Zańdy tulǵanyń tsıfrly senimhaty» servısi;
- Lıtsenzııalardyń 100% onlaın formatta qol jetimdi;
- Lıtsenzııalardyń 12 túri «avtomatty túrde qol qoıý» rejımine aýystyryldy.
e-Otinish Biryńǵaı platformasy aıasynda azamattardan 6,8 mıllıon ótinish qabyldandy. Taldaý qorytyndysy boıynsha qazir Memlekettik qyzmetter tizilimine engizilgen 29 «jasyryn» qyzmet anyqtaldy. Ótinish berýshilerdiń baǵalaýy boıynsha jaýap sapasyna qanaǵattaný 17,5%-ǵa ósti.
Memlekettik qyzmetterge arnalǵan tsıfrlyq sheshimder
Memlekettik organdar ınternet-resýrstarynyń Biryńǵaı platformasyn engizý jalǵasýda, bul memlekettik uıymdar úshin 4055 saıt jasaýǵa múmkindik berdi. Memlekettik organdardy tsıfrlandyrý sheńberinde baǵdarlamalyq ónimderdi ázirleýdi jáne engizýdi jeńildetetin is-sharalar ótkizildi, bul azamattarǵa kórsetiletin qyzmettiń sapasyn jaqsartady. Mysaly, sý tasqynynan zardap shekken halyqty qoldaý úshin qoldau.gov.kz biryńǵaı portaly iske qosyldy.
Zańnamalyq deńgeıde tsıfrly transformatsııaǵa yqpal etetin normalar bekitildi. Memlekettik organdardyń jumysyn avtomattandyrý jáne «QazTech» platformasy arqyly memlekettik qyzmetterdi usyný úshin baǵdarlamalardy ázirlep, engizý rásimderi jeńildetiledi.
JI boıynsha strategııalyq bastamalar
Qazaqstanda jasandy ıntellektini (JI) damytý jónindegi sharalar kúsheıtildi, bul salanyń elimizdiń bolashaq ekonomıkalyq jáne áleýmettik progresi úshin strategııalyq mańyzyn atap kórsetedi. TsDIAÓM qurylymynda Jasandy ıntellekt jáne ınnovatsııalardy damytý komıteti quryldy, onyń qyzmeti JI-niń tolyqqandy ekojúıesin qalyptastyrýǵa, tehnologııalardy qaýipsiz paıdalanýdy qamtamasyz etýge jáne adam kapıtalyn damytýǵa baǵyttalǵan.
Úkimet Jasandy ıntellektini damytýdyń 2024-2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasyn qabyldady.
Ol derekter men esepteý qýattaryna qol jetkizýdi qamtamasyz etetin ulttyq jasandy ıntellekt platformasyn quryp, ınnovatsııalar úshin qolaıly klımat ornatýdy kózdeıdi. Adam kapıtalyn damytý Nur Álem EKSPO bazasynda ashylǵan Alem.AI ortalyǵynda qoldaý tabýda, ol mamandardy oqytýdyń, ǵylymı bastamalardy yntalandyrýdyń jáne JI-startaptardy damytýdyń negizgi ortalyǵyna aınalady.
Halyqaralyq IT naryqtarǵa shyǵý
Dúnıejúzilik bankpen jáne Alchemist jáne SilkRoad Innovation Hub sııaqty jetekshi halyqaralyq uıymdarmen yntymaqtastyq sheńberinde qazaqstandyq startaptarǵa qoldaý kórsetiledi, el ekonomıkasyna túrli ozyq ınnovatsııalyq sheshimder engizilýde.
Medıtsınada, bilim berýde, týrızmde jáne taý-ken metallýrgııa ónerkásibinde jasandy ıntellektini damytýǵa erekshe nazar aýdarylady. Qazaqstandyq startaptar iri amerıkalyq jáne azııalyq kompanııalardyń qyzyǵýshylyǵyn týdyrýda. Ońtústik-Shyǵys Azııa men Er-Rııadtaǵy ókildikterde 20-dan astam startapqa halyqaralyq naryqtarǵa shyǵý úshin qoldaý kórsetiledi.
Astana Hub Google Accelerator-dyń seriktesi bola otyryp, óz pozıtsııasyn nyǵaıtýdy jalǵastyrýda. Bul yntymaqtastyq óńirdegi startaptardy akseleratsııalaý úshin jańa kókjıekter ashady jáne qazaqstandyq IT-naryqtyń halyqaralyq ınnovatsııalyq ekojúıelermen yqpaldasýyn kúsheıtedi.
Aeroǵarysh ónerkásibi
Bıylǵy 30 mamyrda «Báıterek» ǵaryshtyq zymyran keshenin qurý týraly» Úkimetaralyq kelisimge ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly Hattamaǵa qol qoıyldy. Atalǵan qujat reseılik taraptyń keshendegi jumysy jónindegi mindettemelerin arttyrady, bul onyń ótelýine jáne turaqty damýyna yqpal etedi.
Sonymen qatar, Shanhaı Yntymaqtastyq Uıymy (ShYU) sheńberinde QHR-men birqatar halyqaralyq kelisimge qol qoıyldy. Bul kelisimder IT salasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtady jáne Qazaqstan men Qytaı arasynda neǵurlym berik tehnıkalyq-ekonomıkalyq baılanystar jasaıdy.
Geodezııa jáne kartografııa
Qalalar men aýdan ortalyqtaryn qosqanda, 915 eldi mekenge arnalǵan tsıfrly topografııa jospary jasaldy. Bul ınfraqurylymdy jaqsartýda jáne geografııa derekteriniń dáldigin arttyrýda mańyzdy qadam.
Sońǵy alty aıda Qazaqstan aýmaǵyn 1: 25 000 masshtabtaǵy tsıfrly topografııa kartalarymen qamtý 85,6%-ǵa deıin ulǵaıdy, bul ótken jylmen salystyrǵanda 4,5%-ǵa artyq. Jyl sońyna qaraı elimizdiń tsıfrly ınfraqurylymyn belsendi damytýdy jalǵastyra otyryp, bul kórsetkishti 92,52%-ǵa jetkizý josparlanyp otyr.
