Japonııa «Fýkýsıma» atom elektr stantsııasynyń radıoaktıvti sýyn muhıtqa aǵyzbaq
Radıoaktıvti sýlardy muhıtqa aǵyzý jospary jyldar boıy ázirlendi jáne 2019 jyly Japonııanyń qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri «elde basqa amal joq» ekenin aıtqan, «óıtkeni lastanǵan sýdy aǵyzý úshin oryn jetkiliksiz».
Atom energııasy jónindegi halyqaralyq agenttiktiń (MAGATE) basshysy Rafael Grossı seısenbi kúni Japonııaǵa bardy. Ol «Fýkýsıma» atom elektr stantsııasynda bolyp, Premer-Mınıstr Fýmıo Kısıdaǵa daıyndalǵan sýlardyń qaýipsizdigi týraly esep usynady.
Biraq, BUU-nyń maquldaýy 2011 jylǵy apattyń saldaryn áli de sezinip jatqan kórshi elderdiń turǵyndary men jergilikti balyqshylardy alańdatady.
Japonııa nelikten mundaı sheshim qabyldady?
2011 jylǵy joıqyn jer silkinisi men tsýnamı «Fýkýsıma» atom elektr stantsııasynyń elektrmen jabdyqtaý jáne salqyndatý júıelerin zaqymdap, reaktordyń qyzyp ketýine jáne stantsııa ishindegi sýdyń joǵary radıoaktıvti materıalmen lastanýyna ákep soqty.
Sodan beri reaktorlardaǵy otyn qaldyqtaryn salqyndatý úshin jańa sý aıdaldy. Sonymen qatar, jerasty sýlary men jańbyr sýlary aǵyp, radıoaktıvti aǵyndy sýlar paıda boldy, olardy tazartý jáne saqtaý qajet.
Tokyo Electric Power Company (TEPCO) memlekettik elektr kompanııasy 1,32 mıllıon metrıkalyq tonna aǵyndy sýdy saqtaýǵa arnalǵan 1 myńnan astam úlken rezervýar saldy, bul 500-den astam olımpıadalyq basseınderdi toltyrýǵa jetkilikti.
Radıoaktıvti sýdy aǵyzýdyń qandaı qaýpi bar?
Radıoaktıvti aǵyndy sýlardyń quramynda qaýipti elementter bar, biraq TEPCO málimdeýinshe, olardyń kópshiligin joıýǵa bolady. Másele sýteginiń radıoaktıvti trıtıı dep atalatyn ızotopynda, ony joıý múmkin emes. Qazirgi ýaqytta ondaı tehnologııa joq.
Biraq, Japonııa úkimeti men MAGATE lastanǵan sý suıyltylyp, ondaǵan jyldar boıy baıaý bosatylatynyn aıtady. Aıtýlarynsha, bul shyǵarylatyn trıtııdiń shoǵyrlaný basqa elder ruqsat etken mólshermen birdeı nemese tómen bolady jáne halyqaralyq qaýipsizdik pen ekologııalyq standarttarǵa sáıkes keledi.
MAGATE esebinde «tazartylǵan sýdyń teńizge aǵýynan adamdar men qorshaǵan ortaǵa radıatsııalyq áser shamaly bolatyny» aıtylady.
Kanadanyń ıadrolyq qaýipsizdik komıssııasy trıtııdiń terige ótýi tym álsiz ekenin, biraq «óte joǵary mólsherde tutynǵan jaǵdaıda qaterli isik qaýpin arttyrýy múmkin» ekenin aıtady.
Al, AQSh-tyń ıadrolyq retteý komıssııasy «radıatsııanyń kez kelgen áseri densaýlyqqa qaýip tóndirýi múmkin» ekenin málimdedi, biraq sonymen qatar «barlyq adam kún saıyn az mólsherde trıtıı áserine ushyraıtynyna» toqtalady.