Japondyq arheolog: Qaraǵandy aımaǵy Uly temirjoldy túsinýde óte mańyzdy

QARAǴANDY. QazAqparat - Kóne shyǵys azııalyq temir mádenıetin zertteý ortalyǵynyń dırektory, Ehıme ýnıversıtetiniń (Matsýıama qalasy) professory ıAsýıýkı Mýrakamı Qaraǵandy oblysyndaǵy halyqaralyq arheologtar sımpozıýmyna qatysýda. Forýmda japondyq ǵalym Qazaqstan, Reseı jáne Altaıdaǵy temir balqytý týraly óziniń zertteýleriniń nátıjelerimen bólisti. Bul týraly Qaraǵandy oblysy ákimdiginiń resmı saıtynda habarlandy.

«Qaraǵandy oblysyna jasalǵan ekspedıtsııalarda tájirıbem bar. Mende Alat eldi mekenindegi qazbalarǵa qatysý múmkindigi paıda boldy. Ol ejelgi metallýrgııa boıynsha tamasha ekspedıtsııa boldy. Qaraǵandy aımaǵy temir óndirisi tehnologııasynyń tarıhyn túsinýde, Uly temirjolyn uǵynýda óte joǵary mańyzǵa ıe dep aıtar edim», - deıdi ıAsýıýkı Mýrakamı.  

Japondyq ǵalym qazaqstandyq áriptesterimen seriktestikti jalǵastyrýdy kózdep otyr. 

«Bul sımpozıýmǵa qatysý men úshin óte mańyzdy. Sebebi men qazaqstandyqtarǵa, Qaraǵandy oblysynyń turǵyndaryna belgili bir negizdemeler jasaǵym keledi. Alat shatqaly temir balqytý júrgizilgen ejelgi jerlerdiń biri bolyp tabylady. Jáne de bul jerde tolyqtaı bir kezeńdi zertteýge bolady, baı materıal jınaýǵa bolady. Qazaqstan jáne onyń ishinde Qaraǵandy oblysy - ol Batystan Shyǵysqa deıin álemdegi temir men balqytý isiniń etek tarata bastaýyn zertteý boıynsha negizgi núktelerdiń biri bolyp tabylady. «Temir» joly Jibek joly tarıhynyń damyýyna qaraǵanda anaǵurlym erterek bastalǵan. Jáne de bul tarıhty túsinýge arnalǵan mańyzdy sát», - dep atap ótti ıAsýıýkı Mýrakamı.  

Aıta ketsek, 2009 jyldan beri Qarqaraly aýdanynda qola dáýirindegi Alat eldi mekeninde zertteýler júıeli túrde ótip turady. Kent taýlarynda arheologtar metaldy balqytý tehnıkasy joǵary bolǵanyn dáleldeıtin úıler, metall balqytatyn peshter jáne basqa da kóne zattar tapqan. 

2016 jyly E.A. Bóketov atyndaǵy QarMÝ arheologtary japondyq zertteýshilermen birlese otyryp, temir balqytýǵa arnalǵan peshti tapqan. 2017 jyly ǵalymdar temir balqytý peshiniń modelin qaıta qalypqa keltirý boıynsha arheologııalyq synaq ótkizgen. 

Bul zertteýler metallýrgııalyq tehnologııalardyń týyndaýy tarıhynda jańa betterdi ashty jáne «temir» jolynyń taralýy kartasyn qaıta qaraýǵa múmkindik berdi.

3-4 qyrkúıek kúni Qaraǵandy men Sátbaev qalalarynda «Q.I.Sátbaev - Tulǵa. Patrıot. Ǵalym» atty halyqaralyq sımpozıým ótetinin habarlaǵan bolatynbyz.  

Sharanyń maqsaty - Q.I. Sátbaevtyń ǵylymı ıdeıalary men muralaryn jan-jaqty tanymal etý, sondaı-aq Eýrazııa aýmaǵynda taý-ken ónerkásibi jáne ejelgi metallýrgııa máselelerin talqylaý.

Sımpozıýmǵa Qazaqstan, Reseı, Ýkraına jáne Japonııanyń jetekshi ǵalymdary, qoǵam qaıratkerleri men zııaly qaýym ókilderi qatysýda.