Jańartylatyn energetıkany damytýdyń alǵashqy nátıjeleri qandaı
Departament basshysy rrimeminister.kz saıtyna bergen suhbatynda 2013 jyly qabyldanǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń «jasyl» ekonomıkaǵa kóshý tujyrymdamasynda 2050 jylǵa qaraı elektr energııasyn óndirýdegi jańǵyrtylatyn energııa kózderi (JEK) úlesi 50% jetetinin atap ótti.
2009 jyly jańartylatyn energııa týraly zań qabyldandy. 2013 jyly zańǵa ózgerister engizilip, bekitilgen tarıfter men biryńǵaı satyp alýshy túsinigi engizildi. KEGOC júıelik operatory qurylymyndaǵy JEK qoldaý jónindegi esep-qarjy ortalyǵy biryńǵaı satyp alýshy retinde anyqtaldy.
«JEK bekitilgen tarıfi — bul memleket óndirilgen energııany jańartylatyn energııa kózin salǵan ınvestordan satyp alýǵa mindetteletin tarıf. Esep-qarjy ortalyǵy osy ınvestormen 15 jyldyq kelisimshart jasasady, ol osy energııanyń barlyǵyn satyp alady. Bul 15 jyldyq belgilengen tarıfdi esep-qarjy ortalyǵy beredi», — dep túsindirdi A. Sospanova.
2014 jyly QR Úkimeti jel, kún, gıdroenergetıka jáne bıogaz qondyrǵylaryna belgilengen uzaqmerzimdi tarıfterdi qabyldady. 2014 jyldan bastap sektor belsendi damyp keledi.
Búgingi tańda «jasyl» kún tártibi — bul tek Qazaqstanda ǵana emes, álemdegi ózekti taqyryptardyń biri.
«Memlekettik organdar deńgeıinde de másele sheshimine qyzyǵýshylyq tanytatyndardyń, ınvestorlar tarapynan da úlken qyzyǵýshylyqtyń bar ekeni baıqalady. JEK búgingi tańda ınvestorlar úshin óte tartymdy bola bastady. Buǵan bizdiń sońǵy 10 jylda júrgizip otyrǵan saıasatymyzdyń arqasynda qol jetkizildi», — dedi A. Sospanova.
2018 jyldyń qorytyndysy boıynsha jańartylatyn energııa úlesi barlyq óndirilgen elektr energııasynyń 1,3% qurady. 2019 jyldyń sońynda bul úles 2,3% deıin ósedi degen boljam bar.
A. Sospanova jańartylatyn energııa kózderin engizý boıynsha chempıondar retinde Almaty, Jambyl jáne Qaraǵandy oblystaryn atap ótti. Elimizde 100-megavattyq stantsııalar Almaty oblysynda – Qapshaǵaı mańynda, Qaraǵandy oblysyndaǵy Saran qalasynda jáne Jambyl oblysyndaǵy Býrnoe kentinde iske qosylǵan.
Sonymen qatar, Qazaqstanda jel stantsııalary birtindep paıdalanýǵa berilýde. Búginde Jambyl oblysynda 50 megavattyq stantsııalar, Aqmola oblysynyń Ereımentaý qalasynda 45 megavattyq stantsııalar, Mańǵystaý oblysynda 42-megavattyq stantsııalar bar. 100 megavattyq stantsııanyń birinshi kezegi Nur-Sultan qalasynyń mańynda paıdalanýǵa berildi. Kelesi jyly bul stantsııanyń 100 megavaty tolyq paıdalanýǵa beriledi. Bul eń iri joba bolady.
Elektr energııasyn óndirýde JEK úlesin ulǵaıtýdan bolatyn áleýmettik-ekonomıkalyq áser týraly aıta otyryp, A. Sospanova jańartylatyn energetıka nysandaryn qurý jańa jumys oryndarynyń qurylýyna jol ashatynyn atap ótti.
«Árıne, jobalardy iske asyrýdyń túrli kezeńderinde jobalarǵa jumysshylardyń túrli sany tartylady. 50 megavattyq kún jel stantsııasy jobasynyń salynýy kezinde jobany iske asyrýǵa 300-ge jýyq qurylysshy tartylatyn bolady. Al joba salynyp bitken soń ondaǵy qyzmetkerler sany 10-nan 30-ǵa deıin bolady. Qurylys kezinde jumys isteıtin osy 300 qurylysshynyń basym bóligi — qazaqstandyqtar. Joba paıdalanýǵa berilgen soń osy adamdar kúzetke, nysandy súıemeldeýge tartylady. Naqty aıtqanda, jaqyn mańdaǵy kentterdiń jergilikti turǵyndary jumyldyrylady. Bular iri qalalardan alshaq jatqan óńirler bolǵandyqtan, bul jerlerde qurylatyn árbir jumys ornynyń mańyzy zor», — dedi A. Sospanova.
Taǵy bir áleýmettik tıimdiligi — óńirlerge salyq túsedi. Sebebi osy óńirde qurylatyn árbir kásiporyn osy jerdegi kásiporyndy tirkeıtin bolady. Óıtkeni jer telimi bólinip, joba iske asyrylady. Olar naqty osy óńirge salyq túsiredi. Budan ózge, kóptegen jobalar áleýmettik-korporatıvtik jaýapkershiligi boıynsha – qandaı da bir joldardy, kirme joldardy salý, eldi meken kóshelerin jaryqtandyrý, balalar alańdary men sport alańdaryn salý boıynsha mindettemeler alady. Osy eldi mekenge bul jobanyń qandaı paıdasy bolatyny týraly qoǵamdyq tyńdaýlar kezinde talqylanady, barlyq jobalar qoǵamdyq tyńdaýlardan ótkizilýi tıis.
«Taǵy bir mańyzdysy, osyndaı árbir eldi mekende mektepter, balalar bar, olar elektr stantsııalarynyń mysalynda onyń mán-mańyzyn túsine bastaıdy. Múmkin osyndaı jobalardyń arqasynda kóptegen oqýshylar energetıka salasyna qyzyǵýshylyq tanytyp, ınjenerııaǵa bet buryp, jaqsy elektr energetık bolyp, keıinnen ómir joldaryn osy stantsııalarda jalǵastyratyn bolady. Eń jaqsy tıimdiligi de osy — bizdiń bolashaǵymyzben baılanysty bolýy», — dedi QR EM Jańartylatyn energııa kózderi departamentiniń dırektory.
