Jańa mádenı-aqparattyq jobalardy jasaı otyryp, biz qazaqstandyqtardy alǵa qoıylǵan kez kelgen ústeme mindetterdi sheshýge jumyldyra alamyz - M.Qul-Muhammed.

ASTANA. Sáýirdiń 15-i. QazAqparat. Buǵan deıin habarlanǵandaı, búgin Astanada QR Mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń alqa májilisi ótip, onda Elbasynyń «Daǵdarystan - damýǵa» Joldaýyn júzege asyrý jónindegi mindetter talqylandy. QazAqparat osy alqada baıandama jasaǵan QR Mádenıet jáne aqparat mınıstri Muhtar Qul-Muhammedtiń sóziniń mátinin taratady.

Құrmetti әriptester! Naýryz aıynyң basynda Elbasy jaңa saıası maýsymғa jol ashyp, Қazaқstan halқyna «Daғdarystan - damýғa» atty kezekti Joldaýyn arnady. «Kez kelgen daғdarys kezinde eң aldymen damý týraly aıtylady, өıtkeni әr daғdarystyң mәn-maғynasy jaңa sheshimder қabyldaýda. «Қatty daýyl tұrғanda қabyrғa emes, dıirmen ornatý қajet» dep aıtty өz sөzinde Prezıdent. Biz bүgin sizderdi ? vedomstvoғa қarasty ұıymdardyң basshylaryn - Elbasy aldymyzғa қoıyp otyrғan mindetter aıasyndaғy jұmysymyzdyң aldaғy baғyt-baғdaryn talқylaý үshin shaқyryp otyrmyz. Bizdiң ortamerzimdi keleshektegi birlesken jұmysymyz үshin eki negizgi baғdarlamalyқ құjat naқty baғdar bolyp tabylady. Olar - Elbasy Joldaýyn iske asyrý jөnindegi is-sharalardyң jalpyұlttyқ jospary men Үkimettiң 2009 jylғa arnalғan is-қımyl jospary ? ıaғnı «Jol kartasy». Bұl құjattardyң basty maқsattary mynalar: Birinshiden, halyқty jұmyspen қamtamasyz etý jәne jұmyssyzdyқ deңgeıiniң өsýin boldyrmaý; Ekinshiden, Қazaқstannyң daғdarystan keıingi ornyқty damýy үshin jaғdaı jasaý. Atalғan maқsattarғa Қazaқstan Respýblıkasynyң Ұlttyқ қorynan 350 mıllıard teңge kөleminde қarjy jұmsaý josparlanýda. Elbasy aıtқandaı, daғdarystar өtedi, ketedi. Al, memleket tәýelsizdigi, ұlt mұraty, ұrpaқ bolashaғy sııaқty құndylyқtar mәңgi қalady. Bizdiң jұmysymyzdyң negizgi maқsaty men basty maғynasy da osynda dep sanaımyn. Biz қyzmet etetin salanyң ereksheligi - Қazaқstannyң mәdenı baılyғy men babalarymyzdyң қaldyrғan mұrasy өte sırek toptastyrý әleýetine ıe ekendiginde. Shyғarmashylyқ үderisti yntalandyryp, jaңa mәdenı-aқparattyқ jobalardy jasaı otyryp, biz қazaқstandyқtardy alғa қoıylғan kez kelgen үsteme mindetterdi sheshýge jұmyldyra alamyz. Endi, құrmetti әriptester, jұmysymyzdyң naқty mazmұnyna kөshýge rұқsat etiңizder.Elbasynyң, Үkimettiң jәne Parlamenttiң қoldaý kөrsetýiniң arқasynda mәdenı-aқparattyқ salanyң damýyna қolaıly қarjylyқ jaғdaı jasalyp otyrғanyn aıta ketý қajet. Bıýdjet shyғystaryn қysқartý mәdenı-aқparattyқ salany asa қamtı қoıғan joқ. Biz bıýdjettik қysқartýғa belgilengen 16 mıllıard teңgeniң 10 mıllıardyn saқtap қala aldyқ. Bұl jerde Үkimet basshysy men depýtattar bizge қoldaý kөrsetti. Sonymen қatar, teңgeniң құnsyzdanýyna baılanysty Mınıstrliktiң bıýdjeti birқatar sheteldik jobalardy iske asyrý boıynsha қaıta қaralyp, tolyқtyryldy. Osyғan baılanysty Mınıstrliktiң Strategııalyқ josparyna engizilgen өzgerister kөp emes, kөzdelgen barlyқ maқsattarғa, mindetter men kөrsetkishterge is jүzinde қol jetkizilýi tıis.Қyzmetimizdiң birinshi baғyty ? mәdenıet pen өner salasy. Қazirgi қalyptasқan jaғdaıda mәdenıet salasynyң өnimine degen sұranys arta tүsýde. Өmirdiң қıyn kezeңderinde kөptegen adamdar үshin mәdenıet estetıkalyқ jәne adamgershilik sүıenish қoldaý bolғan jәne bola beredi desem, artyқ aıtқandyқ emes. Mәdenıet salasy ? bұl jүzdegen mamandandyrylғan mekemeler men on myңdaғan jұmys oryndary ekenin de esten shyғarmaýymyz қajet. Biz osylardy saқtap қalýymyz kerek. Қazirgi әlemdik ekonomıkalyқ daғdarysty mәdenı daғdarysқa aınaldyrmaý bizdiң basty mindetimiz. Joғaryda aıtylғandaı, salany қarjylandyrý kөlemi is jүzinde eleýli өzgeriske ұshyraғan joқ. Josparlanғan otandyқ kınofılmder men serıaldardy өndirý jұmystary bastalyp ketti. «Қazaқfılmdi» әlemdik jaңa zaman standarttaryna saı tehnıkalyқ қaıta jabdyқtaý jұmysy jalғastyrylatyn bolady. Josparlanғan Қazaқstan mәdenıeti men arheologııasy, etnografııasy men tarıhy jөnindegi kitaptar basyp shyғarylady. Sonymen қatar, elimizdiң mәdenıet salasy tarıhynda birinshi ret қazaқstandyқ kompozıtorlardyң eң үzdik operalyқ jәne balet shyғarmalarynyң partıtýralary men klavırleri basylyp shyғatyn boldy. Mınıstrlik mәdenıet ұıymdarynyң қyzmetkerlerin jyl saıyn shet elderge taғylymdamadan өtýge jiberetinin өzderiңiz bilesizder. Bұl jyly da osy үrdis jalғasatyn bolady. Atalғan is-sharaғa қajetti қarjy mınıstrliktiң bıýdjetinde қarastyrylғan. Osy oraıda, құrmetti әriptester, sizderdiң nazarlaryңyzdy repertýarlyқ saıasatty jetildirý қajettigine aýdarғym keledi. Әrıne, bizdiң teatrlarymyz үshin әlemdik klassıkanyң alar orny erekshe, degenmen zamanaýı jәne өzekti taқyryptarғa arnalғan қoıylymdar da aýadaı қajet. Әsirese, bұl balalar men jasөspirimder pesalaryna қatysty. Olardyң teatr repertýaryn tүrlendirip қana қoımaı, teatr әlemine jas kөrermenderdi tartary sөzsiz.Mınıstrlik tarapynan birneshe jyldar boıy dramatýrgııa jәne mýzyka salasynda jaңa shyғarmalar jasaýғa қomaқty қarjy granttary bөlinip keledi. Bıylғy jyly da biz alty (eң үzdik opera, balet, dramalyқ shyғarma, әn, balalarғa arnalғan әn, kameralyқ shyғarma) nomınatsııa boıynsha konkýrs jarııalaýdy josparlap otyrmyz. Osy konkýrstardyң jeңimpazdaryn құrmettep қana қoımaı, sonymen қatar olardy jaңa mәdenı baғdarlamalardy iske asyrý үshin tartý қajet. Gastroldik қyzmetti jandandyrý jұmystyң maңyzdy baғyty bolyp tabylatyny sөzsiz. Elimizdiң mәdenı өmiri tek Astana, Almaty, jәne oblys ortalyқtarymen shektelip қalmaýy kerek. Alys aýyl tұrғandary үshin respýblıkalyқ teatrlardyң gastrolderi қandaı maңyzdy oқıғa ekenin өzderiңiz de bilesizder. Sizderdiң өnerleriңizge tәnti bolar eң yқylasty da iltıpatty kөrermenniң osy shalғaıda ekenine senimdimin. Ekinshi baғyt ? memlekettik til saıasaty. Til saıasatyn jetildirý қashanda bizdiң jұmysymyzdyң basymdy baғyty bolyp tabylady. Bұl jaғdaı қazir de өzgermeýi tıis. Әsirese, soңғy jyldary қoғamda memleket tarapynan jүrgizilip otyrғan til saıasatynyң dұrystyғyn tүsinýshilik oryn alғanyn da aıta ketken jөn. Osy baғyttaғy bұdan keıingi jұmys aқparattyқ jүıeni damytýғa baғyttalatyn bolady. Tildik portaldy қoldanýshylar үshin қol jetimdi servısterdiң tizbesin keңeıtý қajet. Қol jetimdilik jәne fýnktsıonaldyқ ? mine, osy eki negizgi talaptarғa қazirgi taңdaғy aқparattyқ portal saı bolýy қajet. Sonymen қatar, basқa ұlt өkilderine memlekettik tildi oқytý jөnindegi eң үzdik әdistemelik құralғa konkýrs өtkizý josparlanғan bolatyn. Jaқyn arada konkýrs jarııalanady. Memlekettik organdarda is қaғazdary tolyғymen memlekettik tilde jүrgiziledi. Osy қol jetkizilgen nәtıjeniң tөmendeýine jol bermeý қajet. Үshinshi baғyt ? aқparattyқ jұmys. Bizdiң bүgingi taқyrybymyzdyң sheңberinde Joldaýdy aқparattyқ sүıemeldeý erekshe basymdy baғyt bolyp tabylady. Atalғan baғyttaғy jұmys Prezıdent Әkimshiliginiң Basshysy bekitken Іs-sharalar josparyna sәıkes jүrgizilýde. Bұl jұmysқa 90-nan astam baspa jәne elektrondyқ BAҚ jұmyldyrylғan. Naýryz aıynda 124 jaңalyқ sıýjetteri jәne 38 taldaý baғdarlamalary, myңғa jýyқ maқalalar jaryқ kөrdi. Bes jүzden astam materıaldar «Kazınform» agenttiginiң saıtynda «Za strokoı Poslanııa» aıdarynda ornalastyryldy. Bizdiң BAҚ-pen jұmysymyzdyң negizgi tetigi memlekettik aқparattyқ tapsyrys bolyp tabylady. Үstimizdegi jyly onyң taқyryptyқ tizbesi 100-den astam baғytty құrady.Biz bıylғy jyly memlekettik aқparattyқ tapsyrysty ornalastyrýdy jaңa tәsilderdi paıdalana otyryp өtkizdik. Birinshiden, jaңa mindetterdi eskere otyryp taқyryptyқ tizbe keңeıtildi jәne ishki қaıta құrylymdaýdan өtkizildi. Bүgingi taңdaғy aқparattyқ kүn tәrtibindegi birinshi mәsele - әleýmettik-ekonomıkalyқ taқyryp. Ekinshiden, BAҚ nysandary boıynsha biz gazetterge basa nazar aýdardyқ. Sebebi olar arқyly aқparattyң қol jetimdiligin, kezeңdilikti, bұқaralyқty қamtamasyz etemiz. Sondaı-aқ, jedeldik jәne kөrinistik prıntsıpterine jaýap beretin elektrondy BAҚ ta nazardan tys қalmady. Үshinshiden, mamandandyrylғan BAҚ-қa jәne maқsattyқ aýdıtorııalarғa nazar aýdaryldy. Tırajynyң azdyғyna baılanysty bұl jobalar үnemdi, al olardyң naқty aқparattyқ әser etý nәtıjesi өte eleýli. Joldaý boıynsha ataýly aқparattyқ-tүsindirý jұmysyn jүrgizý үshin ortalyқ jәne jergilikti memlekettik organdardyң janynan basymdy salalar boıynsha jýrnalıster pýly құryldy. Naýryz aıy boıy olar 43 maқala daıyndady. Joldaýdyң negizgi basymdyқtary boıynsha әdistemelik, anyқtamalyқ jәne aқparattyқ materıaldar berý tүrinde BAҚ-қa әdistemelik kөmek kөrsetý jүıesi ұıymdastyryldy. Alғashқy әdistemelik құral 35 myң dana tırajben shyғaryldy. Sonymen қatar, Joldaýdyң memlekettik jәne orys tilderindegi mәtini 180 myң dana tırajben shyғarylyp,oblystarғa taratyldy. Қazir, Joldaýdy jarııalaғannan keıin bir aı өtken kezde osy jұmystyң alғashқy nәtıjeleriniң tıimdiligi týraly aıtýғa bolady. Biz өtkizgen zertteýlerdiң nәtıjesi boıynsha jalpy elimizdiң 60% astam respondentteri Joldaý týraly habardar etilgen. Olardyң 17% onyң mazmұnymen jaқsy tanys, al 52% - Joldaý týraly jalpy maғlұmattarғa ıe. Joldaý týraly bilýdiң қol jetkizilgen deңgeıin jalpy қanaғattanarlyқ dep esepteýge bolady. Bizdiң bұdan әri jұmysymyz onyң mazmұnyn jan-jaқty tүsindirýge baғyttalýy tıis. Sonymen қatar, құrmetti әriptester, sizderdiң nazarlaryңyzdy BAҚ-taғy baғdarlamalar men taқyryptyқ aıdarlardyң mazmұnyna aýdarғym kelip otyr. Bizge құrғaқ esepter men sandardan tұratyn «jaı nasıhattaýdyң» keregi joқ. Bүgingi kүni eң bastysy ? BAҚ-tardy jүrgizilip otyrғan reformalardyң aınasyna aınaldyryp, naқty өmirlik mysaldarғa negizdelgen materıaldardy kөbirek berý kerek. Bұl jұmysқa tek bұқaralyқ aқparat құraldaryn ғana emes, sonymen қatar mәdenıet jәne azamattyқ қoғam salalarynyң әleýetterin de barynsha paıdalaný kerek. Mәdenıet salasyna tereңirek үңiletin bolsaқ, odan BAҚ үshin mol aқparattyқ materıaldar men habarlar ala alamyz. Bastysy, bұl jұmysқa nemқұraıly қaraýғa bolmaıdy. Bıylғy jyl mereıtoılar men ataýly kүnderge toly. Olardyң әr қaısysynyң artynda adamdardyң үlgi bolarlyқtaı taғdyrlary, olardyң өmirde қol jetkizgen jetistikteriniң tarıhy bar. Men bizdiң jýrnalısterdiң kәsibı deңgeıi osyndaı aқparattardy tıimdi әri ұtymdy berip, BAҚ kontentin aıtarlyқtaı baıytatyndyғyna senimdimin. Bүgingi taңda үkimettik emes sektorda jarty mıllıonnan astam adam jәne 20 myңnan astam kommertsııalyқ emes ұıymdar jұmys isteıdi. Tүsindirý jұmystaryna «үshinshi sektordy» saýatty tүrde tartý onyң tıimdiligin aıtarlyқtaı arttyrary sөzsiz.Tөrtinshi baғyt ? қoғamdyқ-saıası saladaғy jұmys. Bүgingi taңda ortalyқ memlekettik organdardyң basshylary, Қazaқstan halқy Assambleıasynyң өkilderi jәne қoғamdyқ pikir kөshbasshylarynyң қatysýymen 16 respýblıkalyқ aқparattyқ-nasıhattyқ toptardyң shyғý kestesi men құramy bekitildi. Joldaýdy nasıhattaý jөnindegi қajetti aқparattyқ-әdistemelik materıaldar memlekettik jәne orys tilderinde әzirlenip, basyp shyғaryldy. Aқparattyқ-nasıhattyқ toptardyң mүshelerin daıyndaý sheңberinde 10 sәýirde Prezıdent Әkimshiligi basshylyғynyң қatysýymen respýblıkalyқ semınar-keңes өtkizildi. Semınar barysynda aқparattyқ-nasıhattyқ jұmystarynyң өzekti mәseleleri talқylandy, өңirlerge baratyn әriptesterge tәjirıbelik ұsynymdar berildi. Onyң қorytyndysy boıynsha osyndaı trenıngterdi өңirlerde өtkizý jөnindegi әdistemelik ұsynymdar kesheni әzirlenýde. Osy saladaғy birқatar problemalyқ mәselelerge nazarlaryңyzdy aýdarғym kelip tұr. Қorytyndy esepterge sәıkes, bүginde aқparattyқ-nasıhattyқ toptardyң jұmystary kөbinese lektsııalar men brıfıngter deңgeıinde өtkizilýde. Jұmystyң mұndaı tәsiliniң negizgi kemshiligi ? bұl naқty ataýlylyқ sıpatynyң bolmaýynda ekeni belgili. Osyғan baılanysty, tүrli maқsattyқ toptarmen: pensıonerlermen, jastarmen, әskerı қyzmetkerlermen, mүgedektermen naқty jұmysty jolғa қoıý kerek. Aқparattyқ-nasıhattyқ toptar aғartýshylyқ jұmystarmen қatar, naқty mәseleler boıynsha jүginetin azamattarғa kәsibı keңester (konsýltatsııalar) bere bilýleri қajet. Bұl, өz kezeginde, aқparattyқ toptardaғy mamandardy arnaıy daıyndaýdy қajet etedi.Eger kezdesýlerdiң sheңberinde қoıylғan sұraқtar toptyң құzyretine kirmeıtin bolsa, ondaı jaғdaıda қoıylғan sұraқtardy ýәkiletti organғa jiberip, kөterilgen mәseleniң sheshilý barysyn baқylaý қajet. Bұl mәselede «Nұr Otan» HDP-nyң қoғamdyқ қabyldaýlarynyң keңinen taralғan jelisi eleýli jәrdem bere alady. Aқparattyқ-nasıhattyқ jұmystarғa partııa өkilderin, sondaı-aқ, jergilikti өkiletti organdardyң depýtattaryn barynsha tartý қajet. Elbasy atap өtkendeı, «әrbir үıge, әrbir otbasyғa baryp қarapaıym halyқtyң jәrdemshisi men keңesshisi bolý maңyzdy». Құrmetti әriptester! Elbasynyң Joldaýda қoıғan mindetterin iske asyrýdaғy negizgi kөzқarastar mine osyndaı. Bүgingi belgilengen mәseleler bizdiң kүndelikti jұmysymyzdyң negizgi mazmұny ғana emes, sondaı-aқ onyң tıimdiliginiң basty kөrsetkishi bolyp tabylady.Nazarlaryңyzғa rahmet!