Jańa kodeks: Bıýdjet júıesin qandaı ózgerister kútip tur
ASTANA. KAZINFORM — Májilis depýtaty Ashat Aımaǵambetov búgin Prezıdent qol qoıǵan bıýdjet kodeksiniń basty baǵyttaryna toqtalyp, negizgi ózgeristerdi atady.
— Atalǵan qujat — el úshin mańyzdy zańdardyń biri, sebebi memlekettik qarjynyń qanshalyqty tıimdi jumsalatynyn tikeleı anyqtaıdy. Kodeksti talqylaý ońaı bolǵan joq. Ol synǵa alyndy, kóptegen ózgeris usynyldy, pikirtalastar ótti. Nátıjesinde keıbir usynys qabyldandy, keıbiri ótpeı qaldy. Biraq bul da qalypty jaǵdaı, óıtkeni saıasat — múmkindikterdi paıdalaný óneri. Óz tarapymnan 70-ke jýyq túzetý engizdim, onyń 30-ǵa jýyǵy qabyldandy. Bul — áriptestermen, sarapshylarmen, qoǵam ókilderimen birlesken jumystyń nátıjesi. Túzetýler jergilikti jáne ortalyq deńgeıdegi tájirıbemizge negizdeldi, — dep jazdy Aımaǵambetov jelidegi paraqshasynda.
Bıýdjet júıesinde qandaı ózgerister bolady?
Bıýdjettik protsestiń ashyqtyǵy
— Endi Parlament pen máslıhattar tek sońǵy bekitilgen bıýdjetti ǵana emes, ony qalyptastyrý protsesin de baqylaı alady;
— Olar bıýdjettik josparlaý júıesine qol jetkizip, qarjy bólý men ótinimderdi kórip, tereńirek taldaı alady.
Maqsatty transfertterdi qatań baqylaý
— Buryn ákimdikterge bólingen qarajat-transfertter (mysaly, mektep salýǵa bólingen qarjy) máslıhattar arqyly qaıta bólinip, basqa maqsattarǵa, mysaly, kóshe jóndeýge nemese qala bezendirýge jumsalyp ketetin.
— Endi belgili bir salaǵa bólingen qarajatty basqa maqsatqa paıdalanýǵa tyıym salynady.
Qarjylandyrýdyń kepildendirilgen kólemi
— Transfertter jyldarǵa, óńirlerge jáne baǵyttarǵa bólinip bekitiledi;
— Áleýmettik mańyzdy salalarǵa mınımaldy qarjylandyrý kólemi belgilenedi.
Bıýdjetti tıimdi paıdalaný
— Buryn ıgerilmegen qarajat jyl sońynda joıylatyn, endi ony kelesi jylǵa kóshirýge bolady;
— Bul jyl sońynda asyǵys qarjy jumsaýdy boldyrmaı, jobalardy sapaly aıaqtaýǵa múmkindik beredi.
Naqty maqsattar men kórsetkishter
— Bıýdjet jobasymen birge naqty ındıkatorlar bekitiledi;
— Mınıstrler men ákimder qarjyny qaıta bólgenimen, belgilengen nátıjelerge qol jetkizýge mindetti (mysaly, 20 mektep salý, 20 000 balabaqsha ornyn ashý);
— Endi olar bul mindettemelerden aýytqı almaıdy.
Bıýdjet qarjysynyń qozǵalysyn baqylaý
— Buryn ýaqytsha bos qarajat ekinshi deńgeıli bankterde saqtalyp, ony jeke múddege paıdalaný qaýpi bolatyn;
— Endi barlyq qarjy ulttyq qazynashylyq esepshotynda saqtalady, al odan túsken tabys respýblıkalyq bıýdjetke túsedi;
— Memlekettik qaryzǵa qatań baqylaý;
— Bıýdjette endi kvazımemlekettik sektordyń syrtqy qaryzynyń shekteýleri kórsetiledi;
— Bıýdjet jobasynda qaryz alýǵa ruqsat etilgen kompanııalardyń tizimi jáne olardyń baqylaý mehanızmi belgilenedi.
Óńirlerde ǵylymdy qoldaý
— Ákimdikter ǵylymı zertteýler men olardy engizýge qarjy bóle alady;
— Bıýdjetti naqtylaý mehanızmin ózgertý;
— Buryn bıýdjet tek jylyna bir ret naqtylanatyn, bul qosymsha túzetýler engizýge májbúrleıtin;
— Endi Úkimet qajet bolǵan jaǵdaıda bıýdjetke ózgerister engize alady, biraq bul Parlamenttiń baqylaýynda bolady.
Barlyq bıýdjet túzetýleriniń ashyqtyǵy
— Eger Úkimet bıýdjetke ózgerister engizse, ol 5 kún ishinde Májilisti habardar etýge mindetti.
Memlekettik qaryzdy baqylaý
— Endi jyl saıyn kvazımemlekettik sektordyń qaryzdary baǵalanyp, syrtqy qaryz alý lımıtteri bekitiledi.
— Bul — tek bizdiń bastamamyzben engizilgen ózgerister ǵana. Budan bólek, áriptester usynǵan óte mańyzdy jańalyqtar kóp. Jumys toby aýqymdy eńbek atqardy. Qabyldanǵan sheshimder bıýdjetti ashyq, ıkemdi jáne tıimdi etýi tıis. Biraq eń mańyzdysy — osy normalardyń tek qaǵaz júzinde qalmaı, eldiń damýyna naqty úles qosýy, — deıdi Ashat Aımaǵambetov.
Búgin Memleket basshysy jańa Bıýdjet kodeksine qol qoıdy.