Jańa bıýdjet kodeksi: Senat qujatty Májiliske qaıtardy

ASTANA. KAZINFORM – Búgin Senattyń jalpy otyrysynda QR Bıýdjet kodeksi men «Keıbir zańnamalyq aktilerge bıýdjet zańnamasyn jetildirý máseleleri boıynsha ózgerister jáne «Kontsessııalar týraly» Zańnyń kúshi joıyldy dep taný týraly» Zańy eki oqylymda qaraldy. Senat qujattardyń jekelegen baptaryn jańa redaktsııada usynyp, ony Májiliske qaıtardy.

- Bıýdjet kodeksin qaıta zerdeleý qajettiligi týraly Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óziniń Qazaqstan halqyna Joldaýynda aıtqan bolatyn. Sebebi osyǵan deıin Kodekske jekelegen túzetýler ǵana engizilip keldi jáne keıbir jaǵdaıda olar bir-birimen baılanyspaı da jatty. Bul, óz kezeginde, elimizdegi bıýdjet júıesiniń balansyna keri áserin tıgizbeı qoımady. Osyǵan baılanysty bıýdjet saıasatyn birizdendirý jáne oǵan tyń serpin berý qajettiligi týyndaǵany ras. Ásirese, qazirgi tańdaǵy qalyptasqan jaǵdaıdy eskere otyryp, bıýdjetke únemshil jáne jaýapty ustanymmen qaraýǵa basymdyq berý mańyzdy boldy. Osyǵan sáıkes eń basty mindet retinde bıýdjet júıesiniń birtutastyǵyn qamtamasyz etýge mán berdik, - dedi senator Bekbol Orynbasarov.

Atalǵan mindet aıasynda Bıýdjet kodeksiniń negizgi baǵyttary aıqyndaldy. Olar: 

• bıýdjet protsesin jeńildetý;
• memleket qarjysyn basqarýdyń ádisnamalyq negizin qurý;
• bıýdjettiń kiris bóligin josparlaý sapasyn arttyrý;
• bıýdjetaralyq qatynastardy jetildirý;
• memlekettik ınvestıtsııalyq jobalardyń júıeli kemshilikterin sheshý; 
• nátıjege baǵdarlanǵan bıýdjet qaǵıdattaryn kúsheıtý jáne nátıjelerdi basqarý quraldaryn jetildirý.

Senattyń Qarjy jáne bıýdjet komıtetiniń aqparatyna qaraǵanda, Zańdy talqylaý jáne ony Senatta ekinshi oqylymǵa daıyndaý barysynda Májilis qabyldaǵan Kodekske mynadaı negizgi baǵyttar boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý qajettiligi týyndady: 

• Kodekstiń 5-babynyń 17) tarmaqshasymen ortalyq jáne jergilikti memlekettik organdardyń birinshi basshylary men bıýdjet komıssııasynyń hatshylaryna bıýdjettik komıssııanyń qaraýyna qujattardy daıyndaý boıynsha jańa jaýapkershilik beretin normaǵa baılanysty laýazymdy adamdar qatarynan jergilikti bıýdjet komıssııasynyń tóraǵasy men hatshysyn basshy retinde aıqyndaý usynylady;
• 30-bapta – respýblıkalyq bıýdjet shyǵystarynda tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alýǵa jáne joıýǵa jáne avarııalyq-qutqarý jumystaryn júrgizýge arnalǵan shyǵystar kózdelgen; 
• turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq salasyndaǵy bıýdjettik ınvestıtsııalyq jobalar boıynsha aýmaqtylyǵyna qaraı belgili bir shekteýler belgilenbeıdi, osyǵan baılanysty 30-baptyń 1-tarmaǵynda «sheginde ornalasqan» degen sózderdi alyp tastaý kózdelgen; 
• aýyldyq eldi mekender arasyndaǵy avtomobıl joldaryn salý, rekonstrýktsııalaý, jóndeý jáne kútip ustaý jónindegi shyǵystar oblystyq jáne aýdandyq bıýdjet esebinen júzege asyrylýǵa tıis. Osyǵan baılanysty atalǵan shyǵystardy aýyldyq okrýgtiń shyǵystarynan alyp tastaý qajet; 
• jaıylymdyq ınfraqurylym obektilerin damytý men rekonstrýktsııalaýǵa qarajatty aýdandyq jáne aýyldyq bıýdjetterdiń shyǵystaryna jatqyzý usynylady, óıtkeni bul fýnktsııalar «Jaıylymdar týraly» Zańynda kózdelgen; 
• bıýdjettiń ashyqtyǵy qaǵıdatyn qamtamasyz etý maqsatynda 40-bap bıýdjetti atqarý jónindegi ortalyq ýákiletti organnyń jáne jergilikti atqarýshy organdardyń shoǵyrlandyrylǵan, memlekettik, respýblıkalyq jáne jergilikti bıýdjetterdiń atqarylýy týraly, sondaı-aq oblystyq bıýdjettiń, respýblıkalyq mańyzy bar qalanyń, astananyń, aýdannyń (oblystyq mańyzy bar qalanyń), aýdandyq mańyzy bar qalanyń, tıisinshe aýyl, kent, aýyldyq okrýg bıýdjetiniń atqarylýy týraly aı saıynǵy esepterdi jarııalaýdy qamtamasyz etý jónindegi normamen tolyqtyrylsyn; 
• Kodekstiń 63-babynda QR Ulttyq qoryn basqarý jónindegi Keńestiń Ulttyq qordan bólingen qarajattyń nysanaly, zańdy jáne tıimdi paıdalanylýyna monıtorıng nátıjelerin qaraýy jónindegi normany engizý usynyldy; 
• 105-bap mindettemeler men tólemder boıynsha qarjylandyrý josparlaryn ázirleý tártibin, sondaı-aq bıýdjetke túsetin túsimderdiń jıyntyq josparlaryn jáne mindettemeler men tólemder boıynsha qarjylandyrýdyń jıyntyq josparlaryn jasaý tártibin aıqyndaý jónindegi normamen tolyqtyryldy; 
• 110-bapta kvazımemlekettik sektor sýbektileriniń tólemderdi, onyń ishinde qurylysqa, memlekettik satyp alýǵa, pılottyq jobalardy iske asyrýǵa baılanysty tólemderdi júrgizý kezinde aǵymdaǵy baqylaý aıqyndalǵan; 
• Kodekstiń 143-babynda eksportty qoldaý boıynsha memlekettik kepildikti alý úshin bıýdjet saıasaty jónindegi ortalyq ýákiletti organnyń oń qorytyndysynyń bolýy boıynsha talap kózdelgen. Osyǵan baılanysty onyń quzyretine atalǵan memlekettik kepildikterdi berý úshin qorytyndyny ázirleýge nemese túzetýge qoıylatyn talaptardy belgileý jónindegi normany engizý qajet; 
• búgingi tańda Ulttyq qordan tartylatyn kepildik berilgen transferttiń jyldyq somasy aı saıyn teń úlestermen tartylady jáne qarjy jyly ishinde onyń qajetti somalarǵa suranysy ártúrli bolýy múmkin bolǵandyqtan, memlekettik qazynashylyqtyń naqty qajettilikterine qaraı kepildik berilgen transferttiń aı saıynǵy kóleminiń ártúrli somalaryn belgileý múmkindigi bolatyn norma usynylady; 
• Ulttyq qordan bólingen qarajatty tıimdi jáne utymdy paıdalaný maqsatynda, sondaı-aq QR Ulttyq qorynyń valıýtalyq aktıvterin 2030 jyly 100 mlrd dollarǵa deıin ulǵaıtý boıynsha nátıjelerge qol jetkizý úshin 115-bap nysanaly maqsaty boıynsha paıdalanylmaǵan nysanaly transfertterdi Ulttyq qorǵa mindetti túrde qaıtarý jónindegi normamen tolyqtyryldy; 
• kepilgerlik sharty jáne onyń qoldanylý merzimin reglamentteý sheńberinde respýblıkalyq bıýdjetten bólingen qarajattyń qaıtarylýyn qamtamasyz etý maqsatynda 145-bapta olardy qaıtarý jónindegi normany, sondaı-aq memleket kepilgerliginiń qoldanylýyn toqtatý negizin kózdeıtin normany kózdeý usynylady; 
• Bıýdjet kodeksi memlekettik ıslam baǵaly qaǵazyn shyǵarýdy kózdeıtindikten, onyń shyǵarylýy men aınalymynyń tártibi men sharttaryn kózdeý usynylady.

Buǵan deıin habarlanǵandaı, Senat tóraǵasy Máýlen Áshimbaev oblystyq bıýdjetti álsiretip almaý kerek ekenin atap ótti.

Senatorlar Palata otyrysynda bıýdjet kodeksin qaraıtynyn jazǵan bolatynbyz.