Jan dúnıemdi dúr silkindirgen 10 kún - Aıdyn Aıymbetov (FOTO)
Búgingi kúnniń batyryna qalaı aınalýǵa bolady? 43 jastaǵy Aıdyn Aıymbetov qarapaıym qazaq otbasynan shyqqan, áskerı ushqysh, Qazaqstan Respýblıkasynyń ǵaryshker-synaqshy. Onyń juldyzdy sáti 2015 jyldyń 2 qyrkúıegi kúni Astana ýaqyty boıynsha 10 saǵat 37 mınýtta Baıqońyrdan halyqaralyq ekpıpaj mingen «Soıýz TMA-18M» ǵarysh kemesi ǵaryshqa samǵaı jónelgende týǵan bolatyn. 10 kún ótkennen keıin A.Aıymbetov HǴS-taǵy áriptesterimen Jerge din aman oraldy.
«Bul meniń jan dúnıemdi astan-kesten etken 10 kún boldy», - deıdi Aıdyn.
«QazAqparat» halyqaralyq aqparat agenttigi birneshe jyl boıy qazaqstandyq ǵaryshkerdiń ǵaryshqa daıyndyǵynyń hronologııasyn júrgizip keledi.
ǴARYShKERLER OTRıADY
Alǵash ret Aıdyn Aıymbetovtiń esimin qazaqstandyqtar ǵaryshkerler otrıadyna irikteý týraly jarııa etilgen 2001 jyly estigen bolatyn qazaqstandyq ǵaryshkerler tizimin odan ári jalǵastyrý bastamasyn sol kezde óziniń úshinshi ǵaryshtyq saparyna daıyndalyp júrgen ushqysh-ǵaryshker, Reseı batyry jáne Qazaqstannyń halyq qaharmany Talǵat Musabaev kótergen bolatyn.
2000-2002 jyldary aralyǵynda júrgizilgen bastapqy irikteýge 700-den astam qazaqstandyq qatysty. Onyń ishinde 65 adam medıtsınalyq tekserýden ótýge jaramdy bolyp tanyldy jáne tek úshten biri ǵana Reseıdiń «RǴA Medıtsınalyq-bıologııalyq problemalar ınstıtýty» memlekettik ǵylymı ortalyǵynyń dárigerlik-eksperttik komıssııasyna joldama aldy.
Klınıkalyq-fızıologııalyq tekserýdiń nátıjesinde eki ǵana kandıdat, atap aıtqanda Aıdyn Aıymbetov pen Muhtar Aımahanov ıÝ.Gagarın atyndaǵy Ǵaryshkerlerdi daıyndaý ortalyǵynda arnaıy jattyǵýdan ótýge jaramdy dep tanyldy.
Sonymen 2002 jyldyń jazynda birlesken ǵaryshtyq ushyrýlar júrgizý týraly reseılik-qazaqstandyq ýaǵdalastyqty júzege asyrý aıasynda A.Aıymbetov Máskeýde medıtsınalyq komıssııadan ótti.
2002 jyldyń 9 qarashasynda reseılik ókilderdiń qatysýymen ótken Qazaqstan Respýblıkasynyń ǵaryshkerlerine kandıdattardy irikteý jónindegi QR Úkimeti janyndaǵy vedomstvoaralyq komıssııa otyrysy barysynda A.Aıymbetovti Qazaqstan ǵaryshkerleri otrıadyna qosý usynyldy.
2002 jyldyń 17 jeltoqsanynda A.Aıymbetov eń basty medıtsınalyq komıssııadan ótip, arnaıy jattyǵýlarǵa ruqsat aldy. 2003 jyldyń 29 mamyrynda Roskosmostyń Memlekettik vedomstvoaralyq komıssııasy reseılik úmitker ǵaryshkerler toby sapynda A.Aıymbetovke daıyndyqty bastaýǵa ruqsat beretin sheshim qabyldady.
2003 jyldyń 16 maýsymynda A.Aıymbetov Ǵaryshkerlerdi daıyndaý ortalyǵynda jalpyǵaryshtyq daıyndyqqa kiristi. 2005 jyldyń 28 maýsymynda daıyndyǵyn aıaqtaǵan ol ǴDO-nyń memlekettik emtıhanyn úzdik tapsyrdy. 2005 jyldyń 5 shildesinde Vedomstvoaralyq biliktilik komıssııasynyń sheshimimen oǵan «ǵaryshker-synaqshy» biliktiligi berildi.
2005-2009 jyldary aralyǵynda ol Halyqaralyq ǵarysh stansasyna ushýlar baǵdarlamasy boıynsha toptyq daıyndyqtan ótti.
«Bul meniń baqytty jyldarym edi. Juldyzdy qalashyqta turyp jatqan kezimizde bizder ǵaryshkerler ómiri aıasyna tolyqtaı sińisip kettik. Bizdermen qatar aty ańyzǵa aınalǵan, biraq qarapaıym ǵana adamdar jumys istedi. Mine, dál osy sátte men ǵaryshkerlerdiń peshenesine Ǵaryshpen qaýyshý jazylǵan, ǵaryshtyń shynaıy qýatyn sezine alatyn jáne Jer zańyn túsinetin adamdardyń erekshe toby ekenin túsindim», -dedi Aıdyn Aıymbetov.
2008 jyldyń kúzinde Roskosmos pen Qazaqstan arasyndaǵy qazaqstandyq ǵaryshkerdi "Soıýz" korablimen ushyrý týraly kelissózderden keıin ol negizgi ekıpajdyń múshesi bolyp anyqtaldy.
2009 jyldyń 5 naýryzynda Qazǵarysh pen Roskosmos arasynda Halyqaralyq ǵarysh stansasynyń reseılik segmentine qazaqstandyq ǵaryshkerdi qysqa merzimge (10 kúnge) ushyrý týraly kelisimshartqa qol qoıyldy. Ushý datasy 2009 jyldyń 30 qyrkúıegi dep belgilendi. Kelisimshart somasy 30 mln. AQSh dollaryn qurady.
Biraq, eki aptadan keıin, ıaǵnı 2009 jyldyń 20 naýryzynda ótken respýblıkalyq bıýdjettik komıssııa otyrysynda qazaqstandyq ǵaryshkerdi HǴA-ǵa ushyrýdy qarjylandyrýdan bas tartyldy. Qazaqstandyq ǵaryshkerdiń ǵaryshqa att aný merzimin keıinge qaldyrý týraly sheshim qarjy daǵdarysyna baılanysty qabyldanǵan edi.
ÚMІT PEN KÚDІK
«Eń qıyn kezeń tosynnan ushý keıinge shegerilgennen keıingi kútý jyldary boldy», - dep eske alady Aıdyn.
Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵarysh agenttiginiń tóraǵasy Talǵat Musabaev Aıymbetov pen Aımahanovqa birden Qazǵarysh salasynda jumys isteýge usynys jasady. A.Aıymbetov bul usynysty birden qup alyp, alǵashqy jyldary Qazǵaryshtyń ortalyq apparatynda jumys istedi. Al sońǵy 5 jyl Aıdyn «Ulttyq ǵylymı zertteýler jáne tehnologııa ortalyǵy» AQ ǵaryshtyq zertteýler ınstıtýtynda, ǵaryshtyq ǵylym salasynda eńbek etti.
Ǵaryshqa ushýǵa úmitker bolǵan ekinshi qazaqstandyq ǵaryshker Muhtar Aımahanov Qazǵarysh basshysynyń usynysynan bas tartty. Resmı aqparatqa sáıkes, ol Reseı Federatsııasynyń azamattyǵyn alyp, reseılik ǵaryshkerler otrıadyna qosyldy.
2012 jyldyń 12 qazanynda Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń №1304 qaýlysymen A.Aıymbetovke QR ǵaryshkeri mártebesi berildi.
2014 jyldyń sáýirinde A.Aıymbetov «Ulttyq ǵylymı zertteýler jáne tehnologııa ortalyǵy» AQ Ǵaryshtyq tehnıka jáne tehnologııa ınstıtýty dırektorynyń orynbasary bolyp taǵaıyndaldy.
Aıdyn ǵylymı zertteýlermen aınalysyp, Astanadaǵy Oqýshylar saraıy janynynan ózi qurǵan jas ǵaryshkerler úıirmesine qatysýshy shákirtteriniń ár jetistikterine qýana júrip kún saıyn ǵaryshqa ushýǵa ishteı daıyndalyp júrdi. Osylaısha, syrǵyp 6 jyl ótti.
A.Aıymbetov: «Iá, bul tózimdiliktiń naǵyz synaq ýaqyty boldy. Bári de ádettegideı kórinetin: jumys, úı, otbasy. Biraq, árbir kúnde ushý týraly jaǵymdy jańalyqtardy tolqı kútýmen ótetin. Jasyrmaımyn, bári de bitkendeı, ushpaıtyndaı bolǵan sátter de oryn aldy. Bul úmit pen kúdikke toly sátter edi. Baqytyma oraı ol men úshin jemisti aıaqtaldy...».
2015 jyldyń 9 mamyrynda Elbasy Nursultan Nazarbaev RF Prezıdenti Vladımır Pýtınmen kezdesýi barysynda qazaqstandyq ǵaryshkerdi HǴS-tiń reseılik segmentine ushyrý máselesin jedeldetilgen tártippen qaraý ýaǵdalastyǵyna qol jetkizdi.
Roskosmos qazaqstandyq ǵaryshkerdiń ǵaryshqa saparǵa attanýyna qatysty birqatar nusqa usyndy. Olardyń ishinde qarjylyq turǵyda eń tıimdisi 2015 jyldyń qyrkúıek aıynda qazaqstandyq ǵaryshkerdi qysqamerzimdi saparǵa attandyrý bolǵan edi.
A.Aıymbetov: «Ol kún meniń esimde jaqsy saqtalyp qaldy. 2015 jyldyń 22 mamyry bolatyn. Bir kún buryn ǵana ulymyz Ámirdiń 17-ge tolǵanyn atap ótken edik. Meniń ǵaryshqa ushatynym týraly aıtyp, qońyraý shalǵan Qazǵarysh basshysy Talǵat Musabaevtyń jańalyǵy esten tandyrdy. Qalshıyp turyp qaldym, meni shynaıy ómirge «Ne bolyp qaldy?», dep qobaljı suraǵan áıelimniń daýysy ǵana selt etkizdi. Men muny qýanysh dep aıta almaımyn, bul eseńgiretetin jańalyq edi. Sol sátte men oryndaldy, dep oıladym. Seniń ǵaryshqa ushýyńa tilektespin degen myńdaǵan adamnyń tilegi oryndaldy...».
PREZIDENT ShEShІM QABYLDADY
Sonymen elorda kúni qarsańynda, 2015 jyldyń 3 shildesinde QR Prezıdenti HǴA-ǵa ushý úshin A.Aıymbetovtiń kandıdatýrasyn bekitti.
Jylnamadan: Memleket basshysy Qaýipsizdik keńesiniń turaqty músheleriniń qatysýymen jedel keńes ótkizdi. Keńes barysynda eldiń ǵarysh salasyn damytý máseleleri, sonyń ishinde «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵynda «Báıterek» ǵaryshtyq zymyran keshenin salý jónindegi jobanyń iske asyrylý barysy qaraldy.
Qazaqstan azamatynyń Halyqaralyq ǵarysh stansasyna ushyrylýy týraly Memleket basshysy men Reseı Prezıdenti V.Pýtınniń arasyndaǵy ýaǵdalastyqqa sáıkes Aıdyn Aıymbetovtiń kandıdatýrasy kelisildi.
Birneshe kúnnen keıin Qazaqstan Prezıdenti ǵaryshker-synaqshy Aıdyn Aıymbetovti qabyldady.
Jylnamadan: Elbasy ǵaryshker-synaqshy Aıdyn Aıymbetovti qabyldady. Kezdesýge Prezıdenttiń kómekshisi - Qaýipsizdik Keńesiniń hatshysy N.Ermekbaev pen Investıtsııalar jáne damý mınıstrligi Aeroǵarysh komıtetiniń tóraǵasy T.Musabaev ta qatysty.
Qazaqstan Prezıdentine A.Aıymbetovtiń shtattyq rejim boıynsha Halyqaralyq ǵarysh stansasyna ushýǵa daıyndyǵynyń barysy jóninde habarlandy. A.Aıymbetov óziniń barlyq qajetti tester men emtıhandardy sátti tapsyrǵanyn aıtty. Kezdesý qorytyndysy boıynsha Memleket basshysy ǵarysh qyzmeti salasyna qatysty birqatar naqty tapsyrma berdi.
A.Aıymbetov: «Men ómirimde alǵash ret el Prezıdentimen kezdestim. Qatty tolqý ústinde boldym. Men óz baıandamamnyń sózderin umytyp qalam ba dep qoryqtym. Nursultan Ábishuly qolymdy qysyp, ákelik meıirimmen sátti ushýymdy tilegen kezde men eń negizgi batany alǵanymdy jáne ǵaryshtyq mıssııamdy úzdik oryndaıtyndyǵymdy túsindim...».
QAZAQSTAN ǴARYShKERІNІŃ MÁRTEBESІ ARTTY
Munan ári Aıdyn Aıymbetovtiń aldaǵy ǵaryshqa sapary Qazǵaryshta jan-jaqty pysyqtaldy.
Jylnamadan: QR Investıtsııalar jáne damý mınıstrligi Aeroǵarysh komıtetiniń tóraǵasy, ushqysh-ǵaryshker Talǵat Musabaev Aıdyn Aıymbetovti qazaqstandyq ǵaryshkerdi ushyrý týraly bizdiń elimizdiń oń sheshimimen quttyqtady.
«Sen el basshylyǵynan, bizdiń ǵarysh vedomstvomyzdan jáne barsha qazaq halqynan osynaý uzaq kútken ushýǵa zor qoldaý aldyń», - dedi T.Musabaev A.Aıymbetovke qarata.
Jylnamadan: Aıdyn Aıymbetov ǵaryshqa HǴS-yna ekinshi bortınjener retinde ushty.
Osy jyly 1 qyrkúıekte HǴS-qa ushýǵa ázirlenip jatqan qazaqstandyq ǵaryshker Aıdyn Aıymbetov ushý laýazymyn ózgertti.
«Ol budan buryn boljanǵandaı, «ǵarysh ushyrylymynyń qatysýshysy» retinde emes, onyń stansa bortyndaǵy mıssııasy nebári 10 kúnge sozylatynyna qaramastan, «2-shi bortınjener» retinde ushatyn boldy», dep «Moskovskıı komsomolets» gazetiniń málimetinen úzindi keltiredi Qazǵarysh baspasóz qyzmeti. «Máskeýde Qazǵarysh basshysy Talǵat Musabaev pen Reseıǵarysh basshysy Igor Komarovtyń kezdesýi kezinde qazaqstandyq ǵaryshkerdiń mártebesin ózgertý máselesi shynymen de talqylanǵan», - dep rastady QR IDM Aeroǵarysh komıtetinde. Kelissózder nátıjesinde oń sheshim qabyldandy, sebebi Aıdyn Aıymbetov - kásibı ushqysh. 2003-2005 jyldary ol ıÝ.A. Gagarın atyndaǵy ǵaryshkerlerdi daıyndaıtyn Reseı memlekettik ǵylymı-zertteý synaq ortalyǵynda jalpy ǵaryshtyq daıyndyqtan ótken. Sodan keıin oǵan «synaqshy-ǵaryshker» ataǵy berilgen. 2008 jylǵy tamyzda ol «Soıýz TMA» kóliktik basqarylatyn keme men reseılik HǴS segmenti boıynsha mamandaný jáne jetildirý tobynyń quramynda arnaıy daıyndyqtan ótken. 2015 jylǵy mamyrdyń sońynda A.Aıymbetov Gagarın atyndaǵy ǴDO daıyndyǵyn qaıta bastady. Osy jylǵy 20-27 maýsym aralyǵynda ol amerıkalyq HǴS segmentin zerdeleý maqsatynda Hıýstonda (AQSh) Djonson atyndaǵy NASA Ǵarysh ortalyǵyna baryp qaıtty. Qazir Qazǵarysh Reseıǵaryshqa qazaqstandyq ǵaryshkerdiń HǴS-ǵa ushýy ýaqytyndaǵy QR ǵylymı zertteýleri men tájirıbeleri baǵdarlamasyna usynys jberdi. Negizgi mindettemelerden basqa, endi ǵarysh kemesiniń, HǴS-nyń bortınjeneri retinde Aıdyn Aıymbetov qazaqstandyq ǵarysh baǵdarlamasy boıynsha birqatar eksperımentter oryndaıtyn bolady.
Quramynda ekıpaj komandıri Sergeı Volkov (Reseıǵarysh), Eýropalyq ǵarysh agenttiginiń astronavty, 1-bortınjener Andreas Mogensen, 2-bortınjener Aıdyn Aıymbetov (Qazaqstan Respýblıkasy) bar ekıpajben «Soıýz TMA-18M» kóliktik basqarylatyn kemeni Baıqońyr ǵarysh aılaǵynan ushyrý 2015 jylǵy 1 qyrkúıekke josparlanǵan.
BІZDІŃ BÁRІMІZ DE 40-TAN ASQANBYZ
2015 jyldyń 27 shildesi. Jylnamadan: Búgin Juldyzdar qalashyǵyndaǵy ǵaryshkerlerdi daıyndaý ortalyǵynda daıyndyqtan ótip jatqan qazaqstandyq ǵaryshker Aıdyn Aıymbetov óziniń 43-shi týǵan kúnin toılap otyr. Aıdyn 1972 jyly 27 shildede Taldyqorǵan oblysy Taldyqorǵan aýdanynyń Zarıa Kommýnızma (qazirgi Ótenaı) aýylynda týǵan. 1989 jyly Taldyqorǵan qalasyndaǵy №20 mektepti altyn medalmen bitirgen. 1993 jyly Armavırdegi joǵarǵy áskerı avıatsııalyq ýchılışeni "joıýshy-ushqysh" mamandyǵy boıynsha aıaqtady.
1993 jyldyń mamyrynan Qazaqstannyń Qarýly Kúshteriniń qatarynda qyzmet atqarady. Joıýshy-ushqysh. Ǵaryshkerler jasaǵyna tańdaý aldynda Taldyqorǵan qalasy mańyndaǵy avıabazada avıatsııalyq bólimsheniń komandıri bolyp qyzmet atqardy. 2009 jyldyń jeltoqsanynan Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ǵarysh agenttigi tóraǵasynyń keńesshisi, agenttik departamentiniń dırektory. 2011 jyldyń naýryzynan Sultanǵazıev atyndaǵy ǵaryshtyq zertteýler ınstıtýtynda ǵaryshtyq tehnologııalardy aqparattyq-bilimdik qamtamasyz etý bóliminiń bastyǵy. 2012 jyldyń kókteminen Astana qalasyndaǵy Oqýshylar saraıyndaǵy jas ǵaryshkerler mektebinde ustazdyq etedi.
1993 jyly ǵaryshkerlikke alǵash ret ótinish berdi. Ekinshi márte 2001 jyldyń 5 mamyrynda qaıta berdi. 2002 jyly Reseı-Qazaqstan memleketaralyq birlesken ǵaryshqa ushý kelisimi aıasynda Máskeý qalasynda medıtsınalyq komıssııadan ótti. 09.11.2002 jylǵy Qazaqstan Respýblıkasy Úkimeti janyndaǵy vedomstvoaralyq komıssııa májilisinde Qazaqstan Respýblıkasy ǵaryshkerleri otrıadyna kirgizý týraly usynys jasaldy. 12.10.2012 jylǵy Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń №1304 qaýlysy negizinde Qazaqstan Respýblıkasynyń ǵaryshkeri dárejesi berildi.
A.Aıymbetov: «Bizdiń qazaqstandyq ǵaryshkerler alǵash ǵaryshqa saparǵa attanǵanda qyryq jastan asqan bolatyn. Toqtar Áýbákirov 45 jasta, Talǵat Musabaev 44 jasta bolatyn, men 43-temin. Barlyǵymyzdyń ǵaryshqa óz joldarymyz boldy. Talǵat Amangeldiulynyń óziniń ǵaryshker bolý armanyna 33 jasynda umtylǵanyn kitaptan oqydym. Toqtar Ońǵarbaıuly da bala kezinen ushaqqa ańsary aýǵan. Meniń de ǵaryshqa jolym uzaq boldy - shamamen 15 jyl...».
Aıdynnyń anasy Jumaǵul apa 67 jasta, zeınet demalysynda. Aıdynnyń eki aǵasy men ápkesi bar. Jubaıynyń esimi - Lılııa. Úsh balasy bar: 17 jastaǵy uly Ámir, 2 qyzy - 14 jastaǵy Dıana men 8 jastaǵy Daıana.
«Anama qońyraý shalyp, meni dúnıege ákelgeni úshin alǵysymdy bildirdim. Bul kúni men ákemdi eske aldym. Óıtkeni, men oǵan ǵaryshker bolý armanym úshin qaryzdarmyn. Áli esimde, jazǵy shabyndyq kezinde jańa orylǵan shóptiń ústinde jatyp, túngi aspan kóginen aǵyp túsken juldyzdardy kóretinbiz. Meteorıt sońynan uzyn jolaq qaldyryp, men tań-tamasha boldym. Sol kezde ákem munyń áýe qubylysy ekenin aıtqan. Mine, sol sátte mende ǵaryshty bilýge degen qushtarlyq oıandy. Al qazir men ǵaryshtyq qalashyqtamyn, ushýǵa daıyndalý ústindemin, áke!», - dedi A.Aıymbetov.
UShATYN KÚN BELGІLІ
2015 jyldyń 29 shildesi. Jylnamadan: Qazaqstandyq ǵaryshker ústimizdegi jyldyń 2 qyrkúıeginde «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵynan tańǵy saǵat 10:30-da ǵaryshqa ushady. Bul týraly búgin Almatyda jýrnalıstermen bolǵan kezdesýde QR Investıtsııalar jáne damý mınıstrliginiń Aeroǵarysh komıtetiniń tóraǵasynyń orynbasary Erkin Shaımaǵambetov málim etti.
Ol sonymen qatar osy ushý sapary barysynda qazaqstandyq ǵalymdardyń qatysýymen zertteýler júrgizý maqsatynda, birqatar ǵaryshtyq tájirıbeler júrgiziletindigin jetkizdi.
«Qazir otandyq ǵylymı baǵdarlama «Reseıǵarysh» federaldyq ǵarysh agenttigi tarapynan maquldanyp jatyr. Zertteýlerdiń negizgi baǵyttaryna keler bolsaq, birinshi kezekte ǵaryshtyq monıtorıng jasaý, ıaǵnı Aral teńiziniń, Kaspıı teńiziniń, shańdy daýyldardyń jáne munaıdan lastanǵan aýmaqtardyń ahýalyn baqylaý sharalary júrgiziledi. Sonymen qatar bıotehnologııa jáne bıomedıtsına salalary boıynsha zertteýler júzege asyrylady. Dálirek, ǵaryshtyq ushý saparynyń ǵaryshkerge áseri jáne basqa da fızıka-tehnıkalyq zertteýler júrgiziledi. Bizdiń ǵalymdar qazir bul salalarda ár túrli ádistemeler ázirlegen. Al olardyń sapasy osy halyqaralyq ǵarysh stansasynda anyqtalady», - dedi Erkin Shaımaǵambetov.
BAIQOŃYR
2015 jyldyń 18 tamyzy. Jylnamadan: Búgin Astana ýaqyty boıynsha saǵat 15.45-te Baıqońyr ǵarysh aılaǵynyń «ıÝbıleınyı» aerodromyna HǴS 45/46 ekspedıtsııasynyń negizgi ekıpajymen ıÝ. A. Gagarın atyndaǵy reseılik Ǵaryshkerlerdi daıyndaý ortalyǵynyń ushaǵy qondy. Negizgi ekıpaj quramynda «Soıýz TMA-18M» kemesiniń komandıri, Roskosmos ǵaryshkeri Sergeı Volkov, 1-bortınjener, EǴA astronavty Andreas Mogensen, 2-bortınjener, Qazǵarysh ǵaryshkeri Aıdyn Aıymbetov boldy.
On bes mınýt aralyqpen bortynda qosalqy quramdaǵy ekıpaj bar ǴDO ekinshi ushaǵy keldi, onda: Roskosmos komandır-ǵaryshkeri Oleg Skrıpochka, 1-bortınjener - EǴA astronavty Toma Peske, 2-bortınjener-Roskosmos ǵaryshkeri Sergeı Prokopev boldy.
«ıÝbıleınyı» aerodromynda HǴS-ǵa kezekti ǵarysh ekspedıtsııasynyń múshelerin «Baıqońyr» ǵarysh kesheniniń basshylary, Roskosmos, Qazǵarysh ókilderi qarsy aldy. Ushý aldyndaǵy daıyndyqtyń sońǵy kezeńine kelgendikteri týraly basshylyqqa ekıpaj komandırleri baıandaǵannan keıin ǵaryshkerler men astronovtarǵa aq bota kádesyılary tabys etildi.
Qazǵarysh ókili, «Infrakos» RMK dırektory Maǵaýııa Ajmoldaevtyń bizdiń agenttikke aıtqanyndaı, «Shól kemesin» beıneleıtin kádesyı-túıe ǵaryshkerlerdiń saparlary oń bolyp, Jerge aman-esen oralýy úshin arnaıy ázirlengen.
UShÝ KELІSІMShARTY RÁSІMDELDІ
2015 jyldyń 27 tamyzy. Jylnamadan. Máskeý túbindegi Jýkovskide ótip jatqan «MAKS-2015» halyqaralyq avıatsııalyq-ǵarysh avıaforýmynda «Qazǵarysh» aeroǵarysh komıtetiniń tóraǵasy T.Musabaev pen Federaldy ǵarysh agenttigi basshysynyń mindetin ýaqytsha atqarýshy Aleksandr Ivanov kelissózder júrgizdi.
Kelissózder barysynda qazaqstandyq ǵaryshker Aıdyn Aıymbetovtiń bortınjener retinde Halyqaralyq ǵarysh stansasyna ushýy jónindegi shartqa qol qoıyldy. Kezdesýde Reseı men Qazaqstannyń ǵarysh salasyndaǵy yntymaqtastyǵy jáne Baıqońyr ǵarysh aılaǵyndaǵy ózara árekettestigi sóz boldy. «Angara» zymyran-tasyǵyshtaryn ushyrtý úshin «Báıterek» zymyran-ǵarysh keshenin paıdalaný jaıy talqylandy. Osy keshen arqyly «Proton» zymyran-tasyǵyshyn ushyrý jumystaryn 2025 jyly aıaqtaý kózdelgen. «Bizdiń azamatymyz - polkovnık Aıdyn Aıymbetov halyqaralyq ekıpaj quramynda ǵaryshqa ushýy úshin tıisti kelisimshartqa qol qoıdyq», - dedi qazaqstandyq agenttik basshysy. «Biz «Baıqońyr» keshenin aldaǵy ýaqytta birlesip paıdalaný máselesin, «Baıqońyr» kesheninde zymyran-ǵarysh keshenin qurý jobasyn talqylap jatyrmyz», - dep qosty T.Musabaev.
UShÝǴA 1 KÚN QALDY
2015 jyldyń 1 qyrkúıegi. Jylnamadan: Baıqońyr ǵarysh aılaǵyna keshtete jetken QR Investıtsııalar jáne damý mınıstrliginiń Aeroǵarysh komıtetiniń tóraǵasy Talǵat Musabaev bastaǵan Qazǵarysh delegatsııasy QR ǵaryshkeri Aıdyn Aıymbetovpen kezdesti. Delegatsııa quramynda Qazǵarysh tóraǵasy orynbasarlary Erǵazy Nurǵalıev pen Erkin Shaımaǵambetov, Qazaqstannyń ǵarysh salasynyń mamandary boldy. Talǵat Musabaev reseılik Gagarın atyndaǵy ǵaryshkerlerdi daıarlaý ortalyǵynyń basshylyǵyna qazaq ǵaryshkerimen júzdesýge múmkindik bergenderi úshin alǵysyn jetkizdi. Kezdesý «Kosmonavt» qonaqúıiniń konferentsııa zalynda ótti. Qazǵarysh basshysy ushý aldyndaǵy ázirlik barysy, ǵaryshkerdiń qalaýy týraly surap, bul ushýdyń qazaqstandyq ǵarysh salasynyń damýyna óz úlesin qosatynyn atap ótti. Aıdyn Aıymbetov óziniń QR Prezıdentimen telefon arqyly sóıleskeni týraly aıtyp berdi. «Memleket basshysy búkil qazaq halqynyń atynan maǵan tabysty ushý tiledi, men bul mindetti abyroımen atqaryp shyǵýǵa ázirmin»,- dedi ǵaryshker. Ushý aldynda ózin qalaı sezinetini týraly saýalǵa Aıdyn «muny túsindirý múmkin emes, ony tek Talǵat Amangeldiuly uǵyna alady» dep jaýap berdi. «Qazir men ǵaryshta úsh ret bolǵan jáne ashyq kosmosta bolýy boıynsha Gınnesstiń rekordtar kitabyna engen Talǵat Musabaevtyń erligin shynaıy baǵalaımyn», - dedi Aıymbetov. Qazaqstandyq ǵaryshkerdiń ushý baǵdarlamasynyń jetekshisi bolyp tabylatyn «Ulttyq ǵaryshtyq zertteýler jáne tehnologııalar ortalyǵy» AQ prezıdenti Jumabek Jantaev ortalyq mamandarynyń Aıdynnyń orbıtada eksperıment júrgizýi kezinde járdemdesetinin atap ótti. «Qazaqstan Ǵarysh Sapary» UK» AQ prezıdentiniń mindetin atqarýshy Marat Nurǵojın Aıymbetovke kompanııa mamandarynyń Baıqońyrdan «Soıýz TMA-18M» ǵarysh korabliniń ushyrylýyna qazaqstandyq Jerdi qashyqtyqtan zondtaý jerserikteriniń kómegimen montorıng júrgizetinin jetkizdi. Qazaqstandyq delegatsııa Aıdyn Aıymbetovke sátti ushý men Jerge aman-esen oralýyn tiledi. Kezdesý sońynda Talǵat Musabaev Aıdynǵa sarqyt retinde qazaqtyń ulttyq taǵamy - qurtty usyndy. T.Musabaev óziniń aqyl-keńesterin A.Aıymbetovke jeke kezdesýi barysynda aıtty. Ushý aldyndaǵy ázirlik kestesine sáıkes jergilikti ýaqyt boıynsha saǵat 21.00-de HǴS ushatyn kezekti ekıpajdyń negizgi jáne qosymsha quramy «Beloe solntse pýstynı» fılmin tamashalady. Ony kórýge ǵaryshkerler men astronavtardyń týǵan-týystary da shaqyryldy. «Kosmonavt» qonaqúı kesheniniń alleıasynda Qazǵarysh delegatsııasy ekıpaj komandıri Sergeı Volkovtyń ákesi - belgili keńestik jáne reseılik ǵaryshker Aleksandr Volkov pen Aıdyn Aıymbetovtiń jubaıy Lılııany, onyń uly Ámir men qyzy Dıanany qarsy aldy. 1 qyrkúıek kúni jergilikti ýaqyt boıynsha saǵat 10.00-de ushýǵa deıin bir táýlik qalǵanda memlekettik komıssııa ushyrý týraly túıindi sheshim qabyldaıdy. Negizgi ekıpaj quramynda komandır Sergeı Volkov, bortınjener, qazaqstandyq ǵaryshker Aıdyn Aıymbetov jáne birinshi dat astronavty Andreas Mogensen bar.
HǴS attanatyn ekspedıtsııasymen «Soıýz TMA-18M» basqarylatyn korablin ushyrý 2 qyrkúıekte Baıqońyr ǵarysh aılaǵynyń Gagarın alańynan Astana ýaqyty boıynsha saǵat 10.37-de josparlanǵan.
2015 jyldyń 1 qyrkúıegi, 10:00. Jylnamadan: Ushýdy qamtamasyz etetin reseılik kásiporyndardyń basshylary Aıdyn Aıymbetovtiń jaqsy fızıkalyq jáne tehnıkalyq daıarlyǵyn atap ótti.
«Men Reseıǵaryshqa bizdiń qazaqstandyq ǵaryshkerdi ushýǵa sapaly jáne qysqa merzimde daıarlaǵany úshin alǵys aıtamyn», - dedi memlekettik komıssııa otyrysynda Talǵat Musabaev.
Óz sózinde QR ǵaryshkeri Aıdyn Aıymbetov QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaevqa, Qazǵarysh basshylyǵyna osynaý kúrdeli ekonomıkalyq daǵdarys kezinde ǵaryshqa ushýǵa múmkindik bergeni úshin alǵysyn bildirdi. «Men óz mindetimdi abyroımen oryndaımyn», - dedi Aıdyn.
Ǵaryshqa attanǵaly turǵan ǵaryshkerlerge «Reseıǵarysh» korporatsııasynyń basshysy Igor Komarov, Qazǵarysh basshysy Talǵat Musabaev, Eýropalyq ǵarysh agenttiginiń jetekshisi Iohan-Dıtrıh Verner óz quttyqtaýlary men tilekterin bildirip, sát sapar aıtty.
2015 jyldyń 1 qyrkúıegi. 20:34. Jylnamadan: Búgin QR Premer-Mınıstriniń orynbasary Berdibek Saparbaev Qyzylorda oblysyna eki kúndik jumys sapary aıasynda Baıqońyr qalasynda jáne osy óńirdiń birqatar eldi mekenderinde boldy.
Baıqońyrda Elbasynyń tapsyrmasy boıynsha ol «Soıýz TMA - 18 M» ǵarysh kemesiniń ekıpaj múshelerimen kezdesti, onyń quramynda qazaqstandyq ǵaryshker Aıdyn Aıymbetov te bar. Suhbat barysynda B.Saparbaev ǵaryshkerlerge sátti sapar tilep, alǵa qoıǵan mindetterdi oryndaýǵa tilektestik bildirdi.
UShÝ
2015 jyldyń 2 qyrkúıegi, 10:37. Jylnamadan: 2015 jylǵy 2 qyrkúıekte Astana ýaqyty boıynsha saǵat 10.37 mınýtta Baıqońyr ǵarysh aılaǵynan «Soıýz-TMA-18M» ǵaryshtyq kemesi ushty. Bul týraly oqıǵa ornynan QazAqparat tilshisi habarlady.
Halyqaralyq ǵarysh stansasyna (HǴS) kezekti ekspedıtsııa ushyryldy. Ekıpaj quramynda keme komandıri reseılik ǵaryshker Sergeı Volkov, bortınjenerler - Danııanyń alǵashqy astronavty Andreas Mogensen men Qazaqstan Respýblıkasynyń ǵaryshker-synaqshysy Aıdyn Aıymbetov bar.
Ushyrylym shtattyq rejimde ótti, dep habarlady Baıqońyr ǵarysh aılaǵynan ushyrylymdy qamtamasyz etý qyzmeti, ushyrylǵannan keıin 10-shy mınýtta ǵarysh kemesi zymyran tasyǵyshtan bólinip, «Soıýz TMA-18M» jer tóńiregindegi orbıtaǵa shyǵady.
Ǵaryshkerler ózderin jaqsy sezinýde, dep habarlady Ushyrylymdy basqarý ortalyǵynan. HǴS-men «Soıýz TMA-18M» kemesi ushyrylǵannan keıin eki táýlikten keıin túıisedi dep josparlanǵan.
Baıqońyr ǵarysh aılaǵynda qalypty kúzgi aýa raıy, aýa temperatýrasy +23 gradýs. Ádettegige qaraǵanda, aspandy sál bult basqan.
Ekıpaj ushyrylymyn júzdegen adam tamashalady, olardyń ishinde Qazaqstannyń vıtse-premeri Berdibek Saparbaev, «Roskosmos», «Qazǵarysh», Eýropalyq ǵarysh agenttiginiń basshylary, ǵaryshkerlerdiń jaqyn-týystary bar.
Balasyn ǵarysh saparyna shyǵaryp salý úshin Aıdyn Aıymbetovtiń anasy Jumagúl apa, Sergeı Volkovtyń ákesi - ǵaryshker Aleksandr Volkov, ekıpajdyń barlyq úsh múshesiniń zaıyptary men balalary keldi.
Qazaqstandyq ǵaryshker Aıdyn Aıymbetov pen Danııa astronavty Andreas Mogensenniń, sondaı-aq qazirgi kezde orbıtada jumys istep otyrǵan reseılik ǵaryshker Gennadıı Padalkanyń jerge oralýy 2015 jyldyń 12 qyrkúıegine josparlanǵan. Ekıpajdy Astana qalasynyń áýejaıynda saltanatty túrde qarsy alýǵa Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti qatysatyny kútilip otyr.
Aıdyn Aıymbetov HǴS bortyna Qazaqstan Respýblıkasynyń Týyn, Qazaqstan halqy Assambleıasy men «EKSPO-2017» halyqaralyq kórmesiniń týlaryn alǵan.
2015 jyldyń 4 qyrkúıegi, 13:39. Jylnama: Búgin Astana ýaqyty boıynsha saǵat 13.39-da «Soıýz-TMA-18M» basqarylatyn ǵarysh kemesi Halyqaralyq ǵarysh stansasymen oıdaǵydaı túıisti. Keme men Halyqaralyq ǵarysh stansasynyń ótpeli lıýkteri ashylǵannan keıin quramynda 9 adam bar ekspaj jumysyn jalǵastyrady. Olar - komandır Gennadıı Padalka, bortınjenerler Reseıǵarysh ǵaryshkerleri Mıhaıl Kornıenko, Oleg Kononenko, Sergeı Volkov, Qazǵarysh ǵaryshkeri Aıdyn Aıymbetov, NASA astronavtary Skott Kellı men Chell Lındgren, sondaı-aq DjAKSA astronavty Kımıı ıÝı men EǴA astronavty Andreas Mogensen. 2015 jyldyń 5 qyrkúıegi. Jylnamadan: 45 ekspedıtsııanyń quramynda Halyqaralyq ǵarysh stansasyna kelgen qazaqstandyq ǵaryshker Aıdyn Aıymbetov HǴS bortynan Qazǵarysh basshysy Talǵat Musabaevqa qońyraý shaldy.
«Men osy ýaqytta jumys kabınetindemin. Birneshe saǵat buryn tikeleı efırden HǴS shtattyq túıisýin kórdim, ekıpajdyń stansaǵa aýysýy týraly aqparatty kúttim. Tap sol sátte qońyraý shyldyrady. Tyńdasam, Aıdynnyń daýsy. Qatty qýandym, árıne, bul oıda joq kútpegen oqıǵa boldy. Esimde, HǴS-tan ıÝrıı Lonchakovtyń alǵashqy qońyraý shalǵany. Sonda men shynynda da qatty tań qalǵanmyn!», -deıdi T. Musabaev.
Aıdyn Aıymbetov, Qazǵaryshtyń birinshi ǵaryshkeri statýsyn alǵan ǵaryshker Qazaqstannyń ǵaryshtyq vedomostvosynyń basshysyna «ǵarysh úıine» aman-esen jetkendigin baıandady. «Ózimdi sergek sezinemin, ǵaryshtyq baǵdarlamany oryndaýǵa kirisemin», - dedi Aıdyn.
Talǵat Musabaev ǵaryshkerlermen Ulttyq ǵaryshty zertteýler men tehnologııalar ortalyǵynyń (UǴZTO) prezıdenti Jumabek Jantaev bastaǵan mamandar turaqty túrde baılanysta bolatyndyǵyn atap ótti. Sondaı-aq, Talǵat Musabaev telefon arqyly HǴS komandıri, reseılik ǵaryshker Gennadıı Padalkamen sóılesti. «Meniń 1998 jyly ekinshi ret ǵaryshqa saparymda Gennadıı alǵash ret ushqan bolatyn. Oǵan HǴS komandıri retinde jetekshilik etken edim», dep eske alady T. Musabaev.
ORALÝ
2015 jyldyń 12 qyrkúıegi. Jylnamadan: Rekordsmen Gennadıı Padalka (Roskosmos), qazaqstandyq ǵaryshker Aıdyn Aıymbetov, sondaı-aq Danııanyń alǵashqy astronavty Andreas Mogensen Qazaqstanda eseptelgen aýdan mańyna aman-esen qondy.
Jospar boıynsha 06:51-de Jezqazǵan qalasynan ońtústik-shyǵysqa qaraı 146 km qashyqtyqta Jerge sátti qonǵan ǵaryshkerler Astanaǵa Qazaqstan basshylarynyń saltanatty qarsy alý sharasyna attandy.
«Soıýzdiń» qonýyn qamtamasyz etý jónindegi izdeý-qutqarý qyzmetine 200-ge jýyq áskerı qyzmetker, bortynda arnaıy jabdyqtary bar 14 Mı-8 tikushaqtary, tórt An-12 jáne An-26 ushaqtary jáne 15 birlik tehnıka, sondaı-aq tórt jol talǵamaıtyn izdestirý-kóshirý mashınalary qatystyryldy.
ǴARYShKERLER ELBASYMEN KEZDESTІ
Astana áýejaıynda QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev «Soıýz TMA-16M» ǵarysh kemesiniń halyqaralyq ekıpajymen kezdesti.
Aıdyn Aıymbetov Jerge qonǵannan keıin ózin jaqsy sezinýde. Bul týraly Astana áýejaıynda «Soıýz TMA-16M» ǵarysh kemesiniń halyqaralyq ekıpajymen kezdesýge arnalǵan shara aldynda QR Investıtsııalar jáne damý mınıstrligi Aeroǵarysh komıtetiniń tóraǵasy Talǵat Musabaev málim etti. Gennadıı Padalka (Reseıǵarysh), qazaqstandyq ǵaryshker Aıdyn Aıymbetov, sondaı-aq Danııanyń alǵashqy astronavty Andreas Mogensen Qazaqstanda eseptelgen aýdan mańyna aman-esen qondy. «Búgin ǵaryshtan taǵy bir qazaq jigiti oraldy. Biz Aıdyndy shyn júrekten quttyqtaımyz. Onyń aldaǵy jumystaryna jemister tileımin. Osy búgingi mańyzdy oqıǵamen barsha otandastarymdy quttyqtaımyn», - dedi T. Musabaev. Onyń sózine qaraǵanda, ǵaryshkerler ekıpajy Qazaqstan jerine aman-esen qondy. «Búgin biz ony Jezqazǵan jazyǵynda kútip aldyq. Ushý sapary sátti ótti dep tolyq aıta alamyz. Qazǵarysh basshysy retinde búgin uzaq ýaqyttan beri josparlaǵan jumysymyzdy aıaǵyna deıin jetkizgenime maqtan tutamyn. Atap aıtqanda, úlken ǵylymı mańyzdy baǵdarlama júzege asyryldy. Osy sharanyń barlyǵy halqymyz Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵy mereıtoıyn atap ótý kezinde iske asyryldy», - dedi Qazǵarysh basshysy.
QR PREZIDENTІ A.AIYMBETOVTІŃ ǴARYShQA SAPARY TÝRALY
Jylnama: Elbasy «Soıýz TMA-16M» ekıpajynyń múshelerimen - keme komandıri Gennadıı Padalka, bortınjenerler Andreas Mogensen jáne Aıdyn Aıymbetovpen kezdesti Kezdesý barysynda Memleket basshysy ekıpaj múshelerin aman-esen oralýymen jáne Halyqaralyq ǵarysh stansasyndaǵy mańyzdy mıssııalarynyń aıaqtalýymen quttyqtady. «Biz ushý barysyn baqylap, árqaısyńyz úshin alańdap otyrdyq. Árıne, qazaqstandyqtar el tarıhyndaǵy úshinshi ǵaryshker bolǵan Aıdyn Aıymbetovtiń tileýin tiledi. Onyń álemdegi alǵashqy jáne iri ǵarysh aılaǵy - Baıqońyr qurylysynyń bastalǵanyna 60 jyl tolǵanda ǵaryshqa ushýy da aıshyqty oqıǵa», - dedi Nursultan Nazarbaev.
Qazaqstan Prezıdenti naq osy Baıqońyrdan alǵash ret ǵaryshqa adam ushqanyn, sodan beri Qazaqstannyń jerinen tartylys kúshin eńserip ushqandardyń bárin otandastarymyz jaqyn dos retinde qarsy alatynyn atap ótti.
Ekıpaj músheleri G.Padalka jáne A.Mogensen mıssııalarynyń jemisti aıaqtalǵanyn aıta kelip, búkil Qazaqstan halqyn aıshyqty oqıǵamen quttyqtady.
A.Aıymbetov elimizdiń atynan Halyqaralyq ǵarysh stansasynda ókildik etý mártebesin senip tapsyrǵany úshin Memleket basshysyna jáne Qazaqstan halqyna alǵys aıtty.
BAQ ókilderine arnalǵan brıfıng barysynda Nursultan Nazarbaev búginde álemdegi 200-den asa memlekettiń tek sanaýlysy ǵana azamatyn ǵaryshqa attandyra alatynyn aıta kele, Qazaqstannyń ǵarysh salasy tabysty damyp kele jatqanyn atap ótti.
«Roskosmos pen Reseı Federatsııasy basshylyǵynyń qoldaýymen biz ǵaryshkerler daıarlaýdy júzege asyramyz. Búginde Qazaqstannyń jer serikteri mańyzdy kommýnıkatsııalyq jáne ǵylymı-zertteý qyzmetterin atqarýda. Polkovnık Aıymbetov sapar barysynda ózine júktelgen barlyq mindetti oryndady. Osy maqsatqa bólingen qarajat uzaqmerzimdi keleshekte ózin aqtaıdy jáne is júzinde zor paıda ákeletin bolady», - dedi Qazaqstan Prezıdenti.
OTBASY AIShYQTARY
Búgin Jezqazǵan dalasyna qonǵan ǵaryshkerlerdi kútip alýshylardyń qatarynda qazaqstandyq ǵaryshker Aıdyn Aıymbetovtiń uly Ámir de bolǵan edi. Aıta keterligi, ushýǵa bir aı ýaqyt qalǵanda biz Aıymbetovterdiń otbasynda bolyp, áńgime-dúken qurǵan edik. Al bul kezde ǵaryshkerdiń ózi bolsa Juldyzdy qalashyqta daıyndyqtan ótip jatqan bolatyn, dep jazady QazAqparat tilshisi Sara Nurǵalıeva.
Aıdynnyń jubaıy - Lılııa Baıqońyr qalasynyń týmasy. Ol Lenınsk (qazirgi Baıqońyr) qalasynda dúnıege kelip, sonda orta mektepti bitirgen jáne sodan keıin otbasymen birge Taldyqorǵan qalasyna kóship kelgen.
«Biraq, biz Baıqońyrda kezdesken joqpyz, - dep kúledi Lılııa. - Taldyqorǵanda biz Aıdynnyń otbasymen kórshi turdyq, sol kezde tanysqan bolatynbyz. Ákem áskerı bólimde jumys istedi, al Aıdyn Armavır joǵary áskerı avıatsııalyq ýchılışesin bitirgennen keıin sonda ásker boryshyn ótep júrgen edi. Baıqońyrda turǵan kezimde men joldasymnyń ushqysh ne ǵaryshker bolǵanyn armandaǵan edim. Biraq, onyń dál osylaı shynaıy ómirde asa qoıatynyn oılamappyn. Men taǵdyryma jáne qoldaý kórsetken Alla taǵalaǵa sheksiz rızamyn».
Aıymbetovter otbasynyń úlkeni Ámir 17 jasta. Ol elordadaǵy №53 mektepte 11 synypta oqıdy. Ámir ákesine tartqan. Ásirese, onyń sóıleý máneri qatty uqsaıdy.
Joǵary synyp oqýshysynyń bólmesiniń bir qabyrǵasy tolyǵymen kók álemine arnalǵan. «Men de ákem sııaqty ushqysh bolǵym keledi. Al ol úshin jaqsy bilim alyp sportpen aınalysý kerektigin bilemin», - dedi Ámir. Aıta keterligi, jasóspirim 4 jyl boıy karatemen aınalysqan. Dál osy sport túrinen alǵan nagradalary da jetkilikti. Basketbolmen áýestenedi, sabaq úlgerimi de jaqsy. Ol birneshe jyl boıy Astanadaǵy avıa mektepke baryp júr. Búgingi kúnge deıin ol 32 saǵat áýede bolsa, sonyń 18 saǵatynda ushaqty ózi basqarǵan.
«Mende aǵam sııaqty avıatsııa júıesinde jumys istegim keledi», - deıdi Aıdynnyń 14 jastaǵy qyzy Dıana. - Biz ákemizdiń ǵaryshker bolý armany qandaı qıyndyqpen oryndalǵanyn kórdik. Ol bizder úshin eńbekke, adamdarǵa, ómirge degen qarym-qatynastarǵa úlgi bolyp keledi».
Aıdynnyń kishi ári súıikti qyzy Daıana ekinshi synypta oqıdy. «Men ákemdi jaqsy kóremin ári onyń dúnıedegi eń myqty adam ekenin bilemin», - dep kúledi Daıana. Baıqońyrda ákelerin ǵaryshqa shyǵaryp salý barysynda Daıana barynsha ustamdylyq tanytqany este. Óıtkeni ol ǵarysh aılaǵyndaǵy ǵaryshkerlermen ótken baspasóz máslıhatynan keıin qaýmalaǵan jýrnalısterdiń ortasynda qalǵan edi.
«Ol ýaqytta meniń baspasóz qyzmetkerlerine nazar aýdararlyq kúıim joq edi. Biz birneshe kún uıyqtamadyq, ushyrymdy oılap alańdadyq. Tek qana jaqsylyqty oılaýǵa tyrystyq, biraq túrli oılar boldy. Aıdynnyń anasy, meniń enem Jumagúl apa da Baıqońyrǵa kelgen edi. Sol kisiniń analyq duǵasynyń arqasynda bári jaqsy ótti», - deıdi Lılııa.
«Bizdiń otbasymyzdyń egesi Aqan Ryskeldiuly 74 jasqa keler edi. Ol osydan 8 jyl buryn ómirden ozdy. Ol Aıdynnyń ǵaryshqa ushý úshin barlyq emtıhandy tapsyratyndyǵyn bildi ári oǵan únemi senim artty. Aıdyn bizdiń otbasymyzdaǵy ekinshi ul. Tuńǵyshymyz Aıdar Aıdynnan 1 jas qana úlken. Ol QR shekara áskeri departamentiniń áskerı qyzmetkeri. Qyzym Dana úı sharýashylyǵymen aınalysady. Kishi ulym Alımır 33 jasta, ol «Eır Astana» ulttyq kompanııasynda jumys isteıdi», - deıdi Jumagúl apa.
12 jyl boıy óziniń juldyzdy sátin kútken Aıdyn Aıymbetov ǵaryshqa samǵaý úshin tyńǵylyqty daıyndalyp qana qoımaı jubaıy Lılııamen birge tárbıeli ul-qyz ósirdi. Múmkin taıaý ýaqytta Aıdyn Aıymbetovtiń ulynyń da armany oryndalyp, qazaqstandyq ǵaryshkerlerdiń sapy taǵy bir adamǵa tolyǵa túser. Alla taǵala sony násip etsin!
QAZAQSTANNYŃ EŃ JOǴARY NAGRADASY
Memleket basshysy ǵaryshker Aıdyn Aıymbetovti marapattaý rásimine qatysty. Jınalǵandarǵa arnaǵan sózinde Qazaqstan Prezıdenti bir aı buryn Qazaqstan ǵaryshkeriniń halyqaralyq ekıpaj quramynda alǵashqy 10 kúndik ǵarysh saparyna ushqanyn atap ótti. «Aıdyn Aıymbetov táýelsiz Qazaqstannyń úshinshi ǵaryshkeri atandy. Men elimizdiń baǵyndyrǵan jańa jetistigimen búkil halqymyzdy quttyqtaımyn. Bizdiń qazirgi zamanǵy tarıhymyzdaǵy osy uly oqıǵaǵa kásibı turǵydan úlesin qosqandardyń bárine alǵys aıtamyn. Reseılik seriktester men basshylarǵa, sondaı-aq ekspedıtsııanyń sheteldik múshelerine aıryqsha rızashylyq bildiremin», - dedi Memleket basshysy
Nursultan Nazarbaev ǵaryshty ıgerý árqashan adamzattyń eń ańsarly armanynyń biri bolǵanyn atap ótti. «Búginde bul - barlyq jer shary turǵyndarynyń eń bıik mıssııasy. Bizder, qazaqstandyqtar baıtaq jerimizde búkilálemdik ǵarysh aılaǵy - Baıqońyrda alpys jyl boıy jumys júrgizilip kele jatqanyn maqtan etemiz. Ǵaryshkerlerdi Jer júzi osy jerden, Qazaqstannan shyǵaryp salady. Adamzattyń ǵalam týraly tanymyn keńeıtetin kúrdeli ekspedıtsııalardan keıin olardy osynda qarsy alamyz. Ǵaryshqa ushqan jarty ǵasyrdan astam ýaqyt ishinde 38 eldiń 545 ǵaryshkeri ǵarysh keńistiginde bolyp qaıtty. Sol elderdiń qatarynda Qazaqstan da bar. A.Aıymbetovtiń sátti sapary elimizdiń ǵarysh jylnamasynyń jańa paraǵyn ashty», - dedi Qazaqstan Prezıdenti. Memleket basshysy bizdiń respýblıkamyz álem boıynsha ǵarysh keńistigin baǵyndyrǵan azamattarynyń sany úsheýden kem emes 9 eldiń biri bolǵanyna nazar aýdardy «Bul - Kún júıesiniń keńistigin zertteý jáne ıgerý isine ózge eldermen birge atsalysyp otyrǵan Qazaqstannyń ǵaryshtyq bolashaǵy úshin jasalǵan jańa qadam. Jerdiń tartylys kúshin eńserýge umtylys adamnyń eń uly erliginiń biri boldy, solaı bolyp qala beredi. Ol eń batyl ári laıyqtynyń ǵana qolynan keledi. Osyndaı batyrdyń biri bizdiń úshinshi ǵaryshkerimiz A.Aıymbetov bolyp otyr. Sondyqtan men oǵan Halyq Qaharmany jáne «Qazaqstannyń ǵaryshker-ushqyshy» ataǵyn, sondaı-aq Altyn juldyz ben «Otan» ordenin berý týraly Jarlyqqa qol qoıdym. Osy eń joǵary marapattar onyń Qazaqstan halqynyń ıgiligi úshin jasaǵan erligin aıǵaqtaıdy», - dedi Nursultan Nazarbaev.
Qazaqstan Prezıdenti jańa Halyq Qaharmany A.Aıymbetov endi elimizdiń kórnekti batyr-ǵaryshkerleri qatarynda bolatynyn aıtty.
«Bizdiń tuńǵysh ǵaryshkerimiz Toqtar Áýbákirovtiń 24 jyl burynǵy ǵaryshqa sapary Qazaqstan Táýelsizdiginiń altyn bastaýy boldy. Osy ushýdy júzege asyrý úshin qanshama qıyndyqtardy eńserýge týra kelgeni esimizde. Ekinshi ǵaryshkerimiz Talǵat Musabaev - jalpy jıyntyǵy 341 táýlikke sozylǵan 3 ǵarysh ekspedıtsııasyna qatysty. Ol - ashyq ǵarysh keńistigine 8 ret shyǵyp, 42 saǵattan astam ýaqyt bolǵan tuńǵysh qazaq. Talǵat Musabaev - Qazaqstan men Reseıdiń ǵarysh salasyndaǵy yntymaqtastyǵynyń, halyqtarymyzdyń máńgilik dostyǵy men tatý kórshilestiginiń sımvoly», - dedi Memleket basshysy.
Nursultan Nazarbaev A.Aıymbetovtiń Qazaqstannyń ǵaryshtyq zertteýleriniń besinshi baǵdarlamasyn júzege asyrǵanyn atap ótti. «Salmaqsyzdyq jaǵdaıynda «kýlondy krıstall» alý jónindegi zertteýler júrgizildi. Eldiń ekologııalyq problemalary bar óńirlerin, eń aldymen Araldy monıtorıngteý jáne sýretke túsirý jumystary jasaldy. Birqatar mańyzdy synaqtar densaýlyq saqtaý salasyna qatysty boldy», - dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Sońynda Memleket basshysy elimizdiń jańa Halyq Qaharmany Aıdyn Aıymbetovti eń joǵarǵy memlekettik nagradasymen quttyqtap, ózine júktelgen mindetti onyń tabysty oryndaǵanyn aıtty.
A.Aıymbetov óziniń sapary Nursultan Nazarbaevtyń qamqorlyǵy men qoldaýynyń arqasynda júzege asqanyn aıtyp, Elbasyǵa alǵysyn bildirdi. «Men úshin búgin ómirimdegi eń baqytty ári tolqýly kún boldy. Óıtkeni, men Prezıdenttiń qolynan Otanymnyń eń joǵary nagradasyn aldym. Men sizdiń tapsyrmańyzben 1998 jyldan beri ǵaryshqa ushýǵa daıyndaldym. Halyqaralyq ekıpaj quramynda Qazaqstannyń atynan ókildik etý men úshin bıik mártebe», - dedi Qazaqstan ǵaryshkeri. Ol sondaı-aq ózine júktelgen mindetterdiń oryndalǵany týraly baıandady. «Ushý sapary barysynda Qazaqstannyń ǵaryshtyq zertteý baǵdarlamalary iske asyryldy. Qazǵaryshtyń ǵylymı baǵdarlamasy boıynsha Aral jáne Kaspıı teńizderine monıtorıng jasaldy. Sondaı-aq mıkrogravıtatsııa jaǵdaıynda mıkrobólshekterdiń fızıkalyq qasıetteri zertteldi. Munyń bárin bizdiń ǵalymdarymyz termoıadrolyq energetıka, plazmalyq medıtsına, nanotehnologııa jáne tamaq ónerkásibinde paıdalanatyn bolady. Keıin olar Qazǵarysh pen halyqaralyq ǵaryshtyq yntymaqtastyq aıasynda jalǵasady», - dedi A.Aıymbetov.
Sońynda A.Aıymbetov Nursultan Nazarbaevqa halyqaralyq ǵarysh stansasy bortynda planetamyzdy 150 retten astam aınalyp shyqqan Memlekettik týymyzdy tabys etti.
JAŃA TOLQYN
Endigi ýaqytta Aıdynnyń kúndelikti tirshiligi qaýyrt. San túrli kezdesýler ómiriniń bir bólshegine aınalyp otyr. Máselen, kúni keshe ǵana oǵan «EKSPO-2017» kórmesiniń elshisi resmı mártebesi berildi. «Biz Aıdyndy bizdiń kórmeniń elshisi etýdi sheshtik. Bul - qurmetti ári mártebeli is. Biz qazirgi kezde elimizdiń qoǵam qaıratkerleri men tanymal adamdarynan quralǵan qoǵamdyq keńesti qurýmen aınalysýdamyz. ıAǵnı, olar kórmeniń elshileri bolyp, EKSPO-2017 kórmesi arqyly bizdiń Qazaqstandy nasıhattaıdy. Sondyqtan da búgin tabystap otyrǵan sertıfıkatymyz Aıdyn Aıymbetov «EKSPO-2017» kórmesiniń elshisi resmı mártebesine ıe ekenin rastaıdy, - dedi A. Esimov.
Munymen qosa, «Astana EKSPO-2017» Ulttyq kompanııasy basshysy ǵaryshkerge estelik syılyq retinde ǵarysh kemesiniń metalynan jasalǵan qol saǵatty tabystady. Saǵatta «Qazaqstan. Baıqońyr. Soıýz TMA-18M» jazýy qashalǵan.
Sonymen qatar qazaqstandyq ǵaryshker Aıdyn Aıymbetov QR Tuńǵysh Prezıdenti - Ult kóshbasshysy kitapxanasynda oqýshylarmen kezdesip, ǵaryshker ataný úshin ne isteý qajettigin aıtyp berdi. "Ǵaryshkerler qataryna qosylý úshin eń aldymen densaýlyq myqty bolý shart. Ekinshi keregi - joǵary bilim. Sonan soń eńbekqorlyq qajet", - dep atap ótti ol.
Onyń oıynsha, ǵaryshkerlerdiń boıynda álemdi tanýǵa degen qushtarlyq, jiger jáne qarapaıymdylyq bolýy kerek. "Men Qazaqstan Prezıdentiniń qolynan joǵary nagrada alǵan kezde men ózime Otan úshin, eldiń órkendeýi úshin barlyq ómirimdi sarp etemin dep ýáde ettim. Men joǵary nagradaǵa ıe boldym, biraq men sol baıaǵy Aıdyn bolyp qaldym, ózgermeıtin de shyǵarmyn, men jaı ǵana óz qyzmetimdi atqaryp, elimizdiń ǵarysh salasyn kórkeıtý jolynda eńbek ete beretin bolamyn", - deıdi ol.
Sonymen qatar ol oqýshylar aldynda qazaqstandyq ǵaryshkerler qalaı daıyndalatyndaryn aıtty. "Biz ǵaryshkerler otrıadynda daıyndaldyq. 2012 jyldyń 12 qazanynda maǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń ǵaryshkeri mártebesi berildi. Bizdiń ǵaryshkerlerimizdiń sany tutas bir otrıad bolǵanyn qalar edim", - dep eske alady ol.
A. Aıymbetov eger múmkindik bolsa, ekspedıtsııa quramynda taǵy birneshe márte ǵaryshqa attanǵysy keletindigin de jasyrmady. "Qazaqstannyń ǵaryshqa adamdy ushyrý tájirıbesi óziniń damýyn ári qaraı jalǵastyra bermek. Kelesi joly meniń ushýym yqtımal, múmkin ózge bireý tańdalar. Bolashaqta jańadan otrıad qurylýy da ǵajap emes", - deıdi ǵaryshker.
"Balańyzdyń ǵaryshker mamandyǵyn tańdaǵanyna qalaı qaraısyz?" degen saýalǵa A. Aıymbetov: Ol ushqysh bolǵandy ózi qalady. Keıin ǵaryshkerler otrıadyna da túse jatar. Olardyń kez kelgen tańdaýlaryn men qabyldaýǵa daıarmyn, qolymnan kelgeninshe qoldaımyn jáne men ony ózderine aıttym", - dep atap ótti.
