Jambyl oblysynda mamandarmen qamtamasyz etýde qandaı másele bar

TARAZ. KAZINFORM – Oblystyń 17 myńnan astam turǵyny jumys taba almaı júr, al túrli kásiporyndar jyldar boıy kásibı turǵyda myqty mamandardy izdep jatyr.

Atap, aıtqanda, qazir Jambyl oblysy boıynsha «Eńbek naryǵy» aqparattyq júıesinde 17 114 adam jumyssyz retinde resmı tirkelgen. Bıyl oblystyq Eńbek utqyrlyǵy ortalyǵy 32400 adamdy jumyspen qamtyp, 9086 adam jumyspen qamtýdyń belsendi sharalaryna tartyldy.

Qazirgi eńbek naryǵy únemi ózgeriske ushyrap turady jáne ondaǵy suranys ta qubylmaly. Tehnologııalyq progress, ekonomıkalyq damý jáne jahandyq ózgerister adamdardan bilimdi ǵana emes, sonymen qatar oqýǵa jáne beıimdelýge daıyn bolýdy talap etedi.

- Búgingi tańda adam eńbegin tehnologııalar men mehanızmder almastyryp jatyr, sondyqtan keıbir mamandyqtarǵa suranys joǵalyp keledi. Ýaqyt óte kele keıbirine suranys azaıyp otyr, ıaǵnı bul kásipterdiń arasynda kitaphanashy, aýdarmashy, poshtashy, baılanys ortalyǵynyń operatoryn atap ótýge bolady. Alaıda, eńbek naryǵynda suranystyń bolmaýy bul mamandyqtyń mańyzy joǵaldy degendi bildirmeıdi. Máselen, Jambyl oblysy agrarlyq óńir bolǵanymen, bizde agronom nemese zootehnık sııaqty mamandyqtarǵa ótinishter óte az. Sondaı-aq, bizdiń oblysta ekologtarǵa jumys tabý óte qıyn, - dedi Jambyl oblysy ákimdiginiń jumyspen qamtýdy úılestirý jáne áleýmettik baǵdarlamalar basqarmasy Eńbek utqyrlyǵy ortalyǵy dırektorynyń orynbasary Ádilqaıyr Atın.

Jumys izdegen ár adam naryqtaǵy úrdisterdi nazarda ustap, jańa kásipterdi úırenip, únemi ózin jetildirýge mán berýi kerek. Osyny túsinip, zaman talabyna saı ilgeri júrgender ózine unaıtyn jumys taýyp, qazirgi turaqty ózgerister jaǵdaıynda mansabynda joǵary órleı alady.

- Árıne, keıbir mamandyqtar ózektiligin joǵaltyp jatsa, al basqalaryna suranys artyp otyr. Qazir tehnıkalyq mamandyqtardyń birazyna suranys kóbeıdi. Túrli saladaǵy IT mamandary men HR mamandaryn óńirdegi jumys berýshiler kóp surap jatady. Sonymen qatar, medıtsına qyzmetkerleri men taý-ken mamandaryna kóp jyldar boıy suranys boldy. Saýda-sattyq salasyndaǵy menedjerler, marketologtar, tiginshiler, mektep muǵalimderi men kolledj oqytýshylary únemi jumys tabady, - dedi Á. Atın.

Ózine kerek jumysty izdep júrgen adamdar turaqty qyzmet orny tabylǵanǵa deıin ýaqytsha jumysty usynatyn Eńbek utqyrlyǵy ortalyǵyna habarlasa alady. Bul tásil qıyn kezeńde adamdardy qoldaýǵa jáne sonymen birge olardyń ekonomıkalyq belsendi bolýyna kómektesýge múmkindik beredi. Máselen, osy jyly oblystyq jumyspen qamtýdy úılestirý jáne áleýmettik baǵdarlamalar basqarmasy aqyly qoǵamdyq jumystarǵa jiberilgen adamdarǵa jalaqy tóleýge 500 mln teńge bóldi.

Degenmen, eger suranysy bar mamandyqty meńgerseńiz, onda jumysqa ornalasý máselesi óte tez sheshilýi múmkin. Bul turǵyda Tarazda fızıka pániniń jas muǵalimi Nursaıa Meırambaı jumys izdep áýre bolmaǵanyn aıtyp otyr.

— Dıplomdy qolyma alǵan boıda, Eńbek utqyrlyǵy ortalyǵyna qujat tapsyrdym. Eki aptadan keıin meni «Parasat» qalalyq kolledjine jastar tájirıbesine jiberdi. Ony aıaqtaǵannan keıin, birden oqý ornyna turaqty jumysqa ornalastym», - deıdi jas maman.

Jappaı jumyspen qamtý is-sharalary Jambyl oblysynda jumys tabýdyń tıimdi tásiline aınalǵan. Bul rette bos jumys oryndary jármeńkelerine usynys jasaıtyn ondaǵan jumys berýshi jáne jańa mansap múmkindikterin qarastyrǵan júzdegen jumys izdeýshi tartylady.

Mundaı is-sharalar jumys berýshilerdiń jańa qyzmetkerlerdi kezdestirýinde tamasha alańǵa aınaldy. Osy oraıda eńbek naryǵynyń suranystary men halyqtyń jumys izdeýdeýi máselesinde alshaqtyqty joıýǵa kómektesedi. Bul óz kezeginde oblys turǵyndaryna jumys tabýdyń, al jumys berýshiler úshin bilikti jumysshylardy tabýdyń qolaıly ári tıimdi joly.

2024 jyldyń 11 aıynda oblysta 123 bos oryndar jármeńkesi uıymdastyryldy. Іs-sharalarǵa 2 461 jumys berýshi uıym qatysyp, 7 993 bos jumys ornyn usyndy. Jármeńkelerge 5653 jumyssyz qatysty, onyń ishinde 2601 áıel, 161 múmkindigi shekteýli adam, sondaı-jastar sanatyna kiretin 1804 adam bar.

Osyndaı is-sharalardyń nátıjesinde 709 adam aqyly qoǵamdyq jumystarǵa jiberildi, 319 jas maman jastar tájirıbesi aıasynda jumysqa ornalasty, 140 qatysýshy «Kúmis jas» baǵdarlamasyna qosyldy, 51 azamat áleýmettik qyzmetker retinde jumysqa turdy. Bıyl jalpy 1290 adam turaqty jumysqa ornalastyryldy.

Aıta keterligi, bul saladaǵy problemalarǵa tek jumyssyzdar ǵana emes, jumys berýshiler de tap bolady. Máselen, qazir oblystyq Qan ortalyǵyna birneshe bos orynǵa maman kerek. Olarǵa transfýzıologtar, terapevt dárigerler, meıirgerler, zerthanalyq dárigerler qajet. Munymen qosa, bul ortalyq bilikti elektrıkti, ekonomısti jáne býhgalterdi izdep jatyr.

Óńirdegi densaýlyq saqtaý salasy úshin kadr máselesi áli de ózekti. Qazir oblysta 70 dáriger jetispeıdi. Onyń 22-si qalada, 48-i aýyldyq jerlerde. Sala mamandarynyń aıtýynsha, osy jaǵdaıǵa jalaqynyń azdyǵy nemese áleýmettik qamtamasyz etý deńgeıi sebep bolyp turǵan joq. Búginde medıtsına mamandaryn jaqsy jalaqymen qamtamasyz etýge erekshe kóńil bólingen. Qazir barlyq jerde aýrýhanalar jańartylyp, aýyldyq jerlerdegi jumysqa qosymsha yntalandyrý jasalyp otyr. Aýyldarda dárigerlerdiń tapshylyǵyna toqtalsaq, birinshi kezekte jas mamandar iri qalalarda jumys isteýge umtylady.

Sondyqtan óńirde bul máseleni keshendi túrde sheshýge tyrysyp otyr. Máselen, oblysta densaýlyq saqtaý salasyndaǵy ardagerler keńesi jastarǵa bul problemany egjeı-tegjeıli túsindirýmen aınalysyp júr. Sondaı-aq, jyl basynda aýyl dárigerlerin basqa elderge taǵylymdamadan ótýge jiberý týraly sheshim qabyldandy.

Óńirde akýsher-gınekolog (7 bos oryn, onyń 5-i aýylda), terapevtter (5 bos oryn, onyń 4-i aýylda), jalpy tájirıbelik dárigerler (6 bos oryn, onyń 5-i aýylda), anestezıolog-reanımatologtar (5 bos oryn, onyń 3-i aýylda) jáne ınfektsıonıst (5 bos oryn, onyń 4-i aýylda) mamandar tapshy.

Oblys ortalyǵyndaǵy suranysy joǵary mamandyqtarǵa toqtalsaq, qalaǵa klınıkalyq farmakologtar, kardıologtar, fızıkalyq medıtsına jáne ońaltý mamandary, klınıkalyq zerthanalyq dıagnostıka mamandary qajet.

Budan bólek, qazir jergilikti mektepter matematıka, orys tili men ádebıeti muǵalimderin, sondaı-aq aýla tazalaýshylar men eden jýatyn adamdardy jıi izdeıdi. Qazir mektepterde aýla tazalaýshylarǵa jáne eden jýatyndarǵa jalaqy tym az bolǵandyqtan, adamdar osy jumystarǵa bara bermeıtini túsinikti.

Enbek.kz saıtyndaǵy usynylǵan bos jumys oryndaryn qarap shyqsaq, Jambyl oblysynyń bilim berý salasyna taǵy qandaı mamandar jetispeıtinin kórýge bolady. Onda kóbine fızıka, hımııa, bastaýysh synyp muǵalimi jáne mektep psıhologyna suranys bar.

Budan buryn habarlanǵandaı, búginde Jambyl oblysyndaǵy 42 tehnıkalyq jáne kásiptik bilim mekemelerinde 27 myńnan asa jas 103 mamandyq boıynsha bilim alyp jatyr. Onyń 70 paıyzy memlekettik tapsyrys negizinde oqıdy.