Volonter bolý adamnyń bolmysyn qalaı ózgertedi
BUU 2026 jyldy halyqaralyq volonterler jyly dep jarııalady. Elimizde eriktilerdiń basy Volonterlerdiń biryńǵaı platformasynda birikken. Biz eriktilerdi shyn baǵalap júrmiz be? Volonter tárbıe quraly ma, álde tegin jumys kúshi me? Kazinform tilshisi saralap kórdi.
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev 2020 jyldy Volonterler jyly dep jarııalap, bul sala birqalypqa túse bastady. Arada 5 jyl ótti. Qazir volonterlerdiń biryńǵaı platformasy bar. Ondaǵy statıstıkaǵa súıensek, elimizde 4 myńnan astam volonter bar.
Sonymen birge bul platformada 3820 uıym birkelgen. Kez kelgen adam «Volonter bolýǵa daıynsyz ba?» degen saýaldaǵy tirkelý tetigin basyp, aty-jónin, elektrondy poshtasyn jazady. Sóıtip eriktiler qataryna qosylyp, qoǵamdyq usynys sharttaryn qabyldaıdy. Qazirgi kezde óńirler arasynda Aqtóbe birinshi orynda tur.
Aqtóbe qaıyrymdy aımaq bola alady — Álisher Sadyq
«Júrekten júrekke» eriktiler tobynyń jumys istep kele jatqanyna 10 jyldan asty. Top dalada qalǵanǵa pana bolar bastana satyp aldy, salyp berdi, múgedektigi bar adamdardyń janynan tabylyp, qolqabys etti.
Tipti byltyr sý tasqyny kezinde eń tıimdi kómek jolyn usyndy. Jetekshisi Álisher Sadyq Aqtóbe qalasyna qaýip tóngende evakýatsııalaý jumystaryna qatysty. Sóıtip el basyna kún týǵanda taskı qyzmetkerlerin, qarapaıym júrgizýshilerdiń basyn biriktirip, tasymaldaý qyzmetin uıymdastyrdy.
Stýdent qyzdar evakýatsııalyq bekettiń ishinde qolqabys etse, jigitter júk te tasydy. Utqyr sheshim el jadyndy. Iá, Aqtóbe qaıyrymdy óńir bola alady. Álisher Sadyq qazir osy oıyn iske asyrýǵa bar kúsh-jigerin salyp júr. Biraq jalǵyzdyń úni áli durys estilmeıdi.
— Volonter men onyń jumysy sońǵy 10-15 jylda qarqyn aldy. Meniń oıymsha sol 10-15 jyl buryn, alǵashqy jyldarynda-aq ıdeologııany durys qalyptastyra almadyq. Alǵashynda eriktini flesh-mob, túrli forým, mádenı-sporttyq sharaǵa adam jınaý úshin paıdalandy. Sóıtip júrgende adamdar eriktilerge nemquraıly, tipti aıanyshty keıipte kóz tikti. Biraq álemde bolǵan pandemııa, elimizdegi tabıǵı-tehnogendi apat, áleýmettik máseleler sheshimi kezinde volonterlerdiń shyn máninde kim ekeni, qyzmeti anyq kórindi. Halyq tolyqqandy túsinbese de kóbi qurmetpen qaraıdy, — dedi Álisher Sadyq.
Onyń aıtýynsha volonterler jylynda túbegeıli ózgeris bolmasa da bir saty ilgeri basyp, 8 baǵyty anyqtaldy.
«Sabaqtastyq», «Asyl mura» dep at tańylǵanymen, ony jyl saıyn ótetin konkýrstyq grantty bólý kezinde ǵana bir-birinen ajyratty.
Kópshilik «Taza álem» baǵytyn Ekologııa, «Qamqordy» Qaıyrymdylyq degen qalpynan tanbady.
— Talaı ret volonterlik tólqujat suraǵan edik. Kóp eldiń tájirıbesin salystyrdyq. Kórshi Reseı elinde eriktilerge tólqujat berilgen. Bir artyqshylyǵy oqýǵa túser kezde qosymsha ball beredi, jumysqa ornalasqanda tólqujat kórsetse, basymdyq beriledi. Bizdiń elimizde de sol tólqujat berilgen bolsa, búginde atqarylǵan jumys aýqymdy, volonter sany áldeqaıda kóp bolar edi. Halyq volonterdi tegin jumys kúshi dep qaramaıdy. Kóbine mekeme basshylary solaı qabyldaıdy. Kórgenimiz, estigenimiz osy. Talaı ret sóz talastyrǵan jaıymyz da bar. Biz ol kezden kettik, óstik. Tynymsyz eńbektiń nátıjesi bári, — dedi ol.
Volonterdi qaı kezde izdeımiz? Basqa is túskende, qınalǵanda. Bul jasyryn emes.
Al volonterlar únemi baılanysta bolyp, jergilikti jerdegi problemalardy birigip sheshýge shaqyrady.
Sebebi olar kóp ishinde júredi, sondyqtan kóp jaıtqa qanyq. Qajet deseńiz, sheshimin izdep taýyp, usynady.
— «Aqtóbe qaıyrymdy óńir» jobasyn bastaǵanymyzǵa 1 jyl toldy. Aqtóbeniń qaıyrymdy qala, óńir ekenin basqalarǵa tanytsaq deımiz. Qoldaý tapsa Aqtóbeniń ómir saltyn ózgerter edik. Aýyzbirshiligimiz artyp, uıysa túser edik. Ál-Farabıdiń «Qaıyrymdy qala» traktaty negizge alyp jasaldy. Qaıyrymdy qala qandaı bolýy kerek, turǵyndary kim degen negizde jazyldy. Oǵan bul óńir laıyq. Byltyr sý tasqyny kezinde «Júrekten júrekke» eriktiler toby úlken kómek berdi. Avtovolonterlar, qyzdar, er balalardy bólek-bólek jumyldyrylyp, jumys júıelendi. Sol kezde kóńil eljireıtindeı sátter boldy. Aýyzbirshiligi, uıymshylyǵy, kómegin kórip, tańqaldyq. Basqa oblystarda tipti taksı baǵasyn 2-3 ese qymbattatyp jiberdi ǵoı. Salystyryp qarap, Qaıyrymdy óńir dep ataýǵa negiz bolarlyq kontseptsııasy jasaldy. Máselen aı saıyn Qarttar úıine baryp, ondaǵy qyzmet alýshylardy týǵan kúnimen quttyqtaımyz. Arasynda 10-18 jyl boıy týǵan kúnin elemegen, eshkim quttyqtamaǵan jandar kezigedi. Bir kúnde 500 balanyń shashyn alyp, qaıyrymdy jármeńke de uıymdastyryldy. Medıa mamandary, blogerler, asabalardy da qosyp, túrli shara uıymdastyryldy. Munyń bárin kópshilik bile bermeıdi, ıdeologııalyq qoldaý kerek. Óńir úshin janyn salatyn jastar bar. Tek qoldaý tómendeý, — dedi Álisher Sadyq.
Aýdan, aýyldar qamtylmaı qaldy — oblystyq volonterler keńesiniń tóraǵasy
Aqtóbe oblystyq volonterler keńesiniń tóraǵasy Nurbek Jalǵasbaev ta 7 jyldan beri osy salada eńbek etip júr. Ásirese pandemııa kezinde aqtóbelikterge kóp kómek berdi.
Onyń aıtýynsha, óńirde 2020 jyly volonterler toby kóp ashyldy. Biraq onyń aty bar da zaty joq.
— Oblystyń volonterler keńesinde 27 top bar. Bul kolledj ben mektepti qospaǵandaǵy top. Jastar resýrstyq ortalyǵy bizde 160 uıym bar dep aıtady. Biraq bireýin de kórmedim. Múshesi 5 myńnan asady dep aıtady, olardy da bilmeımin. Aqtóbede 40-tan astam kolleldj bolsa, olardyń eriktiler toby bar, jumys isteıdi. Volonter ol — kómek qolyn sozatyn adam. Kez kelgen sátte kómektesýge daıyn turady. Meniń telefon nómirim kóp adamda bar, áleýmettik jeliden de hattar keledi. Kóbine kópbalaly, jalǵyzbasty analar habarlasyp, jaǵdaıyn aıtady. Olar páter aqysyn tólep berýdi, azyq-túlikti suraıdy. Qarjylaı kómek bere almaıtyn kezde «ne istep otyrsyńdar, ne úshin qor ashyp otyrsyńdar» dep renjıdi. Biz demeýshi izdeımiz, kásipkerlerden kómek suraımyz. Eki arany baılanystyramyz, keńestiń de maqsaty sol, — dedi Nurbek Jalǵasbaev.
Hat jazyp, kómek suraǵan otbasyna volonterler barady. Keıin mán-jaımen tanysyp, jaǵdaıdy biledi.
Eger jumyssyz bolsa, jergilikti ákimdiktegi jumyspen qamtý bólimderinen bos jumys ornyn suraıdy.
Keıde kómek suraǵan otbasynda asyraýshy er azamaty bolady. Mundaıda tek ózine senip, óz kúshimen otbasy asyraý jolyn silteıdi.
— Mekteptegi tárbıe saǵatty Volonter saǵaty dep ózgertýdi usynamyn. Sol kezde volonter baǵyttarynyń barlyǵy qamtylyp, balaǵa jastaıynan boıǵa, qanǵa sińdiremiz. Tabıǵatty qorǵaýdy, muqtajdarǵa kómekti berýdi biler edi. «Jaqsylyq jolynda» jobasyn bastap, mektepterdi aralap júrmiz. Kóbi bilmeıdi. Ásirese tentek balalardy qoldap, ertip júrip, ózgertkimiz keledi. Onyń nátıje bererin biz bilemiz, jaqsy jaǵynan ózgergenin kórip júrmiz, — dedi ol.
Qazir volonterler alaıaq qaıyrymdylyq qorlarynyń zardabyn tarta bastady. Senim azaıyp, kúdik kúsheıgen.
— Aqshany azyq-túlikke jınaımyz, kásipkerlerden suraımyz. Biraq resmı qorlardyń ózinen alaıaqtyq shyqqanda bárinde kúdik kóbeıdi. Sondyqtan biz shaqyryp alyp, kimge qandaı kómek bergenimizdi kórsetip, dáleldep otyramyz. Ózimiz kovorkıng ortalyqtarynda, dámhanalarda bas qosyp, suraqtardy ortaq chattarda talqylap otyramyz. Jergilikti ákimdikten de adam shaqyramyz. Olardan qatardaǵy qyzmetker kelip, kóbine suraǵymyz ashyq kúıinde ǵana qalady. Endi sózimiz júrý úshin depýtat bolýy kerek shyǵar. 2-3 jyldan beri aýdanda volonterler keńesin quraıyq dep aıtyp kelemin. Biraq qozǵalys joq. Bizde sol aýdan, aýyl qamtylmaı qalyp jatyr. Qazir jastar resýrstyq ortalyqtaryna osy jumysty júktep qoıǵan. Al olardyń óz jumysy bar, kóbine umyt qalatyny sodan, — dedi Nurbek Jalǵasbaev.
Volonterlik mektep jumysyn bastady — Jastar resýrstyq ortalyǵy
Jastar resýrstyq ortalyǵy jastarǵa volonter bolýdy, onyń baǵyttaryn úıretip jatyr. Semınar kezinde volonterler óz tájirıbesin bólisti.
— Alǵashqy medıtsınalyq kómek berý, áleýmettik-qaıyrymdylyq, quqyqbuzýshylyqtyń aldyn alý, ekologııa baǵyttary qamtyldy. Semınarǵa qatysýshylar belsendi, biraq buryn-sońdy eriktiler tobynda bolmaǵan jastar. Barlyǵy 50 belsendi 5 kún boıy tájirıbe jınady. Endi olar óńirde uıymdastyrylatyn barlyq sharaǵa qatysa alady. Qyrkúıek aıynda dál osy jolmen jańa top keledi. Bul jastar sol zamandastaryna jetekshilik etedi. Sol arqyly biz volonterler tizbegin jasaımyz, — deıdi oblystyq jastar resýrstyq ortalyǵynyń basshysy Samǵat Artyǵalın.
Byltyr Aqtóbe «Eń meıirimdi aımaq» nomınatsııasyn ıelendi. Bıyl da «Igi ister marafonynda» kósh bastap tur. Búginde 200-den astam shara uıymdastyrǵan.
— Igi isterdiń baǵyty bar. Aı saıyn ótkizilýi tıis shara aldyn ala aıtylyp, tapsyrma túsedi. Onyń oryndalýy týraly aqparat beremiz. Volonter dese qar tazartatyn, tótenshe jaǵdaı kezindegi top dep oılaıdy. Bul durys emes. Onyń baǵyty ártúrli. Máselen týrızm baǵytyndaǵy volonter týǵan jerdiń tynys-tirshiligin, tabıǵatyn bir tıyn almaı kórsetip júr. Óz qyzyǵýshylyǵy arqyly óz jerin nasıhattady. Bul durys. Tek bári birdeı óz baǵytyn anyqtamady. Bul endi-endi qolǵa alyndy. Tegin dep jumsaı berýge bolmaıdy, ortaǵa, qoǵamǵa úıretý kerek, — dedi Samǵat Artyǵalın.
Onyń aıtýynsha, kez kelgen adam kósheden kelip, volonter edim dep aıta almaıdy. Arnaıy saıtqa tirkelip, baǵytyn aıqyndaıdy.
Tirkelse, túrli granttardy utyp alýǵa múmkindik bar. Samǵat Artyǵalın resmı tirkelgen volonterler tobynyń jetekshisi jumysqa qabyldanyp kezde eńbek ótili retinde kórsete alatynyn aıtty.
Biraq eriktiler bul oıdy joqqa shyǵardy. JRO basshysy ózgelermen birge aqyly oqý ornynda oqıtyn stýdenttiń oqý aqysynyń belgili bir bóligin shegerý týraly usynys aıtylyp júrgenin de jetkizdi.
Volonterlik — tárbıe quraly
Volonter bolyp júrgen jastar, olarmen baılanysta otyratyn memlekettik qyzmetshilerdiń osy oıdy quptady. Olar eriktiler ózin de, zamandastaryn da tárbıeleı alatynyna senimdi.
— Buzaqy, jat qylyǵymen tanylǵan balalar da bolady. Olar qatarǵa qosylǵanda túbegeıli ózgeredi. Tipti balalar úıine baryp, meıirimge qanbaı ósken balany kórip, táýbesine keldi. Ata-anasyna baryp, jylap, keshirim de surady. Nan taba almaı otyrǵan adamdy kórgende shúkir etedi. Sondyqtan mektep jasynan bastap damytqan abzal. Býllıng, sýıtsıd kezdesip jatady. Bul sol jaǵymsyz oqıǵalardy azaıtady. Volonter volonterdiń jaǵasynan aldy degendi qaıdan estidik? Estimedik múlde. Úıimniń janynda mektep bar. Aýlasy keıde shashylyp jatady. Sol mektepte volonterler toby bolsa, balalarǵa sol mekteptiń aınalasyn júktese, jaýapkershiligi artar edi. Qysta qar kúreıtin adam tappaıdy ǵoı. Jalǵyzbasty qarııalarǵa sol mańdaǵy mektep balalary kómektesse, jaqsy emes pe? — deıdi Álisher Sadyq.
Aıta keteıik, 2026 jyly TMD volonterler forýmy Qazaqstanda ótedi. Bul týraly Almatyda ótken Syrtqy ister mınıstrleri keńesinde belgili boldy.
Elimizde volonterlik qyzmetti esepke alý tizilimin júrgizý jónindegi qaǵıdalar jańartylmaq. Mádenıet jáne aqparat mınıstriniń tıisti buıryǵy elektrondy nysandaǵy normatıvtik quqyqtyq aktilerdiń etalondy baqylaý bankinde jarııa etildi.