Ýtıl alym, Qarmet: Qanat Sharlapaev mınıstr tusynda nesimen este qaldy?
ASTANA. KAZINFORM — Búgin Ónerkásip jáne qurylys mınıstri bolǵan Qanat Sharlapaev Prezıdenttiń ekonomıkalyq máseleler jónindegi kómekshisi qyzmetine aýysty. Kazinform tilshisi 1 jyldam astam mınıstrlik tizginin ustaǵan onyń nesimen este qalǵanyn jáne mańyzdy oqıǵalarda qandaı sheshim qabyldaǵanyn saraptap kórdi.
Who is Qanat Sharlapaev?
Qanat Sharlapaev 1981 jyly Reseıde dúnıege kelgen. Saratov áleýmettik-ekonomıkalyq ýnıversıtetin, keıin Ulybrıtanııadaǵy Krenfıld menedjment mektebin bitirdi. Mamandyǵy boıynsha ekonomıst, qarjy jáne basqarý magıstri.
Mansap jolyn 2003 jyly Reseı Petrokommerts bankinen bastaǵanymen, bank sektoryndaǵy qyzmettik ósýi «Sıtı» ınvestıtsııalyq bankimen tikeleı baılanysty. 2006-2008 jyldary «Sıtı» ınvestbankiniń London, Praga qalalaryndaǵy Qarjy departamentinde qyzmet atqarsa, 2008-2014 jyldary atalǵan qarjy uıymynyń naryqtaǵy aktsııalar jumysy jónindegi óńirlik dıvızıonynyń vıtse-prezıdenti laýazymyna deıin kóterildi. 2014-2015 jyldar aralyǵynda «Sıtı» ınvestbankiniń Eýropa, Taıaý Shyǵys jáne Afrıka boıynsha Strategııalyq josparlaý jáne taldaý óńirlik tobynyń vıtse-prezıdenti qyzmetin atqarǵan.
2015-2017 jyldary Qazaqstannyń Sıtıbankinde bas qarjy dırektory, basqarma tóraǵasynyń orynbasary, aǵa vıtse-prezıdenti boldy, 2017-2020 jyldary Reseı Federatsııasynyń «Sıtı» ınvestıtsııalyq bankiniń Reseı, Ýkraına jáne Qazaqstan boıynsha bas qarjy dırektory, aǵa vıtse-prezıdenti bolyp jumys istedi. 2020-2022 jyldary «Sıtı» ınvestıtsııalyq bankiniń (BAÁ) Afrıka, Taıaý Shyǵys pen Shyǵys Eýropanyń damýshy naryqtaryndaǵy strategııa, josparlaý jáne taldaý jónindegi óńirlik dırektory laýazymyna taǵaıyndalǵan.
Qanat Sharlapaevtyń memlekettik qurylymdaǵy qyzmeti 2022 jylǵa sáıkes keledi. Sol jyly «Báıterek» ulttyq basqarýshy holdıngi» AQ-nyń basqarma tóraǵasy qyzmetin atqardy. Araǵa jyl salyp, 2023 jyldyń 4 kyrkúıeginde Qazaqstan Respýblıkasy Ónerkásip jáne qurylys mınıstri qyzmetine kirisken bolatyn.
Mıttal menshigi
2023 jyly Qaraǵandy oblysyndaǵy kenshiler qazasynan keıin qoǵam tarapynan ArcelorMittal-ǵa oryndy qysym bastalǵanyn bilemiz. Kásipker Lakshmı Mıttal basqaratyn iri taý-ken metallýrgııa kompanııasyn elden shyǵarý, aktıvterin memleket menshigine qaıtarý usynysy boldy. Qanat Sharlapaev Ónerkásip jáne qurylys mınıstri qyzmetine kiriskende dál osy daýdyń ortasyna túsken.
Sol jyly Qazaqstan bıligi men ArcelorMittal korporatsııasy kelisimge kelip, «ArselorMıttal Temırtaý» AQ jańa ınvestorǵa ótti. Belgili bolǵandaı, kompanııany Allur Group dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Andreı Lavrentev alǵan. Mınıstr ara-tura brıfıng ótkizip, qos taraptyń qandaı mámilege kelgenin habarlaıtyn. Onyń málimdemesinen el ken ornynan túsetin paıda bólinisin, memleket alatyn úlesten habar alyp turdy.
Keıin «ArselorMıttal Temırtaý» rebrendıng jasap, kompanııa ataýyn «Qarmet» dep ózgertti. Bul kezeńde de daý tyıylmaı, Qanat Sharlapaevtyń aralasýymen túsinikteme berilip keldi. Mysaly, Andreı Lavrentev «ArselorMıttal Temırtaý» kompanııasyn satyp alarda memleket pen bankten qaryz aldy degen kúmán taraǵan. Mınıstr bul tujyrymdy teristegenin umytpadyq, búginge deıin «Qarmet»-tiń satylymyn tıimdi mámile boldy dep sanaıtyndaı.
Ýtıl alym
Birneshe jyl qatarynan ýtıl alym men alǵashqy tirkeýge qatysty daý týyndaǵany bar. Qoǵamda qyzý talqyǵa túsken másele boıynsha ustanymyn jetkizgen Ónerkásip jáne qurylys mınıstri únemi synnyń astynda qalatyn. Alymdy qysqartý nemese alyp tastaýǵa túbegeıli qarsy-tyn. Ótken jyly «Ýtıl alym joıylsyn» degen petıtsııaǵa 50 myńnan astam adam qol qoıyp, talap kúsheıgende mınıstr resmı pozıtsııasynan qaıtqan joq.
Onyń ýájin eske alsaq, ýtıl alymǵa qarsy petıtsııanyń qoldaý tappaýyna otandyq kólik óndirisin damytý sebep bolǵan edi. Mınıstr alym joıylsa, halyq jappaı shetelden kólik ákelip, Qazaqstandaǵy zaýyttan shyǵatyn mashınalar ótpeı qalady dep topshylaǵan. Talaı talqylaýdan soń «kádege jaratý» ózgerissiz qaldy. Osylaısha, bireýler Qanat Sharlapaevty otandyq avto óndiris jolynda ýtıl alymdy qurban etken mınıstr esebinde qabyldaǵany este.
«Popýlızm»: Maraldy altynynan jetken daý
Birneshe jyl boldy, shyǵystaǵy Maraldy aýylynyń turǵyndary altyn óndirý fabrıkasynyń salynýyna qarsy. Aýyl turǵyndary zaýyt jumysy ekologııaǵa zardap keltiredi degen oımen Prezıdentke aryz jazyp, altyn qazýshylardyń isin toqtatýdy ótingen bolatyn.
Bul joba Qanat Sharlapaevqa deıin bastalǵanymen, oqıǵanyń sharyqtaý shegindegi mınıstr pikirin aıtpaı ketýge bolmas. Ol kásipkerlerdi jaqtap, «aýylǵa ınvestor kerek» degen pikirin alǵa tartqan. Tipti Maraldy aýylynyń turǵyndarymen kezdesken Májilis depýtattary Maqsat Tolyqbaı men Rınat Zaıytovty «popýlıske» balaǵany bar.
Aıta keteıik, qazir Maraldydaǵy altyn zaýytyna qatysty keleńsizdik sheshim tapqan joq. Aýyl turǵyndary zaýyt jumysyna áli qarsylyq bildirýde. Sondyqtan «altyn» daýy – Sharlapaev sheshe almaı ketken túıinniń biri.
Qurylys kodeksinde kemshilik boldy ma?
Ótken jyly Májilis depýtaty Baqytjan Bazarbek Qurylys kodeksiniń jobasyna 291 mln teńge bıýdjet qarajaty negizsiz jumsalǵan dep aıyptady. Úkimet basshysyna saýal joldaǵan depýtat mınıstrlik pen «QazQSǴZI» AQ zańsyz kelisimshart jasady degen.
Qanat Sharlapaev Qurylys kodeksi jobasynyń aýdıtine qatysty zańbuzýshylyqtar anyqtalmaǵynyn, tek protsedýralyq sáıkessizdik tabylǵanyn aıtqany oıymyzda. Sózinshe, protsedýralyq sáıkessizdik úshin jaýapty qyzmetker tártiptik jaza arqalaǵan. Mınıstr málimdemesinen keıin áleýmettik jelide qyzý talqy týǵany belgili.
Metallýrgııa ónerkásibi alǵash ret ósim kórsetti
Prezıdent kómekshisine aınalǵan eks-mınıstrdiń saladaǵy oń tájirıbesi de barshylyq. Qanat Sharlapaevtyń tusynda metallýrgııa ónerkásibi 2016 jyldan beri alǵash ret 7,2% ósim kórsetti, eldegi qurylys jumysynyń kólemi artty. Qurylys materıaldary óndirisine ınvestıtsııa tartý, ken oryndaryn barlaý isinde ilgerileý bolǵanyn aıtý oryndy.
Buǵan deıin mınıstr taý-ken salasyna keletin ınvestorlar sanyn kóbeıtý úshin mıneraldy shıkizatty satý qunyna negizdelgen roıaltı normalaryn engizýdi usynǵan. Oǵan qosa zilzala qaýpi bar aımaqtardaǵy qurylys kezinde seısmıkalyq oqshaýlaý júıesin qoldanýdy qarastyrdy. Ózgerister saladaǵy qaýipsizdik pen ekonomıkalyq paıdanyń ulǵaıýyna aıtarlyqtaı yqpal etkenin joqqa shyǵara almaımyz.