«Urpaq áljýazdanyp barady» - BAQ-qa sholý
***
«Keshe Sochı-2014 qysqy Olımpııalyq oıyndarynyń alaýy jolynan aýytqyp, Qazaqstannyń Baıqońyr qalasyna bir kúnge aıaldady. Buǵan bul qalany Reseıdiń jalǵa alyp otyrǵany ǵana emes, osynda ǵarysh aılaǵynyń bolýy da sebep boldy. Syrdarııa jaǵasyndaǵy jerdiń kindigi ispettes eldi mekenge otty shyǵyrshyq halyqaralyq ǵarysh stansasyna sapar shegetin jańa ekıpaj múshelerimen birge An-12 júk ushaǵymen jetkizildi. Sodan keıin ol 254 ushyrý alańyndaǵy «tazalyq bólmesine» aparylyp qoıyldy. Osy jerde negizgi alaýdan tutatylǵan taǵy bir tuǵyr «Soıýz TMA -11M» ushqysh korabline salynady. Onymen halyqaralyq ǵarysh stansasyna iske qosylǵan kúni jańa ekspedıtsııa attanady»,-dep jazady «Egemen Qazaqstan» basylymy «Olımpıada alaýy «Baıqońyrǵa» aıaldady» degen taqyryptaǵy materıalynda. «Soıýz» pılotty ushaǵynyń halyqaralyq ǵarysh stansasynda jańa ekıpajben kezdesýi 7 qarashaǵa belgilengen. Ekıpajdyń quramynda Reseı ǵaryshkeri Mıhaıl Tıýrın, NASA astronavty Rıchard Mastrakkıo jáne japon ǵarysh agenttiginiń astronavty Koıtı Vakata bar. Al Olımpıada alaýyn ashyq ǵaryshqa halyqaralyq ǵarysh stansasy bortynan qazir stansada júrgen ǵaryshkerler Oleg Kotov pen Sergeı Rıazanskıı 9 qarasha kúni alyp shyǵatyn bolady.
Elimizdiń bas basylymynyń jazýynsha, ınvestıtsııalyq daýlardy retteý jónindegi halyqaralyq ortalyqtyń (IDRHO) tórelik trıbýnaly «KT Asia Investment Group B.V.» (KT Asia) kompanııasynyń talap-aryzy boıynsha Qazaqstannyń paıdasyna sheshim shyǵardy. «KT Asia» kompanııasy Nıderlandta tirkelgen jáne Muhtar Ábilázovtiń formaldi túrde áreket etetin jáne naqty kommertsııalyq qyzmetti júzege asyrmaıtyn fırmasy bolyp tabylady. Talapker Respýblıkanyń oǵan formaldi tıesili BTA Bank AQ-ta mınorıtarly aktsııalar paketin yqtımal ult menshigine alǵanyn málimdedi. Talaptardyń somasy 1,5 mlrd. AQSh dollary shamasynda boldy. Osy tórelik talqylaý 2009 jyly IDRHO Konventsııasy jáne Qazaqstan Respýblıkasy men Nıderland Koroldigi arasyndaǵy Investıtsııalardy kótermeleý jáne ózara qorǵaý týraly kelisimniń sharttary negizinde bastaldy. Qazaqstanǵa qarsy tórelik talqylaý tolyǵymen Muhtar Ábilázovpen qarjylandyryldy. Qyzmetiniń ýaqyty ishinde «KT Asia» kompanııasy BTA Bankiniń aktsııalaryn jáne ákimshilik shyǵyndardy óteý úshin qarajattary bar bank shotyn ǵana ıelendi, talapkerdiń basqa aktıvteri bolmady. Bul jaıynda «Ábilázovtiń áriptesteri taǵy utyldy» degen maqalada berilgen.
Sonymen qatar «Egemen Qazaqstan» basylymynda «Arqalyqtyń ekinshi tynysyn ashý kerek» degen maqala jarııalandy. Qazaqstan Respýblıkasynyń Premer-Mınıstri Serik Ahmetov Arqalyq qalasyna jasaǵan saparyn aldymen «Arqalyq-Shubarkól» temirjol ýchaskesi qurylysynan bastady. «Arqalyq-Shubarkól» temirjol tarmaǵy bolashaqta tek Jezqazǵan-Arqalyq óńirine ǵana emes, tutas elimiz ekonomıkasynyń damýyna qyzmet etetin strategııalyq mańyzy bar qurylys bolyp tabylady. Temirjol túsken aımaqqa onymen birge áleýmettik qurylystar da salynady, adamdarǵa jumys orny ashylady. Uzyndyǵy 214 shaqyrym bolatyn bul temirjol qurylysynda qazir kóterme jol salynyp, kópir men jol ótpeleriniń, sý ótkizetin qubyrlardyń montajy aıaqtalyp qaldy. Premer-Mınıstr Serik Ahmetov zamanaýı tehnologııalarmen salynyp jatqan jol qurylysy jumystarynyń barysymen tanysty. Jaqsy baǵa berdi.
- Bul temirjol tarmaǵy osy óńirge jańa tirshilik beredi. Jol boıynda kóptegen kásiporyndar ashylyp, jumys oryndaryn usynatyn bolady. Qazir qurylysy júrip jatqan merzimniń ózinde bul jerde úsh myńnan asa jumysshy eńbek etedi. Keıin temirjol iske qosylǵanda onda bir myń adam óziniń turaqty jumys ornyn tabady. Qazir temirjol qurylysyna ózimizdiń otandyq taýar óndirýshiler shyǵarǵan materıaldar paıdalanylýda. Prezıdenttiń nusqaýy boıynsha Arqalyq-Shubarkól temirjoly kelesi jyly jeltoqsan aıynda paıdalanýǵa beriledi. Ol iske qosylǵanda elimizdiń ońtústik shyǵys, batys jáne ortalyq aımaqtaryna shyǵatyn joldar túıisetin bolady, - dedi Serik Nyǵmetuly. Jańa temirjol tarmaǵy monoqala Arqalyqty tranzıttik qalaǵa aınaldyrady. Al bul qala damýynyń ekinshi tynysyn ashady degen sóz.
***
«Úkimet saǵaty» aıasynda Májiliske esep berýge kelgen Sport jáne deneshynyqtyrý isteri agenttiginiń tóraǵasy Erlan Qojaǵapanovtyń málimetinshe, bıyl shynyǵý deńgeıi synalǵan 613 myń oqýshysynyń tek 3,5 paıyzy ǵana «prezıdenttik testti» tapsyra alypty. Al halyq qalaýlylary osydan biraz jyl buryn qyrýar halyq qarjysy shyǵyndalyp, Brazılııada oqytylǵan 26 jasóspirim fýtbolshyǵa izdeý saldy. Sondaı-aq alda aq olımpıadanyń kele jatqandyǵyn eske alǵan depýtattar qysqy sport túrlerinen tuǵyrly ult ókilderiniń azdyǵyna alańdaýshylyq bildirdi»,-dep jazady «Aıqyn» gazeti búgingi sanynda. Memleket basshysy 2020 jylǵa qaraı deneshynyqtyrýmen jáne sportpen shuǵyldanatyn azamattardyń sanyn - 30 paıyzǵa, al balalar men jasóspirimder arasynda bul kórsetkishti 15 paıyzǵa jetkizý týraly mindet qoıypty. Alaıda sport agenttigi basshysynyń aıtýynsha, balalar men jasóspirimderdiń dene shynyqtyrý klýbtarynyń sany, ósý ornyna, jyldan-jylǵa qysqaryp barady: eger 2011 jyly olar 651 bolsa, 2012 jyldyń qorytyndysy boıynsha sonyń endigi nebári 626-sy qalypty. Bul jaıynda «Urpaq áljýazdanyp barady» degen maqalada berilgen.
Osy basylymda «Kómirdiń ornyna - saban túıirshikteri» atty maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Almaty oblysy «Jasyl ekonomıka» baǵdarlamasyn júzege asyrý maqsatynda naqty jumystardy qolǵa alyp, alǵashqy nátıjelerge de qol jetkize bastady. Sonyń biri retinde qorshaǵan ortany lastaýda alǵashqy oryndardan kórinetin qatty otyn túrleriniń ornyna balamaly otyn paıdalanýǵa den qoıý baǵytyndaǵy jumystardy aıta ketken jón. Kóksý aýdanynda kádimgi dándi jáne maıly daqyldardyń qaldyǵy -sabannan otyndyq túıirshikter shyǵaratyn shaǵyn kásiporyn iske qosyldy. Qaldyqsyz ónim shyǵaratyn kásiporynda saǵatyna osyndaı otynnyń bir jarym tonnasy óndiriledi.
«Fakel» atty Qazaqstan - Germanııa birlesken kásipornynyń quryltaıshysy Ivan Gırchenkonyń aıtýyna qaraǵanda, otyn ekologııalyq turǵyda barynsha taza. Onda kómirqyshqyly gazy, kúkirt múlde joq, saban túıirshikteri otyn retinde paıdalanylǵan qazandyqtan aıyna bir ret qana 10-15 keli kúıe alynady eken.
***
«Sheteldikterge «bizde mynadaı bar, mynadaı bar» dep maqtanyp kórsetýge turarlyqtaı nebir asyl dúnıelerimiz, qundy jádigerlerimiz jeterlik. Qazaq deıtin halyqtyń kóshpendi ǵumyr keship, en dalany kezip júrmegendigin dáleldeıtin nebir ataǵy alysqa ketken qalalary bolǵandyǵyn pash eter jádigerlerimizdiń qundylyǵyn bilmeı, óz qolymyzdan qurtyp otyrǵan jaıymyz bar. Qazba jumystary kezinde arshylyp alynǵan sol qalalardyń ornyn qaıta qalpyna keltirip, aspan asty murajaıyna aınaldyrsaq, týrısterdiń qyzyǵa kep tamashalaıtyn ornyna aınalary kádik»,-dep jazady «Alash aınasy» basylymy búgingi sanynda. Bul jaıynda tolyq bilgińiz kelse, «Qoryq murajaıǵa qashan aınalady?» degen maqalany qarańyz.
Osy gazette «Gastarbaıterler «gákkýletip» júrmeı me?» atty maqala jarııalandy. Elimizdegi eń bir ózekti másele jumyssyzdyq ekeni belgili. Talaı jannyń jigerin qum etken bul kedergiden qutylý da qıynǵa soǵyp tur. Máselen, Senat pen Májilis depýtattary bir-eki qaraýdan soń-aq, «QR Kóshi-qon zańyndaǵy eńbek mıgranttary týraly birqatar zań aktilerine ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Zańdy maquldap jiberdi. Halyq qalaýlylary qoldap jibergen jańa zańda qaralǵan jandy aýyrtatyn zildi suraqtyń biri jumyssyzdyq bolyp tur. «QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń málimetterine qaraǵanda, elimizdiń 2 mıllıon
700 myń turǵyny - «ózin-ózi jumyspen qamtyǵandar». Bul degenińiz eńbekke jaramdy halyqtyń 33,3 paıyzynyń turaqty tabysy joq ekenin kórsetedi. Osyndaı kezeńde qabyldanǵan bul zań onsyz da jumyssyz júrgen el azamattaryna jyǵylǵan ústine judyryq bolyp júrmeı me?»,-dep jazady maqala avtory.
***
«Ana tili» gazetiniń sońǵy sanynda «Memlekettik qyzmetshi úlgi kórsetsin!» degen maqala berilgen. «Elimizde ózge ult ókilderin esepke almaǵanda, qazaq qoǵamynyń ózi qazaqtildi jáne orystildi bolyp otyrǵany jasyryn emes. Búgingi tańda qazaqtyń sany 65-70 paıyz bolsa, olardyń jartysyna jýyǵy - qazaqsha azdap túsinip, sóıleı alatyn nemese ana tilin múldem bilmeıtin orystildi qandastarymyz ekeni belgili jaıt»,-dep jazady basylym. Osy oraıda maqala avtory qoǵamdaǵy qaı qyzmet salasynda bolsyn memlekettik tildi jetik meńgergen mamandar qyzmet etse, olar qarapaıym halyqqa úlgi-ónege bolar edi degen pikirdi alǵa tartýda.
