Úrimjide uly Abaı atyndaǵy anımatsııa akademııasy ashylady
Abaı atyndaǵy anımatsııa akademııasy maýsym aıynda Úrimji qalasynan ashylady dep josparlanyp otyr. «Áýelde jeke ortalyq retinde ashamyz dep edik. Keıinnen, Úkimet oqý-aǵartý zańyna baılanysty Úrimjidegi ýnıversıtetpen birlese jumys isteýimizdi talap etti. Akademııany oqyp bitirgen shákirtke halyqaralyq dárejedegi dıplom beriledi» - deıdi, kásipker Ǵusman Qajytaıuly.
Kásipker bul akademııa Shynjań avtonomııaly aýmaǵyndaǵy anımatsııa salasy boıynsha qazaq tilinde bilim beretin tuńǵysh ortalyq ekenin maqtanyshpen aıtady.
Qyrkúıekte oqý bastaıtyn akademııa 8-synypty bitirgen 50 shákirtti arnaıy emtıhan arqyly qabyldamaq. Olardyń arasynan jetim, áleýmettik jaǵdaıy tómen otbasylardan shyqqan 30 talapkerdi tegin oqytady. Al akademııada Qytaı eline tanymal anımatorlar men «Abaı joly» anımatsııalyq kompanııasynyń 2009 jyldan beri arnaıy oqytyp daıyndaǵan tájirıbeli mamandary dáris beredi. Sondaı-aq, akademııa aldaǵy jyldary qazaqstandyq oqýshylardy da qabyldap anımator mamandaryn daıarlaýǵa at salyspaq.
Anımatsııa akademııasyn ashýǵa kásipker 5 jyl daıyndalǵan. Áýelde jeke kompanııa retinde quryp, on shaqty qazaq balasyn óz qarajatymen Úrimji qalasynda anımatsııa ónerin ıgerýge tárbıelegen. Shákirtterdiń kóbi áleýmettik jaǵdaıy tómen otbasylardyń balalary eken. Búginde «Abaı joly» kompanııasy daıyndaǵan shákirtter «Abaıdyń balalyq shaǵy» týraly 3D formatynda 104 serıaly anımatsııalyq fılm jasaýdy qolǵa alyp, eki-úsh serıasyn daıyndap úlgergen. Uly aqyn ómirine arnalǵan anımatsııalyq týyndy 3 jylda tolyqtaı aıaqtalmaq. Kásipker mýltfılmge qazaq akterlaryna dýblıaj jasatyp, qazaqstandyq telearnalarǵa usynbaq.
«Qazaq anımatsııasyn halyqaralyq órge jetkizý úshin, sapa men mazmunǵa erekshe kóńil bólýimiz kerek. Al bıik órege jetý úshin bizge bilikti maman qajet. Biz keminde 500-den astam qazaq azamatyn anımatsııa salasyn ıgerýge tárbıelep shyǵýymyz kerek. Akademııany ashýdaǵy maqsatymyz da osy», - deıdi kásipker Ǵusyman Qajytaıuly.
Qytaıdaǵy anımatsııa qoǵamynyń usynǵan deregi boıynsha, búginde atalǵan elde tórt myńnan astam anımatsııa salasymen aınalysatyn kompanııa bar eken. Onda 400 myńǵa jýyq adam qyzmet etse, olardyń 260 myńnan astamy tehnıkalyq jumyspen shuǵyldandy.
Al Qazaq anımatsııasynyń tarıhy 47 jyldy artqa tastady. Alaıda áli kúnge jeke dara anımatsııalyq akademııa qurylmaı otyr. 1967 jyly «Qarlyǵashtyń quıryǵy nege aıyr?» mýltfılmin túsirip Qazaq anımatsııasynyń negizin qalaǵan Ámen Qaıdarov ta bul armanyna jete almaı 92 jasynda qaıtys boldy. Qazaq anımatsııasynyń qarqyny basylǵan tusy keıingi jyldar, 1991 jyldan keıin toqyraýǵa ushyrap, nazardan tys qaldy. Tek, jekelegen anımator mamandardyń jankeshti áreketiniń arqasynda, 2009 jyldan bastap, qazaq anımatsııasyna qaıta qan júgire bastady. Alaıda, «Qazaqfılm» janyndaǵy anımatsııalyq ortalyq usynǵan týyndylardyń sany saýsaqpen sanarlyq. Olardyń sany bar bolǵanymen sapasy, mazmuny kórermen talǵamyna tolyqtaı jaýap bere alady dep aıta almaımyz.
Qazaq anımatsııasynyń qamyna tusaý salǵan dúnıe - Qazaq anımatsııasynyń derbes memlekettik mekeme bolyp qurylmaýynda. «Nege qazaq mýltfılm stýdııasyn ashpaımyz? Ýaqyt jetti ǵoı» - degen pikirdi rejısser-anımator Nurbaqyt Qojahmetuly bastaǵan mamandar birazdan beri aıtyp keledi. Mýltıplıkator-rejısser Qaıyrǵalı Qasymov: «Qazaq mýltfılmi derbes mekeme bolýy kerek» - deıdi. Al mamandar aıtqan derbes mekeme qazirgi tendrlik jolmen anımatsııalyq jobalardy utyp alyp, ónim daıyndaıtyn, sapaǵa emes, sanǵa kóbirek mán beretin pysyqaı stýdııalardyń jumysyn qadaǵalaý qajet. Mysaly, Almaty qalasy ákimdiginiń Tilderdi damytý, muraǵattar jáne qujattama basqarmasy «Tilderdi damytý men qoldanýdyń 2011-2012 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasyn» júzege asyrý maqsatynda qazaq ertegileriniń jelisi boıynsha túsirilgen mýltfılmder jınaǵyn shyǵardy. Jınaqtaǵy 14 dıskiden turatyn 40 serııaly mýltfılmdi qazaqtyń halyq ertegileriniń jelisi boıynsha «Azia animation» kompanııasynyń ıeleri Igor Kraýs pen Artýr Kraýs túsirgen edi. Jınaqqa «Aldarkóseniń kóńildi oqıǵalary» atty 85 serııaly mýltfılmi álem halyqtary ertegileriniń jelisi boıynsha túsirilgen 50 slaıd-shoý ertegi, «Bizdi qorshaǵan álem» atty 1000 sózdi qamtıtyn oryssha-qazaqsha sýretti aýdıo-sózdik engizilipti. Biz sondaǵy 40 serıaly ónimdi túgeldeı kórip shyqtyq. Biraq, kóńilimiz tolǵan joq. Bul árıne, jaı kemshilik retinde qalatyn dúnıe emes. Mundaǵy dúnıelerdiń balalarǵa keri tárbıe beretindigi ashyndyrady. «Aldarkóseniń qyzyqty oqıǵalary» týraly aıtylǵan ertegilerde shyq bermes Shyǵaıbaıdyń báıbishesiniń aýzynan shyǵatyn «kári qaqpas», «esalań», «ońbaǵan» degen sııaqty beıpil sózderdi áli kúnge qazaq balasy tyńdap júrgeni shyndyq. Atalǵan týyndydaǵy Aldarkóseniń beınesi, túr-syıpaty bólek áńgime...
Al, Qazaq anımatsııasyna bıyl «El amanaty» atty árqaısysy 10 mınýtty qamtıtyn alty bólimdi anımatsııalyq fılm qosylmaq. Anımatsııalyq fılmde Kereı men Jánibek handardyń jastyq shaqtary men handyq kezeńderdegi ómiri kórsetilmek. Ónimniń qandaı bolatyndyǵyn aldaǵy ýaqyt kórseter...
P.S. Anımatsııalyq ónimge degen suranys kún sanap artyp keledi. Bul salany memleket myqtap qolǵa alsa, áýeli urpaq tárbıesi, qala berdi myńdaǵan adamdy jumyspen qamtý, sheteldik mýltfılmder jaýlaǵan otandyqty naryqty ıgerýge de óz septigin tıgizer edi. Bir kem dúnıe...
