Ulytaý oblysynda 15 dárigerge 5 mln teńgeden beriledi
Ulytaý oblysynyń medıtsına salasynda eleýli ózgerister bolady dep kútilýde. Jańadan qurylǵan óńirdiń densaýlyq saqtaý júıesi de endi ǵana aıaǵyn nyq basa bastaǵan. Dese de, áli de kúrmeýli máseleler jeterlik. Olardy sheshý joldary, damý jospary jáne qajettilikter jaıly oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń jetekshisi Lázzat Ranova baıandap berdi.
Lázzat Nábıqyzy, kadrlar tapshylyǵyna qatysty máseleni qalaı sheship jatyrsyzdar? Qandaı beıindi mamandar jetispeıdi sizderde?
Bul qazirgi tańda eń ózekti másele bolyp otyr. «Kadrlar barlyǵyn sheshedi» dep beker aıtylmaǵan. Atalmysh sózderdiń mańyzdylyǵy eshqashan joǵalmaıdy dep oılaımyn. Qazirgi tańda bizde oblys boıynsha 66 dáriger jetispeıdi. Bul rette men tek dárigerler týraly aıtyp otyrmyn. Ortasha medpersonal defıtsıti joq dep aıtýǵa bolady. Biraq belgili bir mamandyqtar boıynsha sál qajettilik bar. Kadrlarǵa qatysty másele kelesideı. Bul problemalar jaıly oblys ákimi de, máslıhat tóraǵasy da biledi. Barlyǵymyz bas qosyp, bizdiń ótinish boıynsha olar qoldaý kórsetip, 2023 jylǵa 15 mamanǵa 5 mln teńgeden qarajat bólindi. Kelesi jyly da osy baǵytqa aqsha bólinedi dep josparlap otyrmyz. Bul suraq sheshilgen. Endigi kezekte máseleni sheshý úshin bizdiń taraptan jumys jasalýy kerek. Ol degenimiz, bizge qajetti kadrlardy tabý kerek. Qajetti mamandardy barynsha izdistirip jatyrmyz. Keıbir dárigerlerdi taýyp aldyq. Olar endi rezıdentýrasyn aıaqtap, ne bolmasa, tájirıbeli dárigerler bolsa, turmystyq suraqtaryn sheship, keledi dep kútip otyrmyz. Bizge kimder kerek? Birinshi kezekte, akýsher-gınekologtarǵa degen tapshylyq óte joǵary. Sonymen qatar reanımatologtar, nevrapatologtar, kardıologtar, revmatologtar, allergologtar, terapevt pen pedıatrlar. Bul negizgi tapshy mamandarymyzdyń tizimi. Qazirgi tańda bir maman Balqashtan keldi. Jumys jasap jatyr bizde. Budan bólek rezıdentýrasyn aıaqtaǵaly jatqan dárigerler kelýi tıis. Ol rezıdentterge jergilikti bıýdjetten olardyń oqýynyń aqshasyn tóleý qarastyrylǵan. Mysaly, keıbir grantqa túse almaǵan rezıdentterge jergilikti bıýdjetten qoldaý kórsetilip, 3 jyldan soń olar oqýlaryn támamdap, bizge kelip jumys isteıdi. 2023-2025 jyldarǵa 66 rezıdentke aqsha bólindi. Onyń ishinde oblystyq kópsalaly aýrýhanaǵa 17 rezıdent jumysqa tartylady. Aýrýhana olardyń barlyǵynyń oqýynyń aqshasyn tóleýge shamasy jetpegendikten, biz basqarma tarapynan qarjy bólýdi uıǵardyq. Ol rezıdentterdiń oqýy men stıpendııasyn tóleımiz. Kelesi jyldan bastap birtindep jas mamandar jumysqa kirise bastaıdy. Kelisimshart boıynsha olardyń árqaısysy bizdiń aýrýhanalarda 5 jyldan qyzmet etýi tıis.
Jumysqa jumyldyrylatyn jas mamandardyń baspana máselesi qalaı sheshilip jatyr?
Bul másele de qazirgi tańda kúrdeli bolyp tur. Biraq oblysymyzda 9 qabatty 11 úı salynýy tıis. Sonyń 30 páterin densaýlyq saqtaý salasyna beriledi dep josparlanǵan. Týra solaı bilim salasyna da bólinedi dep aıtyldy. Sebebi kadrlar tapshylyǵy osy eki salady eń ótkir bolyp tur.
Ázirge, ol úıler salynǵansha, biz Qaraǵandy oblysynyń quramynda bolǵanda 2020-shy jyly Densaýlyq saqtaý basqarmasynyń sol kezdegi basshysy Erjan Shákiruly «Qazaqmyspen» jaqsy ózara kelisimge kelip, densaýlyq saqtaý salasyna Sátbaev qalasynda 12 páter, al jezqazǵan qalasynda 20 páter aldy. Bul páterler «Qazaqmys» korporatsııasynyń ıeligindegi baspanalar. Biraq densaýlyq saqtaý salasyndaǵy qyzmetkerlerge bólingen. Ol páterlerde turyp jatqan mamandarymyz jylyna 5 myń teńge aqy tóleıdi. Eger sol úıde turyp jatqan maman jumystan ketip jatsa, ol páterge basqa dáriger kiretin bolady. Ol baspanany eshkim óz menshigine ala almaıdy.
Sonymen qatar Chehov kóshesinde vedomstvolyq taǵy 7 páterimiz bar. Onyń 4-ýi kópsalaly aýrýhananyń mamandaryna arnalsa, qalǵan 3-ýi Jezqazǵan qalalyq emhanasynyń baspanaǵa muqtaj mamandaryna arnalǵan.
Joǵaryda atap ketken 11 úı salynyp bitkenshe, emhanalar men aýrýhanalar ózderáne kelgen mamandarǵa jalǵa alynatyn páterlerdiń aqysyn tólep otyrady. Osyndaı qoldaý jasalyp jatyr. Sebebi mamandar óte tapshy. Sondyqtan qajetti mamandy tartý úshin qolymyzdan kelgenniń barlyǵyn jasap jatyrmyz. Eń bastysy sol dárigerlerimiz halyqtyń densaýlyǵyn saqtaýǵa jumys istese bolǵany.
Jezqazǵan turǵyndary tarapynan neonatolog maman tapshy degen shaǵym aıtylǵan bolatyn. Bul beıindi mamandar sany qansha?
Neonatologtar da, joǵaryda atap ketken tapshy mamandar tiziminde bar. Biraq qazirgi tańda Jezqazǵanda 4 neonatologymyz jumys istep jatyr. Ótkir tapshylyq bar dep aıta almaımyn.
Statıstıka boıynsha Ulytaý oblysy elimizde ana men bala ólimi boıynsha birinshi orynda tur. Bul kórsetkishten arylý úshin qandaı jumystar jasalyp jatyr?
Mundaı problema, shynymen de bar. Bıylǵy jyly birinshi kvartalda bizdiń oblysta, Qarajal qalasynda ana ólimi boldy. Bul rette taǵy da barlyǵy kadrlardyń tapshylyǵyna baılanysty. Jýyrda Qarajalǵa Almatydan bir reanımatolog keledi, ol birinshi tamyzdan bastap jumysqa kirisedi. Ol mamanǵa 5 mln. teńge kóterme aqysyn daıyndap otyrmyz. Sonymen qatar sol Qarajal qalasyna bir hırýrg qajet. Sátbaev qalasynan ol jaqqa bir hırýrg barǵysy kelgen bolatyn. Biraq erejege saı, mamandarǵa beriletin 5 mln. teńge kóterme qarajat oblys ishinde aýys-túıister bolsa, tólenbeıdi, tek syrttan kelgen dárigerlerge berilýi tıis. Sondyqtan qazirgi ýaqytta Qarajal qalasyna qajetti hırýrgti izdep jatyrmyz.
Oblys boıynsha tirkelgen ana ólimi de sol qarajal qalasynda boldy. Qazirgi tańda tergeý protsedýrasy áli de júrip jatyr. Negizgi sebep – ýaqytynda reanımatologtyń bolmaı qalýy. Aıta ketý kerek, ol qalaǵa biz reanımatolog jibergen bolatynbyz. Biraq ujymmen til tabysa almaǵandyqtan, ol maman basqa qalaǵa aýysyp ketti. Geografııalyq turǵyda bul qala yńǵaısyz ornalasqandyqtan, ol jerge mamandardy tartý óte qıyn. Sondyqtan kadr tapshylyǵy bar, birden barlyq mamandardy tabý múmkin emes. Akýsher-gınekologtary bar, reanımatolog jýyrda keledi. Endi hırýrg taýyp alatyn bolsaq, negizgi qajet degen dárigerleri bolady.
Ana men bala ólimi kórsetkishi tiziminde bizdiń oblystyń birinshe orynda bolýynyń taǵy bir sebebi – aýmaqtyń keńdiginde. Bizdiń aýqymdy terrıtorııamyzda halyq tyǵyzdyǵy tómen. Oblysymyzda 220 000 adam ǵana turady. Sonyń saldarynan kez-kelgen kórsetkish zor bolyp kórinip turady. Turǵyndarymyzdyń sany ulǵaımaıynsha, bul kórsetkishter solaı qala beredi.
Medıtsınalyq mekemelerdiń jabdyqtalýy qandaı deńgeıde?
Bizdiń medıtsınalyq mekemeler 72-84% shamasynda jabdyqtalǵan. Jumys isteýge qajetti negizgi qurylǵylarymyz bar. Al qajet degen jabdyqtardyń ishinde ne bolmasa tozý merzimi jetken qurylǵylar, ne bolmasa tehnologııalardyń tez jetilýine baılanysty jańartýdy talap etetin quyrlǵylar jatady.
Mysaly ınsýlt ortalyǵyna keler bolsaq. Buryn ol Jezqazǵan óńirine qyzmet etetin. Endi oblystyq deńgeıge ótkendikten, bul ortalyqta angıograf bolýy tıis. Bul qurylǵy Densaýlyq saqtaý mınıstrloiginiń jospary boıynsha 2024 jyly ornatylýy tıis. Sonymen qatar Jańaarqa aýdanynda da angıograf ornatý kózdelip otyr. Sebebi ol jerde aýdanaralyq aýrýhana ornalasady. Atasý kenti respýblıkalyq mańyzy bar trassanyń boıynda ornalasqandyqtan, jaraqat alý kórsetkishi joǵary. Sondyqtan barlyq medıtsınalyq kómek túrleri kórsetilýi tıis. Negizi Jańaarqa aýdandyq aýrýhanasy barlyq derlik qajetti kadrlarmen qamtamasyz etilgen, negizgi qural-jabdyqtardyń basym bóligi bar, KT apparatty bar, kelesi jyly angıograf alynsa, biraz máselesi sheshiledi dep oılaımyz.
Gemodıalız apparatymen qamtamasyz etilgen be oblystaǵy aýrýhanalaryńyz? Basqa óńirge barýdyń qajeti bar ma?
Jezqazǵanda gemodıalız bar. Sonymen qatar janymyzdaǵy Sátbaev qalasynda da bar. Osy eki qalanyń turǵyndaryn qajetti gemodıalız apparattarmen qamtamasyz ettik. Sondaı-aq Jańaarqa aýdanynda da osyndaı qurylǵa ornatylǵan. Negizinen bul apparattar oblysqa jetkilikti. Biraq Qarajal qalasynda 1-2naýqas bar, olar óz qalalaryna gemodıalız qoıyp berýdi surap otyr. Degenmen, bul apparat ózin ekonomıkalyq turǵydan aqtaý kerektigin umytpaýymyz kerek. Onyń qyzmeti bar, jóndeýi bar degendeı. Ol turǵyndarǵa Jańaarqaǵa kóshýdi usyndyq. Sebebi eki adam úshin mıllıondaǵan qarajatqa alynatyn qurylǵyny jekemenshik mekemelerge ornatý tıimsiz. Ol apparatty jeke kásipkerler ornatyp, odan paıda kórýdi kózdeıdi. Eger paıdasynan shyǵyny kóp bolsa, eshkim ondaıǵa kelispeıdi. Bul rette biz ózimiz ondaı qymbat qurylǵyny satyp ala almaǵandyqtan, bıznes ókilderimen kelisimshartqa otyramyz. Biraq, degenmen de, oblys boıynsha gemodıalızge qajettilikti jaýyp otyrmyz dep aıta alamyz. Óńirdegi 220 myń adamǵa jalpy eseptegende 22 apparat ornatylǵan 4 ortalyq bar. Ol jetkilikti. Sebebei óńir boıynsha Sebebei óńir boıynsha 74 naýqas tirkelgen. Onyń 32-si Jezqazǵanda, 38-i Sátbaevta, sonymen qatar 4-i Jańaarqa men Qarajalda turady.
Sizderdiń óńirde onkologııalyq aýrýlar kórsetkishi joǵarylady? Nelikten?
Qaterli dertke shaldyqqandar sany nelikten ósip ketti degen suraqqa kelesideı jaýap berer edim. Bul kórsetkish onkologııalyq aýrýǵa shaldyqqandardy erte anyqtaýǵa tikeleı baılanysty. Bul degenimiz jaqsy. Sebebi adamdardyń ómirin saqtap qalýǵa múmkindik artady. Dertke shaldyǵý sany ósken joq dep, naýqastarymyzdyń sońǵy kezeńge jetkenin kútkennen góri, teris kórsetkishimiz ósse de, turǵyndarymyzdyń ómirin ólim aýzynan arashalap qalýǵa kishkenede bolsyn múmkindik joǵary bolǵany jaqsy biz úshin. Aýrýdy erte anyqtaǵanymyz naýqastyń bes jyldyq, on jyldyq ómir súrý kezeńin sozǵanymyzdy bildiredi.
Tehnologııalarymyz jaqsaryp keledi, onkolog dárigerlerimiz de bar. Osy rette marqum Muratbek Dáýlethanulyna (Muratbek Jumakaev - onkologóhırýrg) jáne Qaraǵandy oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmasyna alǵysymyz sheksiz. Sebebi kezinde olar bizge joǵary bilikti mamandardy daıyndap berdi. Hımıo-terapevter jumys istep jatyr. Biraq áli debizge torokaldy onkologtar, abdomınaldy onkolog, tsıtogıstolog kerek. Ol mamandarǵa 5 mln teńge kóleminde kóterme qarajat berýdi kózdep otyrmyz.
Shalǵaı aýdandarda jedel medıtsınalyq kómek qalaı qamtylǵan?
Oblysymyzdyń aýmaǵy úlken, turǵyndar tyǵyzdyǵy tómen. Sonymen qatar aýyldar shashyrańqy ornalasqan. Olardyń araqashyqtyǵy úlken. Sondyqtan halyqqa shuǵyl medıtsınalyq kómek kórsetý úshin bizde sanıtarlyq avıatsııa jumys isteıdi. «Qazaqmys» korporatsııasy usynǵan bir ushaǵymyz bar. Ol jedel kómek qajet bolǵan jaǵdaıda ushýǵa árdaıym daıyn. Al ushaq qona almaıtyn jerlerge jetý úshin TJ mınıstrligi men oblys ákiminiń kelisimi boıynsha shúǵyl jaǵdaılarǵa tikushaq jiberý múmkindigi bar. Al kólikterge kelsek, arnaıy kólikterimiz bar. 2022-shi jyldyń sońy men 2023-shi jyldyń basynda oblys boıynsha 12 jedeljárdem kóligi satyp alyndy. Onyń ishinde 7 qarapaıym jedel járdem kóligi bolsa, qalǵan 5-ýi reanımobılder.
Bul kólikter negizinen qalaǵa jaramdy. Al aýyldyq jerlerge, joly joq shalǵaıdaǵy eldi kemenderge jetý úshin ÝAZ kólikteri kerek. Bul rette Jańaarqa aýdanyna osyndaı 8kólik jáne Ulytaý aýdanyna 8 kólik qajettiligi bar.
Osy jáne basqa da máseleler birtindep sheshiledi degen oıdamyz.
Suhbat bergenińizge rahmet!
