Ulttyq as iship, densaýlyǵyńa den qoı!

ASTANA. QazAqparat - Qazaq asty qadir tutqan. Tipti asqa bata bergen. Dámdes bolǵan adamnyń syrtynan eshqashan ǵaıbat aıtpaıtyn bolǵan. «Asyn iship, aıaǵyn teýip» degen tirkes osydan paıda bolǵan. Kókte qalyqtap júrgendi «Astan úlken emessiń» dep bir aýyz sózben-aq jerge túsirgen. Osynyń barlyǵy qazaq ultynyń turmystaǵy mádenıetin kórsetedi. «As atasy - nan» degen de ózimiz.

2011 jyly Parıjde aýyr atletıkadan qazaqtyń tolaǵaıy Ilıa Ilın Álem chempıony boldy. Sol kezde álemdik BAQ dıktofonyn ala shaýyp, Ilıa Ilınge «Jetistigińizdiń syry nede?» degen suraq qoıdy. Sonda Ilıa Ilın kóp oılanbastan qazy-qarta, jal-jaıa jeıtinin aıtyp berdi. Bul sózdi araǵa bir jyl salyp elimizdegi sport salasynyń mamandary da dáleldep berdi.

Sol jyly Sport jáne dene shynyqtyrý agenttigi tóraǵasynyń orynbasary Elsııar Qanaǵatov Londonda ótetin Olımpıada oıyndaryna balýandarymyz ben ziltemirshilerimizge qosymsha taǵamdarymyzdy alyp baratynyn aıtty. Ol qandaı taǵam? Qazy-qarta men bekire ýyldyryǵy. Ýyzyna jaryǵan uldy da qyzdy da áldendirip, boıyna kúsh bitiretin taǵamdar. Qazy-qartany bilesizder, al ýyldyryq she? Kaspıı teńizi men Edil-Jaıyq ózenderinde bekireniń eki túri bar. Ýyldyryǵynyń dámi til úıiredi, sondaı-aq, adamǵa qýat beredi.

«Oraza namaz toqtyqta» degen. Aýyz bekitip, oraza tutqanda tańnan keshke deıin ash júrý qıynnyń qıyny. Áli kúnge deıin Ramazan aıynda kez kelgen musylmannyń úıinde talqan bolady. Eger sáresige talqan bylǵap jeseńiz, onyń qýaty boıyńyzdan 20 saǵatqa deıin joǵalmaıdy.

Qarap otyrsańyz qazaqtyń ulttyq taǵamdarynyń barlyǵy derlik tek qaryn toıdyrý úshin emes, densaýlyqqa da paıdasy mol. Kalorııasy kóp, ımmýnıtet kúsheıtedi.

Qazaq tórt túliktiń etin ǵana emes, súıtin de paıdalanǵan. Jańa saýylǵan, pisirilgen jáne shıki sútterin paıdalana otyryp, qolma-qol jep-ishýge, belgili bir merzimge deıin jáne uzaq ýaqyt saqtaýǵa bolatyn túrleri jasalynady. Sút taǵamdary qazaq halqynyń erte kezden daıyndaýynda ózindik tásili bar, dámdi de baǵaly, urpaqtan urpaqqa jalǵasyp kele jatqan qundy taǵamdarynyń biri.

«Sút surasań aıran bergen» dep sútten jasalatyn taǵamdardy aıtamyz. Sútten aıran, qatyq, qoıyrtpaq, qoryqtyq, sary maı, qurt, irimshik, súzbe, irkit, qymyz bári daıyndalady. Aty atalǵan taǵamdardyń barlyǵy da densaýlyqqa paıdasy zor. Qazirgi kezde otandyq ónimge, sonyń ishinde ulttyq taǵamdarǵa suranystyń artýy osydan.