Ulybrıtanııada ekstremızm qaýpi kúsheıdi
LONDON. KAZINFORM - Brıtan demokratııasy ekstremısterdiń soqqysyna jyǵyldy. Ulybrıtanııa premer-mınıstri Rıshı Sýnak ultqa úndeý jarııalap, osylaı dedi. Taıaý Shyǵystaǵy jaǵdaıdan keıin elde narazylyqqa shyǵatyndar kóbeıip, evreıler men musylmandar kóshede erkin júrýden qalǵan. Oppozıtsııa ókilderi bolsa, osyndaıǵa ózderi jetkizdi dep konservatorlardy kinálap otyr, dep habarlaıdy Kazinform-nyń osy eldegi menshikti tilshisi Ǵalymjan Qaramanuly.
Daýnıng-strıt aldynda sóz sóılegen premer-mınıstr Rıshı Sýnak Ulybrıtanııanyń saıası ómirindegi sońǵy oqıǵalarǵa alańdaýshylyǵyn bildirdi. Ol Taıaý Shyǵystaǵy oqıǵalardy óz paıdasyna jaratqysy keletinderdi Brıtan demokratııasyna tóngen qaýip dep aıyptady.
«Biz ekstremızmmen baılanysy bar tártipsizdikter men qylmystyń kóbeıgenin kórip júrmiz. Narazylyq retinde bastalǵan qarsylyq sharalary qorqytý men qoqan-loqqyǵa ulasty. Evreı balalary ulttyq erekshelikterin kórsetpeý úshin kóshege dástúrli kıimderin kıip shyǵýǵa qorqady. Al musylman áıelder ózderine qatysy joq terrorıstik toptardyń áreketteri úshin erkin júrýden qaldy», - dedi Ulybrıtanııa premer-mınıstri Rıshı Sýnak.
Qosymsha saılaýda jeńiske jetip, parlamentke ótken atyshýly saıasatker Djordj Galloýeı Sýnakty sastyrsa kerek. Ol 90-jyldardyń basynda Parsy shyǵanaǵyndaǵy alǵashqy soǵys kezinde Irakqa qarsy sanktsııalardy alyp tastaýdy talap etip, Saddam Hýseınge zor iltıpatyn bildirgen saıasatker. Leıborıster qatarynan qýylǵannan keıin Galloýeı Brıtan eńbekshileriniń partııasyn qurdy. Qazir ol Izraılge qarsy syn aıtyp, palestınalyqtardy qoldap júr jáne Reseıdi jaqtap keledi.
«Leıborısterdiń kóshbasshysy Kır Starmer, sizder Gaza úshin áli jaýap beresizder! Gaza sektoryndaǵy jerdi basyp alyp, Palestınada bolyp jatqan oqıǵalardyń oryn alýyna, jymysqy áreketterińizdi jasyrýǵa tyrysqandaryńyz úshin jaýapqa tartylasyzdar!», - dedi Ulybrıtanııa parlamentiniń múshesi Djordj Gelloýeı.
Aıta keterligi, Sýnak óz baıandamasynda Ulybrıtanııaǵa tóngen qaýip retinde ásire solshylardy da, ıslamshyldardy aıyptady. Ol osylaısha áńgimesiniń tigisin jatqyzyp, eshkimdi renjitip almaýǵa tyryssa kerek. Biraq naqty mysaldar keltirýge kelgende tek Palestınany qoldaýshylardyń narazylyq sharalaryn nysanaǵa aldy.
«Biz jastardyń aqyl-oıynyń ekstremızmmen ýlanbaýyna kúsh salamyz. Sondaı-aq qundylyqtarymyzǵa qol suqqysy keletinderdiń bosaǵamyzdy attamaýyn qadaǵalaımyz. Іshki ister mınıstrligi ózgelerge óshige qaraıtyn qonaqtardy elde júrý quqyǵynan aıyratyn bolady», - dedi Ulybrıtanııa premer-mınıstri Rıshı Sýnak.
Oppozıtsııalyq Leıborıster partııasynyń ókili, London meri Sadık Hannyń premer-mınıstrge aıtar nazy bar. Rıshı Sýnak qarsylastaryn alaýyzdyq týdyrdy dep synaǵanymen, ıslamofobııalyq pikir bildirgen seriktesin aıyptaı almaı otyr-mys. Konservatıvti partııa tóraǵasynyń burynǵy orynbasary Lı Anderson ıslamshyldar merdi jáne London astanasyn «baqylaýǵa aldy» dep málimdegen bolatyn. Sol sózi úshin ol depýtattyq qyzmetten de bosatyldy, biraq keshirim suramady.
«Keıbireýler saılaý aldynda saıası upaı jınaý úshin kelisilgen túrde álsizderdi qorlaýǵa daıyn. Antısemıtızm men ıslamofobııa qarqyn alyp, damýymyzǵa kedergisin keltirýde. Qazir qorqynyshtarymyzdy emes, eń jaqsy qundylyqtarymyzdy kórsetetin ýaqyt», - dedi London meri Sadık Han.
Rıshı Sýnaktyń úndeýinen keıin ertesine-aq búkil Brıtanııa boıynsha narazylyq sharalary ótti. Kóshege shyqqan halyq premer-mınıstrdi beıbit mıtıng uıymdastyrý quqyǵymyzdan aıyrǵysy keledi dep aıyptady. Narazylar buǵan deıin de apta saıyn mıtıng ótkizip, Gazadaǵy atys-shabysty toqtatýǵa shaqyryp júr.
«Meniń oıymsha, ekstremızmge qarsy kópirme sózdiń kóp bóligi adamdardy bir-birimen arazdastyrǵysy keletin keıbir saıasatkerlerdiń tirligi. Shyndyǵynda biz beıbitshilikti jaqtaıtyn adamdarmyz», - deıdi narazylyq sharasyna qatysýshy.
«Antısemıtızm – ıslamofobııa sııaqty úlken problema. Menińshe, kez kelgen násilshildik týraly áńgime halyqty bir-birine qarsy qoıady», - dedi taǵy bir Palestınany qoldap, kóshege shyqqan London turǵyny.
Skeptıkter Sýnaktyń sózine ekijúzdilik óneriniń jańa túri dep aıdar taqty. Óıtkeni dál sol ekstremızmdi partııalastary únemi basshylyqqa alyp otyrady jáne ol týraly saıasatkerdiń bilmeýi múmkin emes. Máselen, burynǵy Іshki ister mınıstri Sýella Braverman óziniń jaýapsyz málimdemeleri arqyly qoǵamdy ekige bólýge kúsh saldy. Sarapshylar, sondaı-aq, «saıasatker qolyn mezgilinen kesh sermedi» dep synady.
«Sýnaktyń sózi súısintti, biraq tórt aı keshigip aıtylǵany qynjyltady. Evreı qaýymdastyǵy óshpendilikke negizdelgen qylmystyń neshe túrin bastan keshirýde. Sondaı-aq musylmandarǵa qarsy shabýyldardyń da qatary kóbeıip jatyr. Bir amalyn isteý kerek», - deıdi «Leıborıster antısemıtızmge qarsy» uıymynyń dırektory Aleks Hırn.
Sýnak ózin Brıtan demokratııasynyń qorǵaýshysy etip kórsetkisi bar. Biraq qaıta-qaıta almasqan Torı úkimeti dál sol demokratııaǵa qastandyq jasap júr jáne úkimet basshysy ony moıyndaǵysy kelmeıdi, deıdi sarapshylar. Olardyń pikirinshe, konservatorlar saılaýda daýys berý protsesin kúrdelendirip jibergen. Narazylyq aktsııalaryn qylmyspen teńestirip otyr, sot bıligin shektep tastaǵan.
