Úkimet eńbek qaýipsizdigin pysyqtap, týrısterge jaǵdaı jasaý sharalaryn talqyǵa salady
ASTANA. KAZINFORM – Búgin saǵat 10:00-de Úkimet otyrysy ótedi. Onda Mınıstrler kabınetiniń músheleri óndiristegi qaýipsizdik máselesin talqyǵa salyp, elimizge keletin týrısterge qolaıly jaǵdaı jasaý sharalaryn qarastyrady.
Sonymen Úkimet otyrysynyń kún tártibine myna máseleler shyǵarylyp otyr:
- óndiriste qaýipsiz eńbek jaǵdaılaryn qamtamasyz etý jáne eńbek salasyn tolyq tsıfrlandyrý;
- Qazaqstanǵa keletin týrısterge qolaıly jaǵdaılar jasaý.
Otyrys qorytyndysy boıynsha ótetin baspasóz konferentsııasyna:
- Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý vıtse-mınıstri Vıktorııa Shegaı;
- Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi Memlekettik eńbek ınspektsııasy komıtetiniń tóraǵasy Erbolat Ábilhatın qatysady.
Olar BAQ ókilderi tarapynan týyndaǵan saýaldarǵa jan-jaqty jaýap beredi.
Aıta keteıik, elimizde óndiristik jaraqattaný deńgeıin tómendetýge baǵyttalǵan jumystar josparly túrde júrgizilip keledi. Qabyldanǵan sharalardyń nátıjesinde sońǵy 5 jylda óndiriste zardap shekkenderdiń sany 6,3 paıyzǵa, burynǵyǵa qaraǵanda qaza tapqandar sany 2,9 paıyzǵa azaıdy. Jyl saıyn kásiporyndarda 1 400-den astam jazataıym oqıǵa tirkeledi. Onyń 200-ge jýyǵy adam shyǵynymen aıaqtalady. Ekonomıka salalary bólinisinde zardap shekkenderdiń eń kóp sany taý-ken metallýrgııa kesheniniń kásiporyndarynda – 15,3, qurylys salasynda – 12 paıyz.
Elimizde 470 myńnan astam jumysker zııandy jáne qaýipti eńbek jaǵdaılarynda jumys isteıdi. 2024 jyly attestattaý nátıjeleri boıynsha 679 myń jumysker eńbek jaǵdaılary zııandy jumysta istegeni úshin túrli ótemaqy aldy. Bul maqsattarǵa jumys berýshiler 297,4 mlrd teńge bóldi, bul - 2023 jylmen salystyrǵanda 16,6 paıyzǵa kóp.
Qazaqstanda 2030 jylǵa deıingi qaýipsiz eńbek tujyrymdamasy iske asyrylyp jatyr. Ol eńbekti qorǵaý jónindegi sharalardy qarjylandyrýda jańa tásilderdi qoldanýdy, jumyskerlerdiń jazataıym oqıǵalardan mindetti saqtandyrý júıesine qatysýyn jandandyrýdy, oqytý sapasyn arttyrý men eńbekti qorǵaý jónindegi bilimdi tekserý esebinen eńbek jaǵdaılaryn jaqsartýdy jáne óndiristik jaraqattaný men kásiptik aýrýlar deńgeıin tómendetýdi kózdeıdi. Tujyrymdamany iske asyrý aıasynda Kásiporyndardyń tsıfrlyq kartasy jáne Eńbek táýekelderiniń tsıfrlyq kartasy iske qosyldy. Bul naqty ýaqyt rejıminde eńbek qaýipsizdigi men eńbekti qorǵaýdy qamtamasyz etýge, sondaı-aq kásiporyndardaǵy eńbek qatynastaryna baılanysty táýekelderdi baqylaýǵa jáne aldyn alý sharalaryn qabyldaýǵa múmkindik beredi.
Al týrızm salasyna keler bolsaq, 2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha ishki týrıster sany - 10,5 mln adam. Bul - 2023 jylmen salystyrǵanda 900 myń adamǵa artyq. Jalpy, Týrızm jáne sport mınıstrliginiń derekteri boıynsha elimizge 15 mln astam sheteldik qonaq keldi.
Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha týrızm salasynda iri ınvestıtsııalyq jobalar qolǵa alyndy:
- Almaty qalasy men Almaty oblysynda taý klasterin damytý jumystary belsendi júrip jatyr;
- Shyǵys Qazaqstan – taý shańǵysy men tabıǵı týrızmdi damytýǵa qolaıly óńir;
- Şýchınsk-Býrabaı kýrorttyq aımaǵynda jyl boıy jumys isteıtin týrıstik nysandar qurýǵa, ekologııalyq jáne sporttyq týrızmdi damytýǵa múmkindik beretin aýqymdy jańǵyrtý jumystaryn júrgizý josparlanyp otyr;
- Aqtaý mańyndaǵy «Jyly jaǵajaı» aýmaǵynda bes juldyzdy qonaq úı men taqyryptyq oıyn-saýyq parkin salý jobalary iske asyryldy. Atalǵan óńirdegi Kendirli kýrorttyq aımaǵynda áýejaı salynyp, týrızmdi damytýǵa tyń serpin beriledi;
- fermerlerge agrotýrızmmen aınalysýǵa quqyq berý úshin tıisti jumystar júrip jatyr;
- ótken jyly Uly Jibek jolynyń boıymen ótetin «Jibek joly» týrıstik poıyzy iske qosyldy;
- 125 temirjol vokzalyn aýqymdy jańǵyrtý jumystary bastaldy;
- Almaty, Shymkent jáne Qyzylorda qalalarynda áýejaılardyń jańa termınaldary salyndy;
- kóshi-qon rásimderin ońaılatý sharalary qolǵa alyndy. Máselen shekara beketterinde uıymdasqan týrıstik toptardy kezeksiz ótkizý boıynsha pılottyq joba iske qosyldy. Bul shara pasporttyq baqylaýdan ótý ýaqytyn 5 esege qysqartýǵa múmkindik berdi.
Úkimet otyrysy PrimeMinister.kz saıtynda, YouTube resmı arnasynda, Facebook áleýmettik jelisinde, sondaı-aq UKIMET Telegram-kanalynda tikeleı kórsetiledi. Baspasóz konferentsııasyn YouTube resmı arnasy jáne Facebook áleýmettik jelisi arqyly tikeleı kórýge bolady.
Aıta keteıik, 3 maýsymda ótken Úkimet otyrysynda otandyq óndiristi damytý men qoldaý sharalary talqylanǵan edi. Kún tártibine shyǵarylǵan másele boıynsha negizgi baıandamany Ónerkásip jáne qurylys mınıstri Ersaıyn Naǵaspaev jasap, qazaqstandyq taýar óndirýshilerdiń tizimi qaıta jasalatynyn málim etti.
- Bıylǵy zańnamadaǵy jańalyqtardyń biri — qazaqstandyq taýar óndirýshilerdiń biryńǵaı tizilimin qurý. Bul — óndirýshiler men olardyń ónimderi týraly málimetterdi qamtıtyn memlekettik tsıfrlyq júıe. Tizilimdi engizý jınaqtalǵan málimetter negizinde «jalǵan óndirýshilerdi» anyqtaýǵa, ashyqtyqty arttyrýǵa, jemqorlyqty azaıtýǵa múmkindik beredi, — dedi ol.
Mınıstrdiń aıtýynsha, bul tizilimge óndirýshilerdi engizý mehanızmi mynadaı tórt kezeńde júrgiziledi:
- birinshiden, aqparattyq júıe arqyly ótinim berilip, derekterdi óńdeýge ruqsat berý elektrondyq tsıfrlyq qoltańba arqyly rastalady;
- ekinshiden, memlekettik derekter bazasymen tsıfrlyq tekserý arqyly usynylǵan málimetterdiń durystyǵy tekseriledi;
- úshinshiden, tehnologııalyq operatsııalardyń oryndalýy baǵalanady, qajet bolǵan jaǵdaıda óndiristik alańǵa baryp baǵalaý júrgiziledi;
- tórtinshiden, tizilimdegi otandyq taýar óndirýshilerge toqsan saıyn monıtorıng júrgizilip otyrady.
Sondaı-aq ol bıyl «Samuryq-Qazyna» elektrondyq platformasynda 143 mlrd teńge bolatyn 340 kelisimshart jasalǵanyn atap ótti. Bul - ótken jylmen salystyrǵanda 1,7 ese joǵary. Іri kásiporyndar jergilikti ónerkásipterge uzaq merzimdi tapsyrystar berý arqyly, olardyń turaqty jumys isteýine jol ashady. Jyl basynan jasalǵan uzaq merzimdi kelisimshart sommasy 1,8 ese artyp, 61 mlrd teńge boldy. Memleket 8 óńirde qurylyp jatqan shaǵyn ónerkásip alańdaryna 46 mlrd teńge bólip otyr.
Al Energetıka mınıstri Erlan Aqkenjenov Qazaqstan úsh munaı alpaýytyn tapsyrystaǵy elishilik qundylyq úlesin arttyrýǵa mindetteıtindigin aıtty. Naqtyraq aıtqanda:
- taýarlar boıynsha Qarashyǵanaq Petrolıým Opereıtıng boıynsha elishilik qundylyqty 2025 jylǵy 18%-dan 2029 jyly 30%-ǵa deıin;
- NCOC boıynsha 2025 jylǵy 17%-dan 2029 jylǵa qaraı 28%-ǵa deıin ulǵaıtý kózdelgen.
- dál osyndaı jumys «Teńizshevroıl» JShS-men de júrgizilip jatyr.
Qarjy vıtse-mınıstri Dáýren Keńbeıil bıyl 5 aıdyń qorytyndysy boıynsha shaǵyn jáne orta kásipkerlik sýbektileri jáne otandyq taýar óndirýshilermen 5 trln teńgege 845 000 shart jasalǵanyn málim etti.
- Búginde 4 834 taýarlar, jumys pen qyzmet ataýyn kózdeıtin ulttyq rejımnen alýdy belgileıtin 6 Úkimet qaýlysy qoldanysta. Bıyl 5 aıdyń qorytyndysy boıynsha 5 trln teńgege 845 000 shart jasaldy. Onyń ishinde shaǵyn jáne orta kásipkerlik sýbektilerimen 534 000 shart, otandyq taýar óndirýshilermen 96 154 shart jasalǵan. Ótken jyly osy kezeńde 2,4 trln teńgege 660 000 shart jasalǵan edi, - dedi Dáýren Keńbeıil.
Jıyn barysynda Premer-mınıstr Oljas Bektenov Memleket basshysy ekonomıka ósiminiń negizi retinde otandyq óndiristi damytýdyń mańyzdylyǵyna únemi erekshe mán berip kele jatqanyn atap ótti. Úkimet qazaqstandyq taýar óndirýshiler básekege qabiletti bolýy úshin olardyń óndiristik júktemesin arttyrýǵa baǵyttalǵan elshilik qundylyqtardy damytý tetikterin iske qosýda. Qabyldanǵan sharalardyń nátıjesinde ótken jyldan bastap óńdeýshi sektor ónim shyǵarý kólemi jaǵynan taý-ken salasyn basyp ozǵanyn atap kórsetýge bolady. Osy qarqyndy údete túsý qajet.
- Jańadan ótinish berýshiler qarapaıym ótinishtiń jáne avtomatty tsıfrlyq tekserý negizinde eshqandaı bıýrokratııasyz qosyla alady. Sarapshylardy shaqyrý men basy artyq tekserýlerden ótýdiń jáne kóp qaǵaz toltyrýdyń qajeti bolmaıdy. Barlyǵy tsıfrlyq rejımde, adamnyń qatysýynsyz júrgiziledi. Osyny basa aıtqym keledi. Bul sapaly baqylaýdy qamtamasyz etip, mindetin adal atqarmaıtyn taýar óndirýshilerdi anyqtaýǵa múmkindik beredi. Kelesi jyldyń 1 qańtarynan bastap tizilim naqty otandyq óndirýshini anyqtaý tetigine aınalady, - dedi Úkimet basshysy.
Otyrysty qorytyndylaǵan Premer-Mınıstr mynadaı naqty tapsyrmalar júktedi:
- Qarjy mınıstrligi Tsıfrlyq damý jáne Ónerkásip mınıstrlikterimen birlesip, 2026 jyldyń 1 qańtarynan bastap Qazaqstandyq taýar óndirýshiler tiziliminiń avtomattandyrylǵan júıesin iske qosýdy qamtamasyz etýi tıis. 1 tamyzǵa deıin barlyq múddeli memlekettik organ men kvazımemlekettik sektor satyp alýdy retteıtin zańǵa táýeldi aktilerdi sáıkestendirýi qajet;
- Ónerkásip mınıstrligi Ulttyq ekonomıka jáne Qarjy mınıstrlikterimen birlesip, ónerkásiptik kásiporyndar úshin, sonyń ishinde arnaıy ekonomıkalyq jáne ındýstrııalyq aımaqtarda ınfraqurylym salýdy qarjylandyrý jóninde sharalar qabyldaýy kerek;
- Ónerkásip mınıstrligi ozyq tehnologııalyq sheshimderdi paıdalaný arqyly ımport almastyratyn óndiristerdiń ósýin qamtamasyz etý úshin otandyq kásiporyndar arasyndaǵy ónerkásiptik kooperatsııany damytý jóninde naqty sharalar ázirleýi tıis.