Úkimet densaýlyq saqtaýdy jetildirý boıynsha barlyq sharany qabyldap jatyr – Bektenov
ASTANA. KAZINFORM – Oljas Bektenov AQSh, Eýropalyq Odaq pen Kanada elshilikteri, Amerıka Saýda palatasy basshylyǵy, Johnson&Johnson, Pfizer, AstraZeneca, Kazanada LLP, La Roche jáne basqa da halyqaralyq kompanııalardyń óńirlik dırektorlarymen keńes otyrysyn ótkizdi.
QR Úkimeti baspasóz qyzmetiniń málimetinshe, keńes barysynda densaýlyq saqtaý salasyn damytý máseleleri boıynsha Investıtsııalyq ahýaldy jaqsartý máselesi talqylandy.
– Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev halyqqa Joldaýynda ult densaýlyǵyn nyǵaıtý boıynsha keshendi sharalardy júzege asyrý qajettigin aıtty. Atalǵan mindettiń mańyzdylyǵyn eskere otyryp, Úkimet densaýlyq saqtaý júıesin jetildirý boıynsha barlyq sharany qabyldap jatyr. Biz ınvestıtsııa kólemin arttyrýdy, óndiristi lokalızatsııalaýǵa, ınvestorlardyń qatysýymen joǵary deńgeıde óńdelgen ónim shyǵaratyn klaster qurýǵa nıettimiz. Keńes aıasyndaǵy belsendi ózara is-qımyl men pikir almasý elimizdegi densaýlyq saqtaý salasyn damytý jáne iskerlik belsendilikti arttyrý jónindegi birlesken kúsh-jigerimizge qosymsha serpin beretinine senimdimin, - dep atap ótti Oljas Bektenov.
Qazaqstanda aýyldyq eldi mekenderdi jáne alǵashqy medıtsınalyq-sanıtarlyq kómek kórsetýdi nyǵaıtýǵa basa nazar aýdara otyryp, medıtsınalyq ınfraqurylymdy aýqymdy jańǵyrtý júrgizilýde. «Aýylda densaýlyq saqtaýdy jańǵyrtý» ulttyq jobasy aıasynda aýyldyq eldi mekenderde medıtsınalyq 467 nysan salyndy. Aýdandardaǵy kópsalaly aýrýhanalardy túbegeıli jańǵyrtý jalǵasyp jatyr.
Barlyq protsesti, sonyń ishinde ambýlatorııalyq dári-dármekpen qamtamasyz etýdi kezeń-kezeńimen tsıfrlandyrý arqyly tsıfrlyq sheshimder belsendi túrde qoldanylyp keledi. Aýrýlardy dıagnostıkalaý, dárigerler men naýqastar úshin derbestendirilgen JI-kómekshilerdi paıdalaný úshin jasandy ıntellekt tehnologııasy engizilýde. Medıtsınalyq derekterdiń biryńǵaı qoımasy qurylýda, ol dárigerlik málimetterdiń tolyqtyǵy men sapasyn baqylaý arqyly 100% qamtýǵa qol jetkizýge múmkindik beredi.
Farmatsevtıkalyq óndiristi lokalızatsııalaýdy yntalandyrý sharalaryna nazar aýdaryldy. 2029 jylǵa qaraı dári-dármek pen medıtsınalyq maqsattaǵy buıymdardyń otandyq óndirisi úlesin 50%-ǵa deıin arttyrý maqsatynda Úkimet elimizdiń bıznes ahýalyn jaqsartý jónindegi jumysty kúsheıtti. Zańnamada salyq jeńildikterin, zattaı granttardy, uzaqmerzimdi kelisimsharttardy jáne basqasyn qosa alǵanda, ınvestıtsııalyq preferentsııalar kózdelgen. Dárilik zattardyń naryqqa shyǵýy týraly zańnama 2 jyldan 100 jumys kúnine deıin jeńildetiledi. 34 óndirýshimen farmatsevtıkalyq ónimniń 2,5 myńǵa jýyq túrin óndirýge 90 uzaqmerzimdi kelisimshart jasaldy. Pfizer, AstraZeneca, Roche jáne basqalary sııaqty álemdik jetekshi farmatsevtıkalyq kompanııalarmen tehnologııalar transfertin jáne kdrlardy oqytýdy qosa alǵanda, ınnovatsııalyq preparattar óndirisin lokalızatsııalaý úshin belsendi ózara is-qımyl jolǵa qoıyldy.
Kezdesý barysynda densaýlyq saqtaý salasyna ınvestıtsııa tartý perspektıvalarynan basqa túıtkildi máseleler men olardy bıznespen dıalog arqyly sheshý joldary talqylandy.
Qazaqstandaǵy Amerıka Saýda palatasynyń atqarýshy dırektory Djeff Erlıh Qazaqstannyń densaýlyq saqtaý salasyndaǵy jetistikterdi atap ótti. Ol elimizde bolǵan 20 jyldan astam ýaqyt ishinde ult densaýlyǵyna oń áserin tıgizetin eleýli jetistikterge kýá bolǵanyn aıtty. Ol densaýlyq saqtaý kórsetkishteriniń ósýi jańa tehnologııalar men sapaly qural-jabdyqtardy engizýmen qatar júretinine toqtaldy. Sondaı-aq Djeff Erlıh erkin saýdanyń mańyzdylyǵyna nazar aýdardy jáne AQSh Saýda palatasynyń Qazaqstanmen saýda qatynastaryn nyǵaıtýǵa daıyn ekenin jetkizdi.
AQSh-tyń Qazaqstandaǵy Ýaqytsha senimdi ókili Debora Robınson dárilik zattarǵa zııatkerlik menshik quqyǵyn qorǵaýdy kúsheıtý jáne halyqaralyq standarttar men ozyq tájirıbelerge sáıkes keletin retteý tetikterin engizý máselelerine toqtaldy.
Eýropalyq Odaqtyń Qazaqstandaǵy elshisi Aleshka Sımkıch óz sózinde EO men Qazaqstan arasyndaǵy densaýlyq saqtaý salasyndaǵy yntymaqtastyqtyń oń nátıjelerin atap ótti. Atap aıtqanda, Qazaqstanda jáne Ortalyq Azııada DDU qoldaýymen iske asyrylatyn Eýroodaq jobasyna, sondaı-aq «EO – Qazaqstan» joǵary deńgeıli platformasy jáne densaýlyq saqtaý jáne densaýlyq saqtaý saıasaty salasyndaǵy naryqqa qol jetkizý jónindegi ekijaqty jumys toby arqyly ózara is-qımylǵa joǵary baǵa berildi.
Kanadanyń Qazaqstandaǵy, sondaı-aq Qyrǵyzstan, Tájikstan, Túrikmenstan jáne Ózbekstandaǵy elshisi Krıstofer Daggan ınvestorlar tartý jáne daryndy mamandardy qoldaý úshin ınnovatsııalyq tehnologııalardy damytýdaǵy yntymaqtastyqtyń mańyzdylyǵyna toqtaldy. Atap aıtqanda, Kanadanyń Qazaqstanmen bilim berý, ozyq tehnologııalardy engizý arqyly densaýlyq saqtaý júıesin transformatsııalaýdaǵy strategııalyq áriptestikke múddeli ekeni aıtyldy.
Johnson & Johnson kompanııasynyń Qazaqstandaǵy bas dırektory Ádilet Nazarbaev memlekettik qarjylandyrý aıasynda onkologııalyq preparattardyń emdelýshiler úshin qoljetimdiligi máselesin kóterdi. Qaterli isikpen aýyratyn naýqastar tirkelgen sátten bastap, dári qabyldaǵanǵa deıingi kezeńdi 100 kúnge deıin qysqartýdyń mańyzdylyǵy atap ótildi – búginde Densaýlyq saqtaý mınıstrligi tıisti jumystar júrgizýde.
Pfizer kompanııasynyń Qazaqstan, Ortalyq Azııa, Kavkaz jáne Mońǵolııa boıynsha óńirlik dırektory, Amerıka Saýda palatasy dırektorlar keńesiniń múshesi Dmıtrıı Kozenkov farmatsevtıka ónerkásibin damytýdaǵy sapaly qadam retinde Qazaqstanda biregeı patenttelgen dári-dármekterdiń kelisimsharttyq óndirisin iske qosýdyń mańyzdylyǵyn atap ótti.
GE HealthCare kompanııasynyń Ortalyq Azııa óńiri boıynsha prezıdenti Dmıtrıı Zanchev Qazaqstannyń aımaqtaǵy tehnologııaly óndiris habyna aınalý áleýetin atap ótti. Investıtsııa tartý quraldarynyń tıimdiligine erekshe nazar aýdaryldy.
AstraZeneca Kazakhstan dırektory Marııa Shıpýleva QR Prezıdentiniń otandyq dári-dármek óndirisiniń úlesin arttyrý baǵytyna qoldaý bildirdi.
– Biz Memleket basshysynyń 2029 jylǵa qaraı óndiris kólemin 50%-ǵa deıin arttyrý, sondaı-aq ınnovatsııalyq farmatsevtıkaǵa halyqaralyq ınvestıtsııa tartý baǵytyn qoldaımyz. Úsh ınnovatsııalyq kompanııa, sonyń ishinde bizdiń kompanııa, qazaqstandyq óndiris alańdarynda lokalızatsııalaý týraly sheshim qabyldady. Biz qazirdiń ózinde shamamen $5 mln ınvestıtsııa saldyq. 2030 jylǵa deıin ınvestıtsııa kólemi shamamen $40 mln-dy quraıdy. Bir aıdan keıin taýarlardyń birinshi partııasy shyǵarylady, - dep atap ótti ol.
Kompanııa dırektory mundaı jobalar ǵylym men ınnovatsııalyq dıagnostıkanyń damýyna yqpal etip qana qoımaı, joǵary bilikti kadrlardy shyǵaratynyn atap ótti. Onyń aıtýynsha, halyqaralyq kompanııalar memleket tarapynan qoldaýdy jáne osyndaı jobalardy bastaýǵa múddelilikti kórip, belsendi ınvestıtsııa sala bastady.
Kazanada LLP bas dırektory Kevın Frık shuǵyl medıtsınalyq kómek úshin mamandar daıarlaý júıesin jańǵyrtý qajettigin atap ótti. Onyń aıtýynsha, búginde mundaı kýrstardy tek joǵary medıtsınalyq bilimi bar mamandar ǵana oqyta alady, bul múmkindikterdi shekteıdi. Kevın Frık halyqaralyq tájirıbede ádettegideı arnaıy daıyndyqtan ótken feldsherler men medbıkelerdi bilim alýǵa jáne oqytýǵa ruqsat berýdi usyndy. Sondaı-aq ol túlekterdiń alǵashqy kúnnen bastap jedel járdemde tıimdi jumys isteýi úshin Qazaqstan kolledjderin túrli shuǵyl kómek túrleri boıynsha halyqaralyq baǵdarlamalarmen jaraqtandyrýdyń mańyzdylyǵyna toqtaldy.
Atalǵan máseleler men usynystarǵa QR Densaýlyq saqtaý mınıstri Aqmaral Álnazarova túsindirme berdi. 2018 jyldan beri 3 eseden astam ósip, 250 mlrd teńgege jetken ambýlatorııalyq qamtamasyz etý kóleminiń edáýir ulǵaıýy baıqaldy. Búgingi tańda Densaýlyq saqtaý mınıstrligi preparattardyń ólim-jitimge, ómir súrý uzaqtyǵyna jáne múgedektikke áserin eskere otyryp, ambýlatorııalyq dári-dármekpen qamtamasyz etý tizbesin ózektendirýde. Bıznes-protsesterdi tsıfrlandyrý jáne «biryńǵaı tereze» qaǵıdaty boıynsha farmatsevtıkalyq ónimderdi tirkeý máseleleri osy jyldyń 1 shildesine deıin aıaqtalady. Sondaı-aq dári-dármekterge baǵa belgileý tetikteri qaıta qaraldy, aqparattyq júıelerdi Qarjy mınıstrligi men keden qyzmetteriniń derekqorlarymen ıntegratsııalaý engizildi, bul baǵanyń ashyqtyǵyn, turaqtylyǵyn jáne básekelestikti yntalandyrýdy qamtamasyz etýge múmkindik beredi.
Premer-mınıstr Investıtsııalyq ahýaldy jaqsartý jónindegi keńes otyrysynyń qorytyndysy boıynsha Densaýlyq saqtaý mınıstrligine sheteldik áriptester tarapynan aıtylǵan usynystar men usynymdardy pysyqtaýdy tapsyrdy.