Ýaqyt beldeýiniń ózgerýi densaýlyqqa qalaı áser etedi
ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstanda elimizdiń barlyq aýmaǵynda 1 naýryzdan bastap biryńǵaı ýaqyt beldeýi engiziledi. Bıologııalyq durys ýaqyt beldeýiniń mańyzy, adam densaýlyǵyna áseri týraly Densaýlyq saqtaý mınıstrligi málimdeme jasady.
- Adam aǵzasy táýlik boıy gormondardyń áserine ushyraıdy jáne is júzinde barlyq sergý, uıqy, belsendilik, stress, qalpyna keltirý protsesteri jáne jalpy organızmniń jumysy gormondardyń túzilý ýaqyty men deńgeıine tikeleı baılanysty. Gormondar túzilýiniń táýliktik tsıkli organızminiń táýliktik yrǵaqtarymen retteledi, olar óz kezeginde tabıǵı, kún ýaqytymen bastalady jáne sınhrondalady. Bul protsess basqa syrtqy faktorlarǵa baǵynbaıdy, - dep jazdy Densaýlyq saqtaý mınıstrligi.
Atalǵan mınıstrlik sondaı-aq gormondardyń áserinen organızmniń ýaqtyly qalpyna kelýi, uıqynyń sapasy, oıatý jáne sergý kezeńderi, aqyl-oı belsendiligi, barlyq osy protses belgili bir gormondardyń deńgeıimen óte jaqsy retteletinin jáne qatań rejım men tsıklge ıe ekenin atap ótti. Sondyqtan fızıologııalyq fýnktsııalardyń kúndelikti yrǵaǵy eń turaqty sanalatynyn tilge tıek etti.
- Bizdiń árqaısymyz mıdyń gıpotalamýs dep atalatyn bóligi basqaratyn organızmdegi bıologııalyq saǵattyń róli qanshalyqty mańyzdy ekenin bilemiz. Gıpotalamýs kórý nervterinen jaryq pen qarańǵylyqtyń ózgerýi týraly tikeleı aqparat alady jáne táýliktik yrǵaqtyń negizgi retteýshisi – melatonın gormonyn shyǵarýǵa jaýap beredi. Melatonın, basqasha aıtqanda – uıqy gormony. Bul – bizdiń ishki bıologııalyq saǵattarymyzdy iske qosý serippesi. Ol basqa gormondardyń (ósý gormony, prolaktın, kortızol) bólinýin belsendi etedi nemese tejeıdi.
Ósý gormony balalyq jáne jasóspirimdik kezeńdegi deneniń ósý protsesterin anyqtaıdy. Eresek kezeńde ol mıneraldy zattardyń, maıdyń, kómirsýlardyń, aqýyz almasýynyń mańyzdylyǵyna ıe bolady jáne óte mańyzdy, qalqansha bezi gormondarynyń bólinýin, júrek, búırek fýnktsııalaryn, psıhologııalyq jaǵdaıdy retteıdi. Tańerteń melatonın kontsentratsııasy tómendegennen keıin kortızol kóbirek bolady, ol dene men aqyl-oıdy aldaǵy kúnniń belsendiligine daıyndaıdy. Atap aıtqanda, qan tamyrlarynyń tonýsyn joǵarylatady jáne bul qysymnyń joǵarylaýyna ákeledi, júrektiń jumysyn tezdetedi, metabolızmdi yntalandyrady jáne t.b. kóptegen paıdasy bar, - dedi Densaýlyq saqtaý mınıstrligi.
Vedomstvo ókilderi qysqa merzimde rejımniń buzylýy kóbinese ımmýnıtettiń tómendeýine, qatty sharshaýǵa, aqyl-oı belsendiligi men este saqtaý qabiletiniń tómendeýine jáne basqa da kóptegen saldarǵa ákeletinin aıtyp otyr.
- Tabıǵı emes ýaqyt beldeýinde uzaq ýaqyt bolý, árıne, deneniń beıimdelýine ákeledi, biraq densaýlyqqa aýyr zardaptar ákeledi. Sondyqtan saǵattyq ýaqytqa jaqyn ýaqytty praktıkalyq paıdalaný aqylǵa qonymdy jáne eń aldymen jas urpaqtyń densaýlyǵy úshin qajet, - dep túıindedi mınıstrlik.
