Túrkistanda maqta agroónerkásiptik kesheniniń qurylysy bastaldy
TÚRKІSTAN. KAZINFORM - «TURAN» arnaıy ekonomıkalyq aımaǵynda «Túrkistan maqta agroónerkásiptik kesheniniń» qazyǵy qaǵyldy.
Búgin Túrkistan oblysynyń ákimi Darhan Satybaldy men «Túrkistan maqta agroónerkásiptik kesheni» JShS-niń dırektory Sıýı Tsze maqtany tereń óńdep, daıyn ónimdi eksportqa shyǵaratyn kópsalaly keshenniń kapsýlasyn saldy. Aımaq basshysy bul jobanyń áleýmettik mańyzdylyǵyn aıta kele, maqta sharýashylyǵyn jańa deńgeıge shyǵaratyn jańa bastamaǵa sáttilik tiledi.
Keler jyly júzege asatyn jobanyń quny 146,8 mlrd teńgeni quraıdy. Tolyq tsıkldi toqyma fabrıkasynyń quramynda jip ıiretin, mata shyǵaratyn, boıap, óńdeıtin 11 tseh salynady. 2 000-nan asa jańa jumys orny ashylady. Jospar boıynsha jylyna 13 000 tonna ıirilgen jip, úıge arnalǵan 50 mıllıon metr toqyma buıymdaryn, 7 mıllıon tósek-oryn jıyntyǵyn shyǵarady. Óndiris ornynyń qýattylyǵy jyl saıyn artyp otyrady.
Maqta-toqyma klasterin damytýǵa baǵyttalǵan óndiris ornynyń qurylysyn Xinjiang Lihua Group Co., LTD kompanııasy qolǵa aldy. Kompanııa álemge tanymal «Louis Vuitton», «Gucci» brendterimen tikeleı jumys isteıdi. Aldaǵy ýaqytta Túrkistanda shyǵaratyn jipter men matalardy áıgili brendterge satýdy kózdep otyr.
Túrkistan oblysy – elimizde maqta ósiretin jalǵyz óńir. Oblysta maqta-toqyma klasterin qurý boıynsha aýqymdy jumystar júrgizilýde. Búginde shıtti maqtany satýdan bólek, maqta talshyǵyn tereń qaıta óńdeýge basymdyq berilýde. Elimizde básekege qabiletti toqyma jáne tigin ónerkásibi damymaǵandyqtan, shıtti maqtany satý baǵasy eksport naryǵyna táýeldi.
Ózekti máseleni sheshý úshin oblys ákiminiń tapsyrmasymen ótken jyly «Maqta sharýashylyǵyn damytýdyń jáne maqta-toqyma klasterin qoldaýdyń 2027 jylǵa deıingi óńirlik jol kartasy» bekitildi. Oǵan sáıkes 4 baǵytta, egistikti ártaraptandyrý, tuqymmen qamtamasyz etý, jańa tehnologııalardy engizý, maqta klasterin qurý boıynsha aýqymdy jumys júrgiziledi. Nátıjesinde 2027 jylǵa deıin 9 maqta klasterin qurý kózdelgen. Nátıjesinde maqta baǵasyna táýeldilik joıylady.
Túrkistan oblysynda jylda 100 myń gektarǵa maqta daqyly egilip, 300 myń tonnadan astam ónim jınalady. Óńirde egistikti ártaraptandyrýda ónimdilikti jańa tehnologııalar esebinen ulǵaıtýǵa basymdylyq berilýde. Osy maqsatta Qytaı tájirıbesi negizinde bıyl Arys qalasy jáne Jetisaı, Saýran, Ordabasy aýdandarynda 2,5 gektar alqapqa elıtaly sortty maqta egildi. Bul tehnologııa sýdy, energııany, eńbek resýrstaryn jáne mıneraldy tyńaıtqyshtardy únemdeı otyryp, gektarynan 60-65 tsentnerden ónim alýǵa múmkindik beredi. Bul oblystyń ortasha kórsetkishinen 2,5 esege joǵary. Sharýalardyń aıtýynsha, nátıjesi tańǵalarlyqtaı.
Maqta-toqyma klasterin damytý maqsatynda 2023 jyly Maqtaaral aýdanynda «Cotton Maqta» JShS maqta óńdeý zaýyty jobasy júzege asyryldy. Zamanýı qytaılyq tehnologııamen jabdyqtalǵan maqta óńdeý zaýyty ótken jyly 40 myń tonna shıtti maqtany qabyldady. Budan bólek, oblysta Qytaı jáne Ózbekstan ınvestorlarynyń qatysýymen 223,5 mlrd. teńgeni quraıtyn 2 ınvestıtsııalyq joba júzege asyrylyp jatyr.
Aıta keteıik, Túrkistan qalasynyń ınvestıtsııalyq áleýetin joǵarylatý maqsatynda 2018 jylǵy qurylǵan «TURAN» arnaıy ekonomıkalyq aımaǵynyń aýmaǵy – 3987,39 gektar, 6 qosalqy aımaqtan turady.
Búgingi tańda «TURAN» AEA ınvestıtsııalyq portfeli jalpy quny 530,085 mlrd. teńgeni quraıtyn 129 jobadan turady. Onyń ishinde 214,55 mlrd. teńgege 28 joba iske asyryldy. Búginde 353,87 mlrd. teńgege 95 joba iske asyrylýda. Odan bólek, «TURAN» AEA ónerkásiptik sýbzonalarynyń aýmaǵynda 41,083 mlrd. teńgege qatysýshylar retinde 13 ónerkásiptik joba tirkeldi. Atap aıtqanda, «BASPOLYMER» JShS, «Týran Jol» JShS, «Gesso Tech» JShS, «QazEcoPack» JShS, «PSI Mineral Technologies» JShS, «Panel Sıstem KZT» JShS, «Exclusive Stroy Montazh» JShS, «TýrkestanTemırBeton» JShS, «Kentau Red Star» JShS, «ALTYN DALA MAQTA» JShS, «Mnogoprofılnyı Kentaýskıı Zavod» JShS, «ER-QAN» JShS, «Sayat Technology» JShS.
Bul aımaqta 6 myń turaqty jumys orny ashyldy. Barlyq jobalar iske qosylǵanda 7 221 jańa jumys orny qurylady. Sondaı-aq qazirgi ýaqytta 2,5 myń jumys ornyn quraıtyn, jalpy somasy 175,72 mlrd. teńgeniń 13 ınvestıtsııalyq jobasy pysyqtalyp jatyr.
«TURAN» AEA qatysýshylary jer jáne múlik salyǵynan, ımportqa kedendik bajdardan, korporatıvtik tabys salyǵynan, jerdi jalǵa alý tóleminen, qosylǵan qunǵa salynatyn salyqtan bosatylady.
