Túrkistan oblysynda jasóspirim qutyrma aýrýynan qaıtys boldy
Ata-anasynyń aıtýynsha, ótken jyldyń mamyr aıynda ulynyń aıaǵyn ıt tistep alǵan. Alaıda ata-ana balany dárigerge kórsetpeı, óz betinshe úıde emdegen. Arada 1 jylǵa jýyq ýaqyt ótken soń jasóspirimniń boıynan qorqynysh, úreı, dene temperatýrasynyń joǵarylaýy, súıekter men jaraqat alǵan jerdiń aýyrýy, sý ishý kezinde aýanyń jetispeýshiligi jáne jalpy álsizdik sııaqty sımptomdar paıda bola bastaǵan.
Kelesi kúni olar turǵylyqty jeri boıynsha emhanaǵa júgingen, dárigerler oǵan súıek aýrýyna qarsy emdeý taǵaıyndaǵan. Oǵan qaramastan balanyń jaǵdaıy nasharlaı bergen. Bala bel tusyndaǵy aýrýlarǵa shaǵymdana bastaıdy. Balasyna em-dom izdegen ata-ana jeke klınıkalarǵa ǵana emes, dástúrli emes medıtsına ókilderine de júgingen.
Keıinirek jasóspirimniń búıregi qabynǵany anyqtalyp, soǵan sáıkes em alǵan. Biraq balanyń jaǵdaıy ońalmaǵan. Balada entigý, gıdrofobııa, aerofobııa paıda bolǵan.
«Jaǵdaıy kúrt nasharlaǵan balany 10 sáýirde jedel járdem kóligimen aýdandyq aýrýhanaǵa aparyp, juqpaly aýrýlar bóliminde oǵan qutyrma dıagnozy qoıyldy. Sol kúnnen bastap barlyq otbasy músheleri medıtsınalyq baqylaýǵa alyndy. Alaıda segizinshi synyp oqýshysyn aman alyp qalý múmkin bolmady. Ol kelesi kúni – 11 sáýirde kóz jumdy»,-delingen habarlamada.
Adamdarda ınfektsııanyń (qutyrma) ınkýbatsııalyq kezeńi 12-den 100 kúnge deıin, óte sırek 1 jylǵa deıin sozylady. Sondyqtan ıt tistegennen keıin eleýsiz jaraqattyń ózi birden paıda bolmaýy múmkin.
Jalpy, qutyrma degen qandaı aýrý degenge keletin bolsaq, ol adamdar men janýarlarǵa ortaq jiti vırýstyq ınfektsııalyq aýrý. Onyń emi joq, qaýpi sonda. Eger ýaqytyly em-shara qoldanbasa ádette aýrý adam óledi. Qutyrmanyń qozdyrǵyshy adam mıyn zaqymdaıtyn aýrý janýardyń silekeıinde bolatyn vırýs.
Bul asa qaýipti indet aýrý janýar tistegen, terini zaqymdaǵan (jaralar, jaraqattar), silekeılegen kezde, sondaı-aq silekeımen lastanǵan zattarǵa janasqanda juǵady. Vırýs adamnan adamǵa berilmeıdi.
Úı janýarlary arasynda ádette ıt pen mysyq aýrý kózi bop tabylady.
Inkýbatsııa kezeńiniń sońynda kóp jaǵdaıda adamdar úshin asa qaýipti bolatyn da ıtter.
Aýrýdyń úsh kezeńi týraly ne bilý kerek ?
Bul aýrýdyń úsh kezeńi bar: alǵashqy belgileri paıda bolatyn sıpattamalyq, qozý jáne paralıchtik.
Birinshi kezeńniń uzaqtyǵy 2-den jeti kúnge deıin sozylady. Tisteý aımaǵyndaǵy tyrtyq qyzaryp, jaraqat orny adamdy mazalaı bastaıdy, adamda alańdaýshylyq, úreı sezimi paıda bolady, tereń depressııaǵa túsedi, uıqysy buzylady.
Ekinshi kezeńde adam sýdan, taza aýadan, dybystardan, jaryqtan – qorshaǵan ortadan qorqa bastaıdy. Ashý-yza kernep, kóp kólemde silekeı bólinedi. Naýqastyń ony jutýǵa shamasy jetpeı, qınalady.
Úshinshi kezeń-paralıtıkalyq, aýrý ustamalary toqtaǵan kezde naýqastyń jaǵdaıy jaqsarǵandaı bolady. Degenmen júrek sal aýrýy nemese tynys alýdyń toqtap qalýynan kenetten qaıtys bolýy múmkin.
Adamnyń aýrýy asqyna túsedi. Bul derttiń aldyn alý úshin der kezinde medıtsınalyq kómekke júginý asa mańyzdy. Óıtkeni, aýrýǵa jol bermeýdiń joly bar jáne bul qutyrý aýrýyna qarsy vaktsınatsııa. Ekpeni jaraqat alǵan sátten bastap 24 saǵattan keshiktirmeı alý kerek!
Qaıǵyly jaǵdaıǵa tap bolmas úshin aldyn alýdyń bul ádisin ár azamat bilýi tıis.