«Túrki dúnıesi» kitabynda TWESCO uıymyna joǵary baǵa berildi
TWESCO baspasóz qyzmetiniń málimetinshe, kitapta uıymnyń jahandyq deńgeıde túrkologııaǵa qatysty zertteýlerdi júzege asyryp kele jatqany jáne oǵan múshe elderdiń áleýmettik-gýmanıtarlyq ǵylymdar salasyndaǵy ortaq máselelerin úılestiretin halyqaralyq ortalyqqa aınalǵany aıtylǵan. Eńbekte Akademııa Eýropa, Amerıka men Azııanyń túrkologııalyq ortalyqtarynan ondaǵan ǵalymdar men zertteýshilerdi qatystyra otyryp kóptegen ǵylymı jobalardy júzege asyrdy. Bul jobalar aıasynda Túrki dúnıesiniń qadym zamannan búginge deıingi tarıhy, til jáne ádebıet, mádenı-rýhanı, ekonomıkalyq jáne halyqaralyq baılanystaryna qatysty keń kólemde zertteýler jasaǵanyna kóńil bólindi. Sonymen qatar, aımaqtyń áleýmettik jáne gýmanıtarlyq máseleleri de qarastyrylyp, sheshý joldaryna baǵyttalǵan ǵylymı zertteýler men kóne túrkiler ómir súrgen aımaqtarda arheologııalyq qazba jumystary júrgizip otyrǵany týraly da málimetter keltirilgen.
Sondaı-aq, professor Darhan Qydyráliniń basshylyǵymen TWESCO Túrki keńesi memleket basshylarynyń tapsyrmasy aıasynda Túrkitildes memleketterdiń yntymaqtastyq keńesine múshe elderdiń orta mektep oqýshylary úshin «Ortaq túrki tarıhy» oqýlyǵy ázirlegeni de aıtylady. «Atalar mırasy» mýltımedıalyq jobasy iske qosyldy. «Ortaq túrki ádebıeti», «Ortaq túrki geografııasy» jobalaryna qatysty jumystar jalǵasyp jatyr. Memleket basshylarynyń tapsyrmasyna oraı Akademııa «Túrki tildes memleketter ıntegratsııasy tujyrymdamasy» jobasyn daıarlady. TWESCOózara tyǵyz qarym-qatynas ornatýdyń nátıjesinde qysqa merizim ishinde İSESCO-ǵa baqylaýshy mártebesin aldy. BUU (ECOSOC), BUU-nyń Órkenıetter alıansy (UNAOC),UNESCO, İSESCO, SESRIC, ECO (SF), COMSTECH (OIC), İRCİCA tárizdi uıymdarmen, Ázerbaıjan, Reseı, Qyrǵyzstan, Túrkııa, Túrkimenstan, Ózbekstan, Tatarstan, Bashqurtstan, Majarstan, Mońǵolııa, Japonııa ǵylym akademııalarymen, Qytaı áleýmettik ǵylymdar akademııasymen (CASS), AQSh-tyń jetekshi ýnıversıtetterimen, ǵylymı ortalyqtarymen yntymaqtastyq memorandýmdarǵa qol qoıyp, halyqaralyq áriptestik jelisin qalyptastyrdy.
«Túrki dúnıesi» kitabynda Akademııa jyl saıyn Astanada dástúrli túrde uıymdastyryp kele jatqan «Uly Dala» gýmanıtarlyq forýmynyń halyqaralyq deńgeıde tanyla túskenine toqtalǵan. Sondaı-aq, BUU shtab-páterinde uıymdastyrylǵan «2030 jospary úshin Jibek joly boıyndaǵy sınergııa» atty halyqaralyq sımpozıýmynyń, Parıjde, UNESCO-nyń shtab-páterinde ótkizgen «Rýhanı jańǵyrý jáne mádenı mura: qadymnan keleshekke túrki tili» atty forýmnyń halyqaralyq sahnadaǵa aıyryqsha bedelge ıe bolǵany atap ótilgen. Sonymen birge, TWESCO-nyń Túrki dúnıesiniń kóne tarıhı mırasyn zertteý maqsatynda Altaıǵa, Mońǵolııadaǵy «Shıveet ýlaan» ǵuryptyq keshenine, Qazaqstannyń Ulytaý óńirine uıymdastyrǵan ǵylymı-zertteý ekspedıtsııalarynyń da mańyzdy ekendigi aıtylǵan. Kitapta Halyqaralyq Túrki akademııasynyń 100-den astam irgeli eńbekter jarııalaǵany, sonyń ishinde «Altaı Respýblıkasyndaǵy kóne túrki jazba eskertkishteri», «Kóne túrki sózdigi», «Túrki halyqtarynyń jylqy mádenıeti», «Aeroplan «Qazan álipbıi», «Túrki álipbıleriniń 20-30 jyldardaǵy jańartylý tarıhyna qatysty jańa derekter», «XV-XVIII ǵasyrlardaǵ Qazaq handyǵy tarıhyna qatysty qujattar» (8 tilde), «Manas entsıklopedııasy», «Manas sózdigi», «Shyńǵys Aıtmatov. Imperııanyń sońǵy jazýshysy», sondaı-aq Túrk álemine tanylǵan ózge de avtorlardyń sırek kitaptaryn jarııalaǵany týraly derek keltirilgen.
Sonymen qatar, kitap avtory, Ázerbaıjan Respýblıkasy Parlamentiniń depýtaty, fılosofııa doktory Javanshır Feızıevtiń «Túrki dúnıesi» atty kóptomdyǵynda Túrki órkenıetiniń tarıhı evolıýtsııasy men negizgi qundylyqtary, túrki tilderi toby, jalpy túrki tarıhy men mádenıeti, saıasaty men dıplomatııasy, túrkilerdiń ómir salty, ádet-ǵuryptary, ámbebap-mýltıkýltýrıst dúnıetanymy, túrkishildik ıdeologııasy men onyń ókilderi, túrki áleminiń tanymal tulǵalary, túrki etnografııasy, túrkilerdiń memleketshildik tarıhy men geneologııasy, qazirgi túrki respýblıkalary men olardyń ózara baılanystary jáne ózge de máseleler qamtylǵan.
