Túrki memleketteriniń kásipker áıelderi forýmy: nátıjege qalaı jetýge bolady
ASTANA. KAZINFORM — Elordada Túrki memleketteriniń kásipker áıelderi bıznes-forýmy aıasynda taý-ken-metallýrgııalyq keshendegi, ónerkásip jáne munaı, ІT salasynda qyzmet etip júrgen názik jandardyń ozyq tájirıbesi talqylandy.
Bul jıynda Qazaqstan, Ázerbaıjan, Qyrǵyzstan, Túrkııa, Ózbekstannan kelgen 200-den astam tabysty ári isker adam, úkimet ókilderi, ınvestorlar men sarapshylar túrki álemindegi áıelderdiń ekonomıkalyq rólin nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan strategııalyq qadamdardy talqylaý úshin bas qosty.
«Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń málimetinshe, memlekettik qyzmettegi áıelderdiń úlesi - 55,8%. Onyń ishinde ortalyq memlekettik organdarda - 58,9%, al ákimdikterde 52,5% shamasynda. Shaǵyn jáne orta bıznestegi áıelderdiń úlesi kóńil qýantady, ıaǵnı osy saladaǵy adamdardyń teń jartysy - názik jandar. Kásiporyndardaǵy basshylyq laýazymdaǵy áıelderge toqtalsaq, olardyń úlesi 31,3% jetken. Memlekettik qyzmette basshy bolǵan názik jandar 40%-ǵa jýyq, sonyń arasynda ortalyq memlekettik organdarda - 45%. Sondaı-aq memleket basshylyǵyndaǵy, Úkimettegi áıelderdiń úlesi - 14%, Parlamentte - 18%, kvazımemlekettik kompanııalardyń dırektorlar keńesinde - 13%. Bul turǵyda saıasatta, Úkimettegi joǵary laýazymdarǵa qatysty áıelderdiń umtylysyna erekshe mán berý kerek», - dedi «Atameken» UKP basqarma tóraǵasynyń orynbasary Gúlnar Bıjanova.
Aıtýynsha, kezinde zańnamaǵa ózgerister engizilip, Májilistegi jáne máslıhattardaǵy áıelder úlesin kóbeıtýge qatysty sheshim jasaldy.
«Ken óndirýshi ónerkásipte, onyń ishinde metallýrgııada áıelder úlesi 20-26 paıyz shamasynda. Munaı men gaz, kómir óndirý salalarynda qyzmet etip júrgen názik jandar úlesi - 17% jáne 20%. Qazirgi ken óndirýshi ónerkásipter zamanaýı tehnologııalar boıynsha jumys istep tur. Sondyqtan áıelderge osy salalarda emin-erkin jumys isteýine múmkindik mol», - dedi Bıjanova.
YAYA startapynyń teń quryltaıshysy Laýra Eralıeva jetistikke jetý jolyndaǵy óz tájirıbesin aıtty. Ol birinshi kezekte ár adam bilimin shyńdaýǵa mán berýi kerek ekenin alǵa tartty.
«Qazir basqa da áıelderge, óz isin bastaǵysy keletinderge kómektese alatynymdy túsinip otyrmyn. Biz óz kásibimizde Qazaqstan qalalaryn qamtyp kelemiz. Endi shetel naryǵyna qarqyndy túrde shyǵýdy qarastyryp otyrmyz. Qyzmetimizdegi qarjy aınalymy 2 mln dollar somasyna jetti. Jobamyzdy Ózbekstanda, Túrkııada, Ázerbaıjanda jáne basqa da elderde ilgeriletýge múddelimiz. Osy salaǵa áıelderdi kóptep jumyldyrmaqpyz», - deıdi Eralıeva.
Medıtsınalyq zattardy óndirýshi Dolce kompanııalar tobynyń negizin qalaýshy Elena Lı túrki memleketteriniń ekonomıkalyq áleýeti óte joǵary ekenin aıtty.
«Túrki elderi ornalasqan aýqymdy terrıtorııadaǵy halyqtardy ózara baýyrlastyq, ortaq dástúr tyǵyz baılanystyryp otyr. Sondyqtan bir-birimizdi óte jaqsy túsinemiz. Jalpy óz salama qatysty toqtalsam, bastan ótkergen pandemııadan keıin barshamyz tıisti qorytyndy jasaýymyz kerek. Barlyq el ınfektsııaǵa qarsy saqtyq is-sharalaryna erekshe nazar aýdarýy qajet. Buryn pandemııa 100 jylda bir bolsa, qazir túrli indettiń taralýy jıilep ketti. Qazir túrki memleketterimen aýqymdy jumystardy birlese atqaryp jatyrmyz», - dedi Elena Lı.
Forýmǵa QazVac vaktsınasyn ázirleýge qatysqan belgili ǵalym Kúnsulý Zakarııa arnaıy keldi. Onyń aıtýynsha, Qazaqstanda ǵalym áıelder úlesi erlerge qaraǵanda basym - 52%. Elimizdegi kóptegen ǵylymı uıymdy áıelder basqarady.
«Osyndaı úlken alańda túrki memleketteriniń ókilderin kórip otyrǵanyma qýanyshtymyn. Áıelder osyndaı forýmdarǵa qatysýy tıis. Belsendi ári bilimdi názik jandar kóp bolýy kerek. Qazir túrkitildes elderdiń barshasynda áıelder joǵary jetistikterge jetip jatqanyn kórip otyrmyz», - dedi Zakarııa.
Ulttyq paralımpıada quramasynyń múshesi, «Qazaqmys korporatsııasy» JShS tsıfrlandyrý qyzmetiniń jetekshi ınjeneri Aısulý Súleımenova túrli salada múgedektigi bar jandar tap bolatyn kedergiler týraly sóz qozǵady.
«Ár adam qoǵamǵa óziniń paıdasyn tıgizýge qaýqarly. Ózim qyzmet etip jatqan kompanııa maǵan jumysqa turǵan ýaqyttan bastap qoldaý kórsetti. Elimizde ár adam, ár kompanııa nemese uıym kez kelgen adamǵa ózin kórsetýge múmkindik bere alady», - dedi Súleımenova.
«Qazaqmys» tobyndaǵy «MAKER» JShS kommertsııalyq dırektory Svetlana Alekseeva 15 jyldan astam ýaqyt buryn mashına jasaý salasyna kelgenin aıtty. Ol qatardaǵy qyzmetkerden bastap basshylyq laýazymǵa deıin ósken. Osy kásiporynnyń jyldyq qarjy aınalymy 18 mlrd teńge.
«Áıelder bul baǵytta er adamdarmen qatar basshylyq qyzmetterdi teń dárejede atqaryp júr. Barlyq kúrdeli salada jetistikterge jetip jatqanyn baıqap otyrmyz. Jalpy, mashına jasaý salasy óte mańyzdy bolǵandyqtan, jastardy kóptep tartý kerek. Áıelder toqyma ónerkásibi nemese saýdadan bólek, basqa da salalarda óziniń bilimin tanyta alady», - dedi Alekseeva.
