Tumaýmen qalaı kúresýge bolady
Tumaý – kez kelgen adam aýyryp qalýy múmkin jedel juqpaly aýrý. Tumaýdyń qozdyrǵyshy – aýrý adam túshkirgende jáne jótelgende qorshaǵan ortaǵa enetin vırýs. Kóptegen adam jeńil tumaýmen birneshe kún ǵana aýyrady, biraq keıbireýler aýyr túrine shaldyǵady, keıde asqyný bolady.
Tumaý men JRVI-diń aldyn alý – adam aǵzasynda aýrý týdyratyn vırýstar men ınfektsııanyń aldyn alýǵa baǵyttalǵan sharalar kesheni. Profılaktıkalyq qorǵanys ádisteri spetsıfıkalyq jáne spetsıfıkalyq emes bolyp bólinedi.
Tumaýdyń spetsıfıkalyq profılaktıkasy – halyqty jyl saıyn vaktsınatsııalaý. Tumaý vırýstary mýtatsııaǵa beıim bolǵandyqtan, vaktsına jyl saıyn túzetiledi. Zamanaýı vaktsına eresekterde de, balalarda da 80% jaǵdaıda tumaýdan ǵana emes, sonymen qatar asqynýlardan jáne ólimnen de qorǵaı alady.
Tumaý men JRVI-diń spetsıfıkalyq emes profılaktıkasy – jalpy sharalar keshenin saqtaý, olar: bólmeni jeldetý, durys tamaqtaný, maska qoldaný, qoldy jýý, dári-dármekter qabyldaý, adamdar kóp jınalatyn jerlerde qashyqtyqty saqtaý.
Jeke gıgıenaǵa keletin bolsaq, kóptegen aýrýlar jýylmaǵan qolmen baılanysty. Eger tumaý juqtyrǵan adammen únemi baılanysta bolý kerek bolsa, qoldy sabynmen birneshe ret jýyp turǵan durys.
Osy kezeńde qol alysýdan aýlaq bolyp, esik tutqalaryn, qoǵamdyq oryndardaǵy tutqalardy ustaǵannan keıin, antıseptık qoldaný nemese qoldy tazalap jýý qajet.
Muryndy shaıýdy umytpaǵan jón! Dárigerler epıdemııa kezinde muryndy shaıyp, jýýǵa keńes beredi. Muny tuzdy eritindimen (bir lıtr sýǵa 1 shaı qasyq tuz) nemese dárihanalarda satylatyn arnaıy tuzdy spreılermen jasaýǵa bolady.
Vırýs jyly jáne shańdy bólmelerdi jaqsy kóredi, sondyqtan ylǵaldy tazalaýǵa jáne jeldetýge ýaqyt bólgen jón.
Sondaı-aq, adamdar kóp jınalatyn jerden aýlaq bolý kerek. Osy kezeńde teatrlarǵa, tsırkterge, kafelerge jáne aýrý adamdar bolýy múmkin nemese vırýs juqtyrý múmkindigi joǵary basqa jerlerge barýdan bas tartqan durys.
Tumaý men JRVI-di emdeý úshin tumaýdyń klınıkalyq belgilerin jeńildetetin jáne aýrýdyń uzaqtyǵyn orta eseppen 1,5-3 kúnge qysqartatyn dári-dármekterdi qoldaný qajet. Olar: dene temperatýrasy joǵarylaǵan kezde – qyzý túsirgish dáriler, tamaq aýrýy kezinde – jergilikti antıseptıkter jáne qabynýǵa qarsy preparattar, jótel kezinde – qaqyryq shyǵaratyn dáriler.
Vırýsqa qarsy preparattarǵa keletin bolsaq, Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy tumaýdy emdeý úshin balalarǵa, eresekterge jáne júkti áıelderge arnalǵan oseltamıvır preparatyn bekitti. Bul preparatpen emdeý aýrý bastalǵannan keıingi alǵashqy 48 saǵat ishinde qabyldanǵan jaǵdaıda ǵana tıimdi bolady.
