Túlkibasta 4 oryn týrıster jıi keletin kıeli jerler geografııasyna endi
Elbasy N.Á.Nazarbaev «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty baǵdarlamalyq qujatynda jalpyulttyq qasıetti mekender uǵymynyń mańyzdylyǵyn atap ótken bolatyn. Qazaqstannyń «Kıeli jerler geografııasy» kishi jobasy boıynsha aldyn ala usynylǵan sakraldy oryndar tizimine Túlkibas óńirinen 39 kıeli jer týraly málimet oblystyq jobalyq keńse bazasyna joldanǵan. Sonyń ishinde Túrkistan oblysy boıynsha jergilikti mańyzy bar tizimine engen 4 kıeli jer anyqtaldy.
Máselen, «Aqtas áýlıe» Kereıt aýylynyń irgesinde, aýyldyń soltústiginde ornalasqan. Aqtas áýlıe bulaǵynyń kúnshyǵysy qatpar tasty tóbege ulasady, ońtústik-batysy egistik alqappen, batysy aýyldyń eski qorymymen eski meshit úıi arqyly, al batysy tegistele kelip, aýyl basyndaǵy tóbemen shekteledi. Aqtas áýlıe bulaǵynda terek pen tal aǵashy bar, aınala qamys basqan, dıametri shamamen 150-160 metr alqapty alyp jatyr. Aqtas áýlıe bulaǵynan basqa toǵaı ishinde birneshe bulaq kózi bar.
Al, Tamshy áýlıe Kershetas aýylynan 12 shaqyrym ońtústik-shyǵysta, Lager shatqalynda ornalasqan. Shatqal ańǵarynda Mashat ózeni bar. Mashat ózeniniń sol betkeıinde Shoshqabulaq taýlarynyń silemderi bar. Ózenniń eki ańǵary bıik qatpar tasty jota, ózen boıynda demalys saıabaqtary ornalasqan. Tamshy áýlıe Mashat ózeniniń oń qaptalynda taý ańǵaryna suǵyna kirip, bıiktigi 80-85 metrdeı qatparlanǵan tas qabaty bar. Qoj-qoj jartastar, san alýan jelekter kómkergen, kirgende kóz súrinetin, áseri keremet kórinisti qýys qoınaýynda tastan tamshy tamyp turady. Tas qabatynyń ústińgi jaǵy 30-35 metrdeı qara, orta tusy 20-25 metrdeı aq sur, al astyńǵy qabaty ylǵaldanǵan, sýdan kógerip múk basqan. Onyń qalyńdyǵy 20-25 metrdeı keledi. Osy arany jergilikti halyq «Tamshy áýlıe» dep ataıdy.
Kópshilikke tanymal Túrkibasy áýlıeniń basyna salynǵan kesene Azattyq aýylynda, «Shymkent - Almaty» avtomobıl jolynyń sol qaptalyndaǵy taý betkeıinde ornalasqan. Alystan kúmbezdi saǵana kózge shalynady. Saǵanaǵa zııarat etýshiler baspaldaq arqyly kóteriledi. Baspaldaqtyń jalpy sany- 688. Joǵary kóterilip 196 baspaldaqqa jetken soń, oń qanatta bulaq sýy bar. Bulaq sýy eshqaıda aqpaıdy, kólshik bolyp turady. Bulaq sýynyń ońtústiginde tórt túp qaraǵash bar. Bulaq sýynyń ońtústigi men shyǵysynda qaraǵash tamyrlarynan shyqqan birneshe túp buta bar. Bulaq kóziniń shyǵys jaǵynda 17-20 metrdeı jerdegi betkeıdiń 4 jeri kógerip, onda qamys, qoǵa ósken. Ol jaı sym temirmen qorshalǵan. Sol aranyń soltústik-shyǵysynda dál sondaı kógeris oryn bar, ol oryn úlkendeý, qorshalǵan, ortada jıde men qaraǵash ósip tur, aınalasyn qamys pen qoǵa basqan. Atalǵan jerdiń bárinde bulaq kózi bar. 245-247 baspaldaqqa kóterilgende oń qol tusta dıametri 10-12 metrlik tegistik bar. Onda úsh bulaq kózi bar, joǵarylaý turǵan bulaq kózin qoǵa basqan, tóbesin túnikemen jaýyp, kóleńkelep qoıǵan, astyndaǵy eki bulaq ústine tas qalanǵan, aınalasy ashyq. 322 baspaldaq tusynda shyǵysqa júretin súrleý jol bar, súrleý jol 18-20 metr jerdegi tórt buryshty temir munaraǵa aparady. Temir munaranyń torlama ishine 3,5 metr bıiktikke deıin tas toltyrylǵan. Munara bıiktigi 6 metr shamasynda.
Qasqabulaq shyńy bolsa Jabaǵyly ózeniniń sol jaq betinde ornalasqan. Teńiz deńgeıinen 3700 m bıiktikte jatyr. Qasqabulaq shyńynyń ereksheligi - tas jáne qola dáýirinen qalǵan 2000 ǵa jýyq tastarǵa qashalyp salynǵan tańbalarymen belgili. Kóne sýretshiler tasqa oıyp salǵan beıneler sol kezdegi tirshiliktiń qandaı deńgeıde bolǵanyn baıandaıdy. Jartastarda adamdardyń tirshiligi, kóptegen ańdar men qustardyń, maraldar, taýtekeler, arqarlar, túıeler jáne ańshy sýretteri beınelenip qashalǵan. Atalǵan tańbalar osy kúnge deıin jaqsy saqtalǵan.