Tsıfrly transformatsııa: memlekettik qarjy júıesin basqarýdyń tıimdi tetigi
ASTANA. KAZINFORM – Osydan 10-15 jyl buryn mobıldi aýdarymdar men qolma-qol aqshasyz esep aıyrysýdyń ómirimizge myqtap enetinin elestetý qıyn edi. Qazir bul kúndelikti jasaıtyn amaldarymyzdyń birine aınaldy. Bul – tsıfrly tehnologııalardyń bir qyry ǵana. Aýqymdy deńgeıde zerdelesek, onyń paıdasy budan da zor.
«Ashyǵyn aıtýymyz kerek, bizde respýblıkalyq bıýdjettiń kiris bóligi oryndalmaı jatyr. Bul – burynǵy jáne qazirgi Úkimet jumysyndaǵy úlken olqylyq. Mundaı jaǵdaı jıi qaıtalansa, túptep kelgende, elimizdiń damýyn tejeıdi. Sondyqtan oǵan jol bermeý qajet. Bıýdjet qarjysyn tıimdi paıdalanyp, onyń shyǵys bóligin shektep, qatań baqylaýda ustaǵan jón. Memleket qarjysynyń turaqtylyǵyn qamtamasyz etýdiń birden bir joly – kórpege qaraı kósilý. Sondyqtan bıýdjet qarajatyn strategııalyq mańyzy joq, asa shuǵyl emes sharýalarǵa ońdy-soldy shashýdy doǵarý kerek», - degen edi Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev bıylǵy Qazaqstan halqyna Joldaýynda.
Prezıdenttiń aıtqanymen kelispeýge laj joq. Osy oraıda, memlekettik qarjy salasyn tıimdi basqarýdyń joly – jappaı tsıfrlandyrýdy engizýde ekeni daýsyz. Qýantarlyǵy sol, elimizde bul baǵytty myqtap qolǵa alǵan uıymdar joq emes. Aıtalyq, Qarjy mınıstrligine qarasty Elektrondyq qarjy ortalyǵy – Qazaqstandaǵy bıznes-protsesterdi tsıfrly transformatsııalaý jónindegi negizgi qurylymdardyń biri de biregeıi. Іrgesi 1978 jyly qalanǵan ortalyq 45 jyldan artyq tsıfrly tehnologııalardy paıdalana otyryp, memlekettik qarjy salasynda ozyq ІT ónimderdi usynyp, tabysty júzege asyryp keledi.
Memlekettik josparlaýdyń aqparattyq júıesi
Endi naqty jobalardy tizbektesek, Memlekettik josparlaýdyń aqparattyq júıesi – memlekettik aqparattyq resýrstardyń málimetterine qoljetimdilikti qamtamasyz etetin aqparatty-taldamalyq ónim. Ol búginde ınvestıtsııalyq jobalardy, bıýdjettik baǵdarlamalardy, bıýdjetaralyq transfertter kólemin (respýblıkalyq jáne jergilikti bıýdjetter) qalyptastyrý, QR Úkimetiniń rezervin retteý jáne basqa da qyzmetter úshin belsendi qoldanylyp keledi.
Jobany iske asyrý: bıýdjet qarajatyn tıimdi bólýge septesedi; bıýdjetti josparlaýdan bastap oryndaýǵa deıin bólýdiń monıtorıngin júzege asyrýǵa; sondaı-aq bıýdjet qarajatyn josparlaý protsesiniń ashyqtyǵyn arttyrýǵa múmkindik beredi. Óıtkeni, ol naqty ınvestıtsııalyq jobany iske asyrýǵa josparlanatyn shyǵystardy, atap aıtqanda jobany iske asyrýdyń merzimderi men kezeńderi, jobany qarjylandyrý kózderi jáne basqa qosymsha aqparatty qamtıtyn bolady.
Biryńǵaı satyp alý platformasy
Prezıdenttiń halyqqa arnaǵan Joldaýyndaǵy tapsyrmany oryndaý maqsatynda Elektrondyq qarjy ortalyǵy Biryńǵaı satyp alý platformasyn (budan ári - BSP) daıyndaý boıynsha jumysty da qarqyndy júrgizip jatqanyn aıta keteıik. BSP-da memlekettik organdardyń satyp alýlary, kvazımemlekettik sektordyń jekelegen sýbektileriniń jáne basqa da alańdardyń satyp alýlary qamtylatyn bolady.
Qazir qoldanýshylardy biryńǵaı tirkeý, onyń ishinde QR-tehnologııany paıdalana otyryp tirkeý jumysy iske asyrylyp, anyqtamalyqtar (lottar mártebesi, ótinimder, sharttar, satyp alý belgileri) bir izge keltirildi. Іzdeý qyzmetin ortalyqtandyrý maqsatynda tizimder (josparlar, lottar, habarlandyrýlar jáne satyp alý kelisimsharttary) men tizilimdi (qatysýshylar, josyqsyz qatysýshylar) alý boıynsha fýnktsıonal jolǵa qoıyldy.
Elimizdiń óńirleri men satyp alý alańdary bólinisinde naqty ýaqyt rejiminde aqparatty kórsetetin josparlardyń, habarlandyrýlardyń, lottardyń, kelisimsharttardyń ınteraktıvti kartasy ázirlendi.
Taıaý arada ónim berýshilerdiń reıtıngi qurylyp, tsıfrly teńge men smart-kelisimsharttardy paıdalaný bastalady, sondaı-aq basqa satyp alý alańdarymen ıntegratsııa jasalady.
Atalǵan joba «Bir tereze» qaǵıdatyn iske qosý arqyly paıdalanýshylardyń jumysyn jeńildetip, olardyń túrli sanattaryna «jeke kabınet» qurýǵa, sol sekildi satyp alý protsesterine monıtorıng pen baqylaýdy júrgizýge jol ashady.
Elektrondy taýarlar katalogy
Elektrondy taýarlar katalogy (budan ári - ETK) – biregeı ıdentıfıkatorlardy, naqtylanǵan sıpattamalardy, sýretterdi, sertıfıkattar men standarttardy qosa alǵanda, taýarlar týraly derekterdi saqtap, basqarýǵa arnalǵan aqparattyq júıe. Onyń artyqshylyǵy berilgen ótinimderdiń mártebesin jedel baqylaýǵa jáne olardyń ýaqtyly óńdelýin qamtamasyz etedi.
Qazir ETK-da 825 257 taýar bar. Onyń ishinde 30,3 myń keńse ónimi, 18,7 myń dári-dármek pen medıtsınalyq taýarlar. Jetkizýshiler sany 10,5 myńnan asady. Tutastaı alǵanda, taýarlardy tirkeýge baılanysty 53 759 ótinim qaraldy. Bul júıe sybaılas jemqorlyq táýekelderin edáýir tómendetip, bıýdjetti dál boljaýǵa, sondaı-aq taýar aınalymyn baqylaý men basqarýdy arttyrýda septigi mol.
Onlaın bıýdjettik monıtorıng
Bıýdjet qarajatynyń jumsalýyn baqylaýdy kúsheıtý maqsatynda aýdıtorlar josparlaýdan bastap bıýdjettiń onlaın rejimde atqarylýyna deıingi bıýdjettik monıtorıng boıynsha jumysty júrgizip keledi. Buǵan QR Qarjy mınıstrligi túrli aqparattyq júıeleriniń derekterin paıdalanýdyń arqasynda qol jetkizildi. Joba bıýdjettiń sáıkessizdigine baılanysty táýekelderdi ýaqtyly anyqtap, habar berýge jáne táýekel profılderin jasaýǵa baǵyttalǵan.
Jobany júzege asyrý: táýekelder beıini boıynsha kameraldy baqylaý jasap, bıýdjetti josparlaý jáne atqarý kezinde syn-qaterge jedel den qoıýǵa; bıýdjet qarajatyn ıgermeý táýekelderiniń aldyn alýǵa; qarjylyq buzýshylyqtardy azaıtýǵa; memlekettik shyǵystardyń tıimdiligine baqylaýdy kúsheıtedi.
Qarjy mınıstrliginiń biryńǵaı baılanys ortalyǵy
Biryńǵaı baılanys ortalyǵyn iske qosý 1414 nómirine habarlasý arqyly barlyq qajetti aqparat pen qoldaýdy alýǵa múmkindik beredi. Munda salyqtyq jáne kedendik ákimshilendirý, memlekettik josparlaý, memlekettik satyp alý jáne memlekettik múliktiń barlyq máselesi boıynsha keńester berilip, tehnıkalyq qoldaý kórsetiledi. Sondaı-aq qajetti aqparatty beretin chat-bottyń jumysy retke keltirilgen. Qandaı da bir másele sheshilmegen jaǵdaıda paıdalanýshyǵa tehnıkalyq qoldaý suraýǵa múmkindik beriledi. BBO barlyq baılanys arnasyn biriktirip, qyzmetti ortalyqtandyrýǵa, shyǵyndardy azaıtýǵa, sondaı-aq derekterdi durys basqaryp, olardy taldaýǵa kómektesedi.
