Terrorlyq shabýyl qaýpi kezinde ne isteý kerek
ASTANA. KAZINFORM – Terrorlyq shabýylǵa aldyn ala daıyndalý múmkin emes. Bul rette, árqashan saq júrgenińiz abzal. Alysqa barmaı-aq, Reseıdegi «Krokýs Sıtı Hollda» bolǵan qaıǵyly oqıǵany eske alaıyq, bul jaıt – lańkestik áreketterge árdaıym daıyn bolý qajettigine aıqyn dálel.
QR Іshki ister mınıstrligi qaýip tóngen nemese lańkestik aktisi bolǵan kezde ózin-ózi ustaý erejeleri týraly jadynama ázirledi. Jadynamada eń birinshi naızaǵaı kezinde azamattar habarlasa alatyn jedel qyzmet nómirleri jazylǵan: Biryńǵaı kezekshilik-dıspetcherlik qyzmet – 112; Polıtsııa – 102; Terrorızmge qarsy senim telefony – 110; Jedel járdem – 103.
Eger sizge qaýip tóndiretin qońyraý kelse, áńgimeniń naqty mazmunyn este saqtańyz. Sóıleý mánerin, daýys erekshelikterin, ózine tán sózder men sóıleý mánerine nazar aýdaryńyz. Áńgimeni jaýap berý qurylǵysyna nemese magnıtofonǵa jazyp alýǵa tyrysyńyz. Telefondy qoımastan buryn baılanysqa shyqqan telefon nómirin jazyp alýǵa umtylyńyz. Dereý polıtsııaǵa habarlańyz!
Eger siz qorqytatyn hat alsańyz, ony taza, tyǵyz jabylǵan plastık paketke salyp qoıyńyz. Qujatqa saýsaq izderin qaldyrmańyz. Tek sol nemese oń jaǵynan ashyńyz, konverttiń shetterin muqııat kesińiz. Dereý polıtsııaǵa habarlańyz!
Terrorlyq shabýyl qaýpi týraly polıtsııaǵa qalaı durys habarlaý kerek?
Sizdiń áreketterińiz qylmyskerlerdiń habarlamasy nemese lańkestik aktisi týraly jalǵan habar retinde qarastyrylmaý úshin jeke aqparatyńyzdy jáne oqıǵanyń barlyq mán-jaılaryn mindetti túrde berińiz.
Jarylǵysh qurylǵynyń belgileri: antenna, saǵat mehanızminiń dybysy, ártúrli symdar, batareıalar, oqshaýlaǵysh lenta, túrli ıesiz qalǵan zattar.
Jarylǵysh qurylǵylar kóbine qoǵamdyq oryndarǵa ornatylýy múmkin: bazarlar, qoǵamdyq kólik aıaldamalary, dúkender, saýda jáne oıyn-saýyq ortalyqtary, alańdar, saıabaqtar, avtokólikter.
Qandaı jaǵdaı bolsa da, úreılenbeńiz!
Belgisiz kúdikti nysandy tapsańyz ne isteý kerek?
Eger kólikte, kóshede, aıaldamada, páterde, basqa qoǵamdyq oryndakúdikti zatty(qorap, sómke, portfel) tapsańyz, ustamańyz, ashpańyz, jaqyndamańyz, qozǵalmańyz. Uıaly telefondy, ratsııany qoldanbańyz, ot jaqpańyz, suıyqtyq quımańyz, untaqpen jappańyz, múmkindiginshe kúdikti zatty qorshańyz, zattyń tabylǵan ýaqytyn este saqtańyz, «102» telefony arqyly polıtsııaǵa habarlańyz.
Balalar mundaı jaǵdaıda jaqyn mańdaǵy eresekterge (ata-ana, muǵalim, polıtsııa qyzmetkeri) jedel aıtý kerek.
Adamdar kóp jınalatyn jerlerde lańkestik áreketter kezindegi minez-qulyq
Kópshilikten, adamdardan aýlaq bolyńyz, jalǵyz júrýge tyrysyńyz. Tunshyǵyp qalmas úshin galstýgyńyzdy (oramal jáne t.b.) sheshińiz. Qajet emes nárselerden arylyńyz. Shyntaqtardy búgip, dıafragmany qorǵaı otyryp, deneńizge qaraı basyńyz. Kıimdegi barlyq túımelerdi bekitińiz. Kópshilikke qarsy qozǵalmańyz. Eger qulap qalsańyz, dereý basyńyzdy qolyńyzben qorǵaýǵa tyrysyńyz, aıaǵyńyzdy tez tartyp, birden turýǵa umtylyńyz.
Eger siz kóshede lańkestik áreketke tap bolsańyz, jarylys bolǵan jerge jaqyndaýǵa bolmaıtynyn esten shyǵarmańyz. Oqıǵa ornynan aýlaq bolýǵa tyrysyńyz. Ǵımarattardyń buryshtarynyń artyna jasyryńyz. Birden jerge jatyńyz, basyńyzdy qolyńyzben jabyńyz. 102 telefony arqyly polıtsııaǵa habarlańyz. Zardap shekkenderdi qutqaryńyz. Elektr symdarynyń qulaýynan saq bolyńyz. Bıik ǵımarattardan aýlaq bolyńyz. Quqyq qorǵaý organdary kelgende, bilgen aqparatpen bólisińiz.
Eger siz myltyq dybysyn estiseńiz, terezelerge, esikterge jaqyndamańyz, terezelerdiń janynda nemese esik oıyqtarynda turmańyz. Myltyq daýysy estiletin kóshege qaraıtyn bólmege kirýge bolmaıdy.«102» telefony boıynsha polıtsııaǵa habarlańyz. Beıtanys adamdarǵa esik ashpańyz. Syrtqa shyqpańyz.
Lańkestik áreket ǵımarat ishinde jasalsa, birden edenge jatyńyz, basyńyzdy qolyńyzben jabyńyz. Terezelerden, shkaftardan jáne sórelerden aýlaq júrińiz. Júgirmeńiz, lıftterdi paıdalanbańyz. Shyny jabylǵan qabyrǵalardan aýlaq bolyńyz. Esik oıyqtaryna, júk kótergish qabyrǵalarǵa jaqyn bolyńyz. Ashyq symdardy ustamańyz.
Terrorlyq akt týraly habarlama alsańyz, tótenshe jaǵdaıda evakýatsııalaýǵa daıyndalyńyz. Qujattaryńyzdy, aqshańyzdy, azyq-túlikterdi sómkeńizge salyńyz, ysqyryqtyń bolýy da paıdaly. Alǵashqy kómek jınaǵyn nemese qajetti dári-dármek mólsherin daıyndańyz. Balkondar men lodjııalardan janǵysh jáne janǵysh zattardy alyp tastańyz. Radıony nemese teledıdardy qosyp, habarlardy tyńdańyz. Adamdar kóp jınalatyn jerlerden aýlaq bolyńyz. Tótenshe jáne qyzmettik telefon nómirlerin jaqyn jerde ustańyz.
Evakýatsııa týraly habarlama alǵan kezdegi áreketter
Sabyrly bolyp, quqyq qorǵaý organdary qyzmetkerleriniń nusqaýlaryn oryndańyz. Kıinińiz, keshigip qalǵan áriptesterińiz ben týystaryńyzǵa kómektesińiz. Ǵımarattan dúrbeleńge berilmeı shyǵyńyz. Elektr qýatyn, turmystyq tehnıkany, sýdy jáne gazdy óshirińiz. Ǵımarattan alys bolyńyz. Qońyraý shalyp, ǵımarattan shyqqan barlyq adamdardy tekserińiz. Polıtsııa kelgenge deıin kýágerlerdiń bolýyn qamtamasyz etińiz.
Kepilge alý kezindegi áreketter
Dúrlikpeńiz, aıqaılamańyz, daýlaspańyz. Kelissózder júrgizýge tyryspańyz. Qylmyskerlerdi jek kórý sezimin bildirmeńiz. Qasyńyzdaǵy adamdarǵa kómektesińiz. Múmkindik bolsa polıtsııaǵa habarlasý mańyzdy. Qashyp ketýge senimdi bolmasańyz júgirip, nátıjesiz qadamdarǵa barmańyz.
Kepilge alynǵandardy bosatý maqsatynda arnaıy operatsııa kezindegi áreketter
Edenge betti tómen qaratyp jatý kerek. Qoldaryńyzdy bastyń artqy jaǵynda ustańyz. Arnaıy kúshterge qaraı júgirmeńiz. Terezeler men esikterden alys bolyńyz. Qylmyskerlerden qarý almańyz. Qylmyskerlermen kúrespeńiz. Tıisti sharalar aıaqtalmaıynsha, óz betinshe turmańyz, narazylyq bildirmeńiz!
Aıta ketsek, 1 sáýir kúni Ulttyq qaýipsizdik komıteti Aqtaýda prokýratýra qyzmetkerlerimen birge terrorızm jasaýǵa daıyndalǵan jergilikti turǵyndy ustaǵanyn málimdedi.
Syrtqy ister mınıstrliginiń resmı ókili Aıbek Smadııarov qazaqstandyqtarǵa qaı elde júrse de saq bolýdy eskertti.
