Telefonǵa táýeldi balanyń mıynyń damýy tejeledi
ASTANA. KAZINFORM — Balaǵa úsh jasqa deıin múlde gadjet berýge bolmaıdy. Balalar psıhology telefonǵa táýeldilikten qalaı arylýǵa bolatynyn túsindirdi.
— Adam birden qandaı da bir áreketke táýeldi bolyp qalmaıdy. Táýeldilik bir áreketti qaıta-qaıta jasaı bergennen týyndaıdy. Balalardaǵy telefonǵa táýeldilikti anyqtaýdyń óz joldary bar. Eger odan telefondy suraǵanda esh qınalmaı bere salsa, onda táýeldilik joq. Al eger shalqalap jylap, telefonnan aıyrylǵysy kelmese, demek qaýip bar degen sóz, — deıdi Janar Seıitmaǵanbet «Búgin LIVE» baǵdarlamasyna bergen suhbatynda.
Balalar psıhology mundaı jaǵdaıǵa ata-analardyń tikeleı qatysy bar ekenin aıtady.
— Vırtýaldy álem shynaıy ómirden basym bolyp ketse, ata-anasy, ata-ájesi, baýyrlary kóńil bólmeı qalsa, bala sol vırtýaldy álemge kirip ketedi. Sondyqtan táýeldilik bolmas úshin balanyń ómirin ádemi etip uıymdastyrý qajet. Qazir vırtýaldy álem balalardy ata-analarynan julyp alyp bara jatyr. Óıtkeni ata-analar balanyń osy ómirin qyzyqty qylyp uıymdastyryp bere almaıdy. Ata-ana ne istese, bala da sony qaıtalaıdy, — deıdi ol.
Maman balalarǵa gadjetti qaı jastan bastap qoldanýǵa bolatynyn da aıtty.
— Balaǵa úsh jasqa deıin múlde gadjet berýge bolmaıdy. Al 11 jasqa deıin tek habarlasýǵa arnalǵan batyrmaly telefon berý kerek. Sebebi ol jasqa deıin balanyń mıynyń aldyńǵy bóligi, psıhoemotsııalyq damýy men erik-jigeri qalyptasady, — deıdi stýdııa qonaǵy.
Psıholog gadjetti kóp paıdalaný balanyń damýyna keri áser etetinin atap ótti.
— Balanyń psıhoemotsııalyq kúıi áli turaqtalyp úlgermegen kezde ol sóıleýdi, qarym-qatynas jasaýdy úırenýi tıis. Telefonǵa telmirip otyrǵan balanyń sózdik qory baıymaıdy. Al sózdik qory baıymaǵan bala qııaldap, ádemi shyǵarma jaza almaıdy. Sóılesip, qarym-qatynas jasap, sózdik qory damyǵanda ǵana bala ashylyp, ádemi sóıleı alady. Vırtýaldy álem tym jyldam qozǵalady. Qysqa-qysqa vıdeolar, túrli emotsııaǵa toly aqparattar balanyń mıyna aýyrtpalyq túsiredi. Sonyń saldarynan bala únemi mazasyz júredi, al bolashaqta zeıinin shoǵyrlandyra almaı qalady. Óıtkeni onyń mıy uzaq ýaqytqa, kóp aqparatqa zeıin qoıyp úırenbeı qalady, — deıdi maman.
Janar Seıitmaǵanbet balany táýeldilikten qalaı aryltýǵa bolatynyn da túsindirdi.
— Telefondy múlde alyp qoıýǵa da bolmaıdy. Balalarǵa kúnine 1-2 saǵat qana paıdalanýǵa ruqsat etken jón. Qalǵan ýaqytyn hobbıine, dostarymen qarym-qatynasyna arnaýy kerek. Men ózim osydan 15 jyl buryn sanaly túrde úıden teledıdardy alyp tastadym. Keshkisin kitap oqýdy ádetke aınaldyrdym. Balalarym da sony kórip, sol ádetti jalǵastyryp keledi. Telefonǵa táýeldi bolyp qalǵan baladan ony birden julyp alyp qoıý durys emes. Ýaqytyn birtindep qysqartyp, jańa ádetter qalyptastyrý arqyly telefonnan alshaqtatý qajet. Eń bastysy — balamen jyly sóılesip, onyń ne izdep júrgenin, neni qalaıtynyn túsinýge tyrysý, — dep túıindedi balalar psıhology.
Eske sala keteıik, baǵdarlamanyń ótken sanynda psıholog maman bala tárbıesine qatysty birqatar keńes aıtqan edi.