Táýelsizdiktiń 30 jyldyǵy: Qazaqstanda ІT-mamandaryn daıyndaý salasynda qandaı jetistikterge qol jetkizildi
Mınıstrlik aqparattyq-kommýnıkatsııalyq tehnologııalar salasynda kadrlardy daıarlaý sapasyn arttyrýǵa erekshe kóńil bóletindigin atap ótedi.
Birinshiden, memlekettik bilim berý tapsyrysy jyl saıyn ulǵaıýda. Mysaly, 2020-2021 oqý jylynda JOO-da oqý úshin 8797 grant bólindi. Bul 2018-2019 oqý jylymen salystyrǵanda 22 paıyzǵa artyq. Al tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý deńgeıinde 7614 grant bólinip otyr.
Ekinshiden, Tehnıkalyq jáne kásiptik bilim mamandyqtary men biliktilikteriniń jańa synyptaýyshy, sondaı-aq Bilim berýdiń halyqaralyq standarttyq synyptaýyshyna jáne Ulttyq biliktilik aıasyna sáıkes keltirilgen Joǵary jáne (nemese) joǵary oqý ornynan keıingi bilimi bar kadrlardy daıarlaý baǵyttarynyń synyptaýyshy ázirlenip bekitildi. JOO men kolledjderdiń akademııalyq erkindigi keńeıtildi. Onyń aıasynda bilim berý uıymdary jumys berýshilerdiń talaptaryn eskere otyryp jáne kásiptik standarttar negizinde bilim berý baǵdarlamalaryn derbes ázirleıdi jáne bekitedi.
TjKB deńgeıinde AKT salasynda 14 bilim berý baǵdarlamasy jáne 8 úlgilik oqý jospary men úlgilik oqý baǵdarlamalary iske asyrylady. Joǵary bilim deńgeıinde Bilim berý baǵdarlamalarynyń tizilimine AKT
salasyndaǵy 598 bilim berý baǵdarlamasy engizildi. Onyń ishinde baǵdarlamalyq ınjınırıng, kompıýter ǵylymdary, kıberfızıkalyq júıeler, «Big Data Analytics» (Úlken derekterdi taldaý), derekter týraly ǵylym, robottandyrylǵan ushqyshsyz apparattar syndy 32 ınnovatsııalyq baǵdarlama bar.
Úshinshiden, IT kompanııalarmen áriptestik qatynastar belsendi damýda. TjKB salasynda kolledjderdiń iri ınvestorlaryna dýaldy oqytý jáne senimgerlik basqarý qaǵıdattaryn engizý arqyly áriptestik tetikteri iske asyrylýda. Óndiristegi daıyndyqtyń praktıkalyq bóligi oqý ýaqytynyń 60 paıyzyn quraıdy. 2019-2020 jyldary IT kompanııalardyń qatysýymen respýblıkanyń 8 óńirinde TjKB stýdentteri arasynda tsıfrlyq daǵdylar -Hakatondy qoldana otyryp, IT-sheshimderdi ázirleý boıynsha ıdeıalar konkýrsy ótkizildi. Joǵary bilim berý salasynda da oqý protsesiniń 40 paıyzyna deıin tikeleı óndiriste praktıkalyq daıyndyqpen dýaldy oqytý júıesiniń elementteri engizilýde. Teorııalyq oqytý protsesinde alynǵan bilimdi bekitý úshin IT-uıymdarmen sharttar boıynsha praktıka júrgiziledi.
Tórtinshiden, jańa oqý jylynan bastap JOO-daǵy granttyń quny artty. Onyń aıasynda JOO-lar oqytýshylardyń jalaqysyn kóterýge jáne ózderiniń kadrlyq áleýetin kúsheıtýge, sondaı-aq ınfraqurylymyn jańartýǵa múmkindik aldy.
Halyqaralyq kompanııalarmen yntymaqtastyq aıasynda oqý protsesine IBM, Amazon, WOOPPAY, Avaya, Asus, KShTTO Kasperskıı zerthanasy ZTB, Lavına-Pýls AQ, «Pozıtıv tehnolodjız» AQ jáne basqa da kompanııalardyń IT-sarapshylary tartylýda.
Sońǵy 3 jylda IT salasynda 60 sheteldik ǵalym (onyń ishinde 32-si respýblıkalyq bıýdjet esebinen) Japonııa, Ońtústik Koreıa, Germanııa, AQSh, Túrkııa, Ulybrıtanııa jáne basqa da elderden tartyldy.
Besinshiden, mınıstrliktiń negizgi mindeti - bilim berý salasyndaǵy memlekettik saıasatty iske asyrý jáne kadrlar daıarlaý sapasyn qamtamasyz etý. Ol úshin mınıstrlik normatıvtik quqyqtyq aktilerdi ázirlep, ózektendirip otyrady, eńbek naryǵynyń qajettilikterin eskere otyryp, kadrlar daıarlaýǵa granttar, akademııalyq utqyrlyq baǵdarlamalaryn damytýǵa jáne sheteldik ǵalymdardy shaqyrýǵa qarajat bólýde.
Aıta keterligi, taıaýda Bilim jáne ǵylym mınıstri Ashat Aımaǵambetov Facebook paraqshasynda qazirgi ýaqytta elimizdegi 80-nen astam joǵary oqý ornynda IT baǵytyndaǵy mamandardy daıyndaý boıynsha lıtsenzııasy bar ekendigin, degenmen, olardyń barlyǵy birdeı naryqtaǵy suranys pen jumys berýshilerdiń talaptaryn qanaǵattandyra bermeıtindigin ashyq jazǵan bolatyn.
«Osy rette ýnıversıtetter sala mamandarymen jáne jumys berýshilermen birigip, kadrlardy daıyndaý baǵytyndaǵy máselelerdi sheshý boıynsha tıimdi jumys isteýi kerek», - degen edi mınıstr.
Onyń atap ótýinshe, qazirgi tańda jaı ǵana dıplomnyń bolýy jetkiliksiz, endigi kezekte biliktilik sanaty jáne mamandardy sertıfıkattaý – jumysqa qabyldaýdyń mańyzdy sharty bolýy kerek.
«Bizdiń bastamamyz boıynsha zańnamaǵa tıisti ózgerister engizildi jáne osy ıdeıany júzege asyrý úshin tolyq múmkindik bar. Biz «Dıplom jumysqa ornalasýǵa múmkindik beredi» degen uǵymnan alystaýymyz kerek. Kerisinshe sertıfıkattaý ortalyqtarynda berilgen biliktilik sanatynyń bolýy áldeqaıda kóbirek múmkindik beretinin túsingen jón», - dedi Ashat Aımaǵambetov.
Mınıstrdiń atap ótýinshe, joǵary oqý oryndary men kolledjderde IT baǵyty boıynsha bilim alyp jatqan stýdentterdi naryqta úlken jumys tájirıbesi bar óz isiniń mamandary oqytqany mańyzdy. Sondyqtan biliktilik talaptarynan osy baǵyttaǵy oqytýshylarǵa qatysty eki talap joıyldy. Endi IT baǵyty boıynsha bilim beretin oqytýshynyń ǵylymı dárejesi bolýy shart emes jáne ol joǵary oqý oryndarynyń shtattaǵy qyzmetkeri bolýy da mindetti emes. Bul naryqtaǵy bilikti IT-mamandardy bilim berý úrdisine belsendi tartýǵa múmkindik beredi.
«Taǵy bir mańyzdy másele – IT-mektepterdi damytý. Bul turǵyda eki baǵyt bar. Birinshisi – IT salasyn tereńdetip oqytatyn mektepter. Biz óńirlerde osyndaı 25-ten astam lıtseı ashtyq. Ekinshisi – beıresmı bilim berý jáne Alem, Qwant, «ShAG» akademııasy sııaqty mektepterdi belsendi damytqymyz keledi. Bizdiń bastamamyzben mundaı mektepterdi ınstıtýtsıonaldyq turǵyda qoldaý úshin zańnamaǵa túzetýler engizildi. Bul túzetýler memlekettik tapsyrysty ornalastyrýǵa jáne osyndaı mektepterdi qoldaýǵa múmkindik beredi. Elimizde mundaı mektepter kóp bolýy kerek», - dedi ol.
Ashat Aımaǵambetovtiń aıtýynsha, aqparattyq tehnologııalar salasynyń negizgi baǵyttary boıynsha bolashaq mamandardy daıarlaıtyn joǵary oqý oryndaryna qoıylatyn talaptar kúsheıtiledi. Bul talaptardy Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi men tıisti qaýymdastyqtar ázirleıdi. Al olardy Bilim mınıstrligi qabyldaýǵa daıyn.
Sondaı-aq ol biryńǵaı ıntegratsııalanǵan bilim berý platformasy ázirlenip jatqanyn aıtady.
«Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligindegi áriptesterimizben bilim berý platformalarynyń sapasyn arttyrý boıynsha birlesken jospardy iske asyrýǵa kelistik. Platformalar balalar úshin geımıfıkatsııa jáne ınteraktıvtilik arqyly yńǵaıly oqý úrdisin qamtamasyz etýi kerek. Bilim alýdyń barlyq satysynda tsıfrlyq súıemeldeý qajet. Bul rette atqarylatyn jumys kóp. Biz óz tarapymyzdan pandemııadan keıinge kezeńde onlaın bilim berý úshin qajet bolyp tabylatyn ıdeıalarmen bólistik. Bilim jáne ǵylym salasyndaǵy memlekettik qyzmetterdi avtomattandyrýdy jáne tsıfrlandyrýdy jetildirý boıynsha jańa usynystar men ıdeıalardy qabyldaýǵa daıynbyz», - dedi Bilim mınıstri.
