«Tarazy basynda qoǵam tynyshtyǵy»: Eýropalyq parlament depýtattary qazaqstandyqtarmen birge alańdap, nıettes ekendigin bildirýde
- 5 maýsym kúni Aqtóbede lańkestik shaýyl oryn aldy. Quqyq qorǵaý organdary osynaý qylmystyq árekettiń aldyn alý, lańkesterdiń kózin joıý úshin qatań sharalar qoldandy. Ókinishke oraı, olardyń shabýyly kezinde qaza tapqandar men jaraqat alǵandar da bar. Dál osy lańkester shabýyly Brıýsselde qalaı qabyldandy?
- Árıne, saıası ustanymyna qaramastan, Eýropalyq parlamenttiń barlyq depýtattary qazaqstandyqtarmen birge alańdap, olarǵa nıettestigin bildiretindigi esh kúdik týdyrmasy anyq jaıt. Men de, qaza tapqandardyń otbasylaryna shyn nıetimmen kóńil aıtyp, jaraqat alǵandardyń tez arada saýyǵyp ketýine tilektes ekendigimdi bildirgim keledi.
Ókinishke oraı, Eýropalyq parlamentke, onyń bıýrokratııalyq tetikterine baılanysty 6-9 maýsym aralyǵynda Strasbýrg qalasynda ótken jalpy otyrys aıasynda Qazaqstanǵa qoldaý kórsetýge baǵyttalǵan qarar qabyldanyp úlgermedi. Ol eń birinshiden lańkestiktiń qylań berýin aıyptaýy tıis. Ekinshiden, Qazaqstan Respýblıkasy men lańkestikke qarsy operatsııalardy jalǵastyryp jatqan kúsh-qýat qurylymdaryna saıası qoldaý kórsetýi qajet bolatyn. Úshinshiden, dál osy parlamentarıılerdiń qarary arqyly kómek kórsetýge shaqyrýǵa bolar edi.
Degenmen, Aqtóbede oryn alǵan dál osy lańkestik máselesi taıaý aralyqta Sheteldik ister jónindegi komıtettiń jáne múmkindiginshe Azamattyq bostandyq, Ádilet jáne quqyqtyq tártip máseleleri komıtetteri aıasynda Eýropalyq parlamentte qaralatyn bolady. Men osy máselelerdiń kún tártibine qosylýy úshin bar kúshimdi salatyn bolamyn.
- Ekstremızm men lańkestik tek Qazaqstanǵa ǵana emes, sonymen birge barsha álem qaýipsizdigine qaýip tóndirip otyr. Qarasha aıynda oryn alǵan Parıj teraktisinen keıin Qazaqstan Prezıdenti halyqaralyq terrorızm egemen eldiń isine syrtqy kúshterdiń aralasýy arqyly memlekettiktiń kúıreýi ekendigin aıtqan bolatyn. Dál osy anyqtama siz úshin qanshalyqty kóńilge qonymdy?
- Bul túbegeıli anyq sóz. Bul protsestiń máni men shyǵý tegin dóp basa alatyn adamnyń sózi. Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti naqty ári durys anyqtamasyn berip otyr. Ókinishke oraı, sońǵy ýaqytta memlekettegi saıası protsester men ádepti zorlyq-zombylyqpen aýystyrý dástúrge aınalyp bara jatyr.
Biz demokratııanyń eń basty qundylyqtaryn múldem qaperden shyǵaryp bara jatyrmyz. Onyń ajyramas bólikteri mynalar ǵoı pikirtalas, pikirsaıys, suhbat, gazet betterinde nemese teledıdar aldynda sóz talastyrý, sonymen birge sońǵy nátıjege daýys berý.
Kóptegen elderde belgili bir toptardyń bılikke qarýdyń kómegimen, bılik basyndaǵylardy joıý, lańkestik arqyly kelýdi armandaıtyndyǵy jáne oǵan daıyn ekendigi jaıynda aqparat bar. 13 qarashadaǵy Parıjdegi, 22 naýryzdaǵy Brıýsseldegi, 5 maýysymdaǵy Aqtóbedegi jaıttardy aıtsaq ta toq eteri osy. Bul turǵyda syrtqy kúshter osyndaı zorlyq-zombylyq áreketterimen qoǵamdy qorqytyp, bılikti lańkesterdiń yǵyna jyǵylýǵa májbúrlegisi keletindigi baıqalyp jatady.
Meniń óz basyma Izraıl memleketiniń fılosofııasy qatty unaıdy. Bul eldiń lańkestermen kelissózderdegi basty ustanymy «Izraıl terrorıstermen kelissózder júrgizbeıdi, tek qana kózderin qurtý qajet». Dál osyny Sizderdiń Prezıdentterińiz de Aqtóbedegi lańkestikten keıin basa aıtyp otyr.
Abyroı bolǵanda, Qazaqstanda qyraǵylyq tanytyp, lańkestermen kúreste quqyq qorǵaý organdaryna jan-jaqty kómek kórsetetin adamdar bar. Búginde tarazy basynda barsha qoǵamnyń qaýipsizdigi tur. 5 maýsym kúni Aqtóbede lańkester barsha Qazaqstan halqyn qorqytqysy keldi. Alaıda bul olardyń qolynan kelmedi jáne eshqashan da kelmek emes.
- Aqtóbe, Parıj jáne Brıýsseldegi lańkestik arasynda birqatar ortaq uqsastyqtar baıqalady. Olardyń barlyǵyn da jalǵan dinı aǵymdardy ustanýshylar uıymdastyrǵan. Al nusqaýlyqty shetelden alyp otyrǵan. Sonymen birge jastarynyń deńgeılestigi, is-qımyldarynyń uqsastyǵy kózge kórinip tur. Osyǵan oraı, ortaq qaterdi eńserýdegi Qazaqstan men Eýropalyq odaq arasyndaǵy yntymaqtastyqty qalaı elestetesiz?
- 2015 jyldyń 21 jeltoqsanynda Qazaqstan Eýropalyq odaqpen jańa býyn kelisimin jasasqan Ortalyq Azııadaǵy eń birinshi el boldy. Seriktestik men yntymaqtastyqty keńeıtý týraly kelisim Eýropalyq odaq pen Qazaqstan arasyndaǵy ekonomıkalyq jáne saıası baılanystarǵa aıtarlyqtaı serpin berýge baǵyttalǵan.
Bul kelisim ınvestıtsııa, saýda-sattyqty damytý, ınfraqurylymnan bastap, quqyq qorǵaý organdary arasyndaǵy yntymaqtastyqqa deıingi ózara is-qımyldyń 29 salasyn qamtıdy. Endi is júzinde júzege asyrylatyn ýaqyt kelip jetti. Eýropalyq odaqtyń arnaıy qyzmetterinde belgili bir deńgeıde tájirıbe bar jáne ony Qazaqstandaǵy áriptestermen bólisýge de bolady. Óz kezeginde qazaqstandyq arnaıy qyzmetter Eýropalyq odaq úshin de baǵa jetpes qundy dúnıeler usyna alady dep oılaımyn.
Men kúsh-qýat qurylymdarynyń yntymaqtastyǵyn kommertsııalyq bankterdiń yntymaqtastyǵymen teńestirgim keledi. Qarjy uıymdary klıent úshin básekeles bolǵan kezde olar ózderiniń jeke maqsattary úshin is-qımyl aıasynda áreket etedi. Alaıda, qarjylyq qaýipsizdik máselesi týyndaǵan sátte bankterdiń qaýipsizdik qyzmetteri alaıaqtar, aıla-amaldar jáne basqa da jaıttar týraly aqparattarmen ózara bólisip jatady. Dál osyndaı jaıt memleketter arasynda da oryn alýy tıis. Reseı men AQSh arasyndaǵy saıası qarym-qatynas barynsha kúrdeli bolǵandyǵyna qarmastan, arnaıy qyzmetter syn saǵatynda aqparat almasady.
Qoryta kelgende, birqatar ustanymdy máselelerdiń bar ekendigin, oǵan lańkestikpen kúres te jatatyndyǵyn basa aıtqym keledi. Bul másele bizdiń ǵalamsharymyzdyń barlyq turǵyndaryna túbegeıli qatysy bar. Bul rette búkpe syr men qyzǵanysh degen bolmaýy tıis. Dál osynaý túıisý núktesi bizderdi barynsha jaqyndata túsetini anyq.
- Suhbatyńyzǵa rahmet!
