Tamyzda álemdik munaı óndirý kólemi tarıhı maksımýmǵa jetti

ASTANA. KAZINFORM — Tamyzda álemdik munaı óndirý kólemi tarıhı maksımýmǵa jetip, táýligine 106,9 mln barreldi quraǵan. Halyqaralyq energetıkalyq agenttik (IEA) álemdik munaı naryǵynda usynystyń ósýi suranys ósýinen aıtarlyqtaı asyp túskeni týraly eskertti. Bul týraly Qazaqstan qarjygerler qaýymdastyǵy.

Valıýta naryǵy

Ulttyq valıýta qatarynan tórtinshi sessııada álsirep barady. Osylaısha, USDKZT juby boıynsha kýrs dollaryna 539,08 teńgege deıin ósti (+0,84 teńge). Sonymen qatar, valıýtalyq naryq qatysýshylarynyń belsendiligi aıtarlyqtaı artty – saýda kólemi aldyńǵy kúndegi 212,1 mln dollarmen salystyrǵanda 294,2 mln dollardy qurady. Mundaı dınamıka faktorlar jıyntyǵymen túsindirilgen bolýy múmkin: jergilikti valıýtalyq naryqtaǵy jaǵdaı jáne qolaısyz syrtqy fon (munaı baǵasynyń tómendeýi men AQSh dollary ındeksiniń valıýtalyq saýda kezinde ósýi). Bálkim, jergilikti naryq qatysýshylary aǵymdaǵy kýrsty ımporttyq kelisimsharttardy tóleý, sondaı-aq syrtqy mindettemelerdi óteý jáne qyzmet kórsetý aıasynda shetel valıýtasyn satyp alý úshin paıdalanǵan bolýy múmkin.

Aqsha naryǵy

Qatań MRT normatıvteri kúshine engennen keıin júıedegi ótimdilik profıtsıtiniń aıtarlyqtaı aýytqýlary aıasynda aqsha naryǵynyń ındıkatıvti mólsherlemeleri tómendep otyr. TONIA mólsherlemesi 16,41%-dan 16,33%-ǵa túzetildi, SWAP-1D tabystylyǵy – 11,16%-dan 11,14%-ǵa deıin. Jalpy saýda kólemi kúrt tómendep, 494,9 mlrd teńgeni qurady (-131,1 mlrd). Sonymen qatar, Ulttyq banktiń depozıttik aýktsıonyna suranys 936,0 mlrd teńgege deıin ósti (+97 mlrd) jáne jyldyq 16,5% mólsherleme boıynsha 100% qanaǵattandyryldy. Ashyq pozıtsııa naryq aldyndaǵy bereshek deńgeıinde 5,3 trln teńgege deıin ulǵaıdy.

Qor naryǵy

KASE ındeksi 0,4%-ǵa ósip, álemdik ındeksterdiń ósýi aıasynda 7 132 pýnkt deńgeıine jetti. Indeks qozǵalysy shoǵyrlanǵan boldy: eń úlken oń úles BTsK (+1,5%), KEGOC (+1,1%), Air Astana (+0,9%) jáne QazTransOıl (+0,9%) aktsııalarymen qamtamasyz etildi. Degenmen, ındeks ósimi Kaspi qaǵazdarynyń (-1,1%) quldyraýymen teńestirildi. Korporatıvtik jańalyqtar arasynda Moody’s reıtıng agenttiginiń BTsK depozıtter reıtıngin «Ba1»-den «Baa3»-ke deıin arttyrǵanyn atap ótken jón, bul aktıvterdiń sapasynyń jaqsarýy, tabystylyq pen bank tólem qabilettiliginiń ósýimen baılanysty. Sondaı-aq KEGOC qaǵazdarynyń ósýi analıtıkterdiń dıvıdendter tólemin kútýdegi ınvestıtsııalyq usynymdaryn arttyrýymen baılanysty boldy. Aıta keteıik, bul másele kompanııa aktsıonerleriniń jalpy jınalysynda (20 qazan) qaralatyn bolady.

Munaı

Beısenbi kúni munaı baǵasy 1,7%-ǵa tómendep, barreline 66,4 dollardy qurady. Naryqqa qysym AQSh tarapynan suranystyń álsireýi múmkin degen alańdaýshylyqtar men álemdik naryqtaǵy usynys artyqshylyǵy belgileri tarapynan tústi, bul Taıaý Shyǵystaǵy qaqtyǵystar men Ýkraınadaǵy soǵysqa baılanysty jetkizilimdegi úzilis táýekelderinen basym tústi. Halyqaralyq energetıkalyq agenttik (IEA) derekterine sáıkes, tamyz aıynda álemdik óndiris tarıhı maksımýmǵa – táýligine 106,9 mln barrelge jetti. Agenttik munaı naryǵynda buryn boljanǵannan da úlken profıtsıt qalyptasyp jatqanyn eskertti, sebebi usynystyń ósýi suranys dınamıkasynan edáýir asyp túsken. 

Jańartylǵan boljamǵa sáıkes, munaı óndirý 2025 jyly táýligine 2,7 mln barrelge, al 2026 jyly – 2,1 mln barrelge ulǵaıady. Buryn 2025 jáne 2026 jyldarǵa tıisinshe 2,5 mln jáne 1,9 mln barrel ósim boljanǵan. Boljamdy túzetý OPEK+ uıymynyń óndirý kólemin arttyrý jónindegi sońǵy sheshimimen, sondaı-aq alıansqa kirmeıtin elder tarapynan usynystyń ósýiniń jalǵasýymen baılanysty. OPEK quramyna kirmeıtin elderden usynys ósýiniń boljamy da joǵary qaraı qaıta qaraldy – 2025 jyly táýligine 1,4 mln barrelge deıin, bul AQSh, Brazılııa, Kanada jáne Gaıanadaǵy óndiristiń ulǵaıýymen baılanysty. 2026 jyly ósimniń shamamen 1 mln barrel deńgeıinde saqtalýy kútiledi.

Táýekeldi aktıvter

Beısenbi kúni AQSh-ta ınflıatsııa boıynsha sońǵy derekterdiń jarııalanýynan keıin jáne kelesi aptada FRJ otyrysy qarsańynda qor naryqtary tarıhı maksımýmdaryn jańartty. Bul derekter mólsherlemeniń tómendeýi is júzinde sózsiz bolatynyna úmitti kúsheıtti. Eńbek statıstıkasy bıýrosynyń (BLS) málimetteri boıynsha, tutyný baǵalary tamyzda jyldyq esepte 2,9%-ǵa ósti (shilde – 2,7%), bul analıtıkterdiń boljamyna sáıkes keldi. FRJ maqsatty deńgeıi – 2% bolǵanyna qaramastan, ınvestorlar retteýshi organ eńbek naryǵy álsirep turǵan jaǵdaıda mólsherlemeni tómendetedi dep senedi. Qosymsha sıgnal – jumyssyzdyq boıynsha alǵashqy ótinishterdiń sany 2021 jyldan bergi eń joǵarǵy kórsetkishke – 263 myńǵa deıin ósti. Jaz aılarynda kadrlardy irikteý aıtarlyqtaı qysqardy, degenmen, aǵymdaǵy jyly jappaı jumystan bosatýlar baıqalmaıdy. Alaıda jumyssyzdyq boıynsha járdemaqy alýǵa ótinishter sany shilde ortasynan bastap turaqty ósý tendentsııasyn kórsetip otyr.

Qorǵanys aktıvteri

Qaýipsiz aktıvterdiń dınamıkasy ınvestorlardyń FRJ mólsherlemesi boıynsha kútýlerdi qaıta baǵalaýyn kórsetedi:

AQSh-tyń qazynashylyq oblıgatsııalarynyń tabystylyǵy men dollar tómendegen kezde,

aqsha-nesıe saıasatynyń jumsarýy týraly senimniń artýy aıasynda altynnan túsken kiris tirkelip otyr.

• Altyn baǵasy – troı ýntsııasy úshin 3 669 dollar (-0,4%)

• 10 jyldyq AQSh memlekettik oblıgatsııalarynyń tabystylyǵy – 4,03%-dan 4,01%-ǵa tómendedi

• AQSh dollar ındeksi – -0,3% túzetýmen 97,5 pýnkt deńgeıinde ornyqty

Al búgingi Astana men Almatydaǵy aıyrbas pýnkterinde dollar, eýro jáne rýbldiń satyp alý jáne satý boıynsha ortasha baǵamyn myna siltemeden oqyńyz.