«Sybaǵa» baǵdarlamasynyń sharttary qandaı?

ASTANA. QazAqparat - Et baǵytyndaǵy múıizdi iri qara malynyń eksporttyq áleýetin damytý maqsatynda qabyldanǵan «Sybaǵa» baǵdarlamasy - aýyldaǵy mal ósirip otyrǵan, onyń basyn kóbeıte tússem degen aǵaıynǵa berilgen zor múmkindik. Ol sharýashylyqtardaǵy, jeke mal ıelerindegi jergilikti maldyń tuqymyn et baǵytynda asyldandyrý arqyly múıizdi iri qara malynyń et ónimdiligin arttyryp, ettiń ózindik qunyn arzandatýdy, mal basyn ósirip, mal sharýashylyǵy salasynda qosymsha jumys oryndaryn ashýdy kózdeıdi.

«Sybaǵa» aıasynda beriletin nesıeniń ústeme paıyzy tómen, qaıtarý merzimi uzaq. Máselen, «Aýyl sharýashylyǵyn qoldaý qory» AQ sharttary boıynsha eń joǵary nesıe somasy - 18 000 000 teńge, syıaqy stavkasy - jyldyq 6%, eń uzaq merzimi - 84 aı, 12 aıdan 24 aıǵa deıin jeńildetilgen kezeńimen beriledi. Bul nesıe tek qana mal sharýashylyǵymen aınalysatyn, sonyń ishinde etti baǵyttaǵy iri qara ósirýshi jeke kásipkerge, sharýa qojalyǵyna, fermerlik sharýashylyqqa jáne jaýapkershiligi shekteýli seriktestikterge berilýde.

Taǵy bir basty ereksheligi, bul qarjy etti baǵyttaǵy sıyrlar men uryqtandyrýshy, atalyq buqalar alýǵa jumsalýy tıis. Kepildik múlik retinde turǵyzylǵan ýaqytyna qaramastan, aýyldyq jerdegi qujattary zańdy tirkeýden ótken, jaǵdaıy qanaǵatanarlyq barlyq qurylys nysandardy, avtotehnıkalardy qoıýǵa múmkindik bar. Qoıylǵan kepildik múliktiń quny alynǵan nesıeniń 130 paıyzyn jabýǵa jetkilikti bolýy tıis. Qaryzgerden tólem qabilettiligi men qarjylyq turaqtylyǵy, salyqqa, bıýdjetke jáne de basqa mindetti tólemder boıynsha sońǵy 3 aıda qaryzynyń bolmaýy (bankterge de bereshegi bolmasyn), maldy ósirýge qajetti ınfraqurylym, qora-jaıy, sýat kózi, mal jaıylymy, qorasynda burynnan baǵyp, ósirip otyrǵan malynyń bolýy talap etiledi.

Etti baǵyttaǵy satyp alynatyn analyq malǵa bes, tuqymdyq buqalarǵa segiz talap qoıylady. Maldyń tektiligi, jasy, ónimdiligi, ıaǵnı olardyń asyl tuqymdyq kýálikteri, mal dárigerlik qujattary bolýy tıis. Endi burynǵydaı ónimdiligi tómen mal basyn ósirýge bet aldy qarjy jumsaýǵa jol berile qoımaıdy. Mal ósirgiń kelse, ónimdiligi joǵary asyl tuqymdy mal ósir, sonda ǵana kól-kósir tabysqa kenelesiń. Bul baǵdarlamanyń basty maqsaty da iri qaranyń etti baǵyttaǵy tuqym tabynyn kóbeıtý bolyp otyr.

Al mal basy, qora-jaıy, jaıylymy joq jańadan qurylǵan sharýa qojalyqtaryna nesıe berilmeıdi. Esesine, boryshkerge qaryzdy qaıtarýdyń alǵashqy eki jylynda «kanıkýl» beriledi. Jeti jylǵa alty paıyzdyq ústememen 20 mıllıon teńgege deıin ala alasyz. Bizde asyl tuqymdy mal basy tym az. «Sybaǵanyń» bir mindeti - osy. Sol maqsatta árbir 25-30 sıyrmen birge bir asyl tuqymdy buqadan satyp alý mindettelgen.

Baǵdarlamaǵa qatysqan sharýalar dán rıza. Atap aıtsaq, jambyldyq «Qutty orda» ShQ ókili Narbek Qojageldın oblys ortalyǵyndaǵy úıi men kóligin kepildikke qoıyp, nesıe alǵan.

«Baǵdarlamaǵa alǵystan basqa aıtarym joq. Sonyń arqasynda 4 mıllıon 800 myń teńge nesıe alyp, 25 sıyr, 2 buqa satyp aldym. Buryn ózimde 23 sıyr bar edi. Onyń sútin kóligimmen tasyp, aýdandaǵy «Býrnyı irimshik zaýytyna» ótkizip júrdim. Biraq bul kásibim jol shyǵynyn ázer aqtaıtyn. «Sybaǵamen» mal basy kóbeıgen soń aq ta molaıdy. Endi paıdasyn kóremin degen úmit bar», - deıdi fermer.

Al Soltústik Qazaqstan oblysynyń turǵyny Zafar Muzaffarov «Sybaǵa» baǵdarlamasynyń arqasynda 8 mln teńge nesıege qol jetkizgen. Oǵan 47 bas sıyr satyp alypty.

«Búginde sharýashylyǵymda 60-qa jýyq analyq, shamamen 22 bas buqa jáne 40-qa tarta tól bar. Aldaǵy ýaqytta maldyń sanyn taǵy da kóbeıtýdi kózdep otyrmyn», - deıdi Z.Muzaffarov. Janat Qapalbaeva