Sý tasqyny. Úkimet basshysy respýblıkalyq shtab otyrysyn ótkizdi
ASTANA. KAZINFORM — Premer-mınıstr Oljas Bektenovtiń tóraǵalyǵymen sý tasqynyna qarsy sharalardy úılestirý jáne qarǵyn sý júrý kezeńiniń saldaryn joıý jónindegi respýblıkalyq shtabtyń otyrysy ótti, dep habarlaıdy Úkimettiń baspasóz qyzmeti.
Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Erlan Nysanbaev óńirlerdegi gıdrometeorologııalyq jaǵdaı týraly baıandady. «Tasqyn» júıesindegi sý tasqyny jaǵdaıyn modeldeý nátıjeleri týraly tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstri Jaslan Mádıev, sý nysandarynyń jaǵdaıy týraly — sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstri Nurjan Nurjigitov, yqtımal sý tasqynyna qarsy jedel áreket etýge kúshter men quraldardyń daıyndyǵy týraly — tótenshe jaǵdaılar mınıstri Shyńǵys Árinov baıandama jasady. Aqmola, Qostanaı, Aqtóbe, Batys Qazaqstan, Atyraý oblystarynyń ákimderi óńirlerde eldi mekenderdi sý basýdyń aldyn alý boıynsha atqarylyp jatqan sharalar týraly baıandady.
13 naýryzdaǵy jaǵdaı boıynsha elimizdiń qar basyp jatqan aýmaǵy 67%-dy quraıdy. Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Erlan Nysanbaev Qyzylorda, Túrkistan, Jambyl, Batys Qazaqstan, Atyraý jáne Mańǵystaý oblystarynda qazirdiń ózinde qar erı bastaǵanyn aıtty. Bul rette elimizdiń soltústik-batysynda, soltústik-shyǵysynda jáne ortalyǵynda tońnyń qalyń bolýy baıqalyp otyr. Qostanaı oblysynda 150 sm-ge deıin jáne odan da kóp, Aqmola oblysynda — 139 sm-ge deıin, Pavlodar oblysynda — 159 sm-ge deıin, Qaraǵandy oblysynda –132 sm-ge deıin toń bar. Boljamdarǵa sáıkes, naýryz jáne sáýir aılary jyly bolady dep kútilýde, elimizdiń basym bóliginde jaýyn-shashyn mol bolady, bul sý tasqyny qaýpin arttyrady.
«Qazgıdromet» bıyl alǵash ret árbir óńir boıynsha sý shyǵynynyń eń joǵary deńgeıin, gıdrologııalyq beketter boıynsha aǵyn kólemin kórsetetin jáne qaýipti aımaqtaǵy eldi mekenderdi anyqtaı otyryp, egjeı-tegjeıli aqparat berdi. Kóktemgi sý tasqynyn týdyratyn faktorlarǵa júrgizilgen taldaý sý basý qaýpi bar aımaqtardy anyqtaýǵa múmkindik berdi. Tasqyn qaýpi joǵary aımaqqa Shyǵys Qazaqstan, Qaraǵandy, Aqmola, Soltústik Qazaqstan, Qostanaı, Aqtóbe, Abaı, Ulytaý oblystary; qaýip deńgeıi ortasha aımaqqa — Almaty, Jetisý, Jambyl, Batys Qazaqstan jáne Atyraý oblystary jatady.
Sý basý qaýpin azaıtý maqsatynda ýákiletti organdarǵa Aqmola, Batys Qazaqstan, Ulytaý, Qaraǵandy jáne Soltústik Qazaqstan oblystarynyń sý tasqyny qaýpi bar eldi mekenderin aralap, shuǵyl sharalar qabyldaý jóninde tapsyrmalar berdi.
Qazirgi ýaqytta TJM quramynda 37 myńnan astam adam, 13 myń birlik tehnıka, 4 myńnan astam sý aıdaý qondyrǵysy jáne 640 birlik júzý quraly bar azamattyq qorǵaý qyzmetteriniń kúshteri men quraldaryn toptastyrý oryndary belgilendi. TJM áýe kemeleri — táýlik boıy kezekshilikte. Sonymen qatar jalpy sany 1 myńǵa jýyq qyzmetker, 120 birlik túrli maqsattaǵy tehnıka, 123 sý aıdaý jáne 39 birlik júzý quraly bar TJM kúshteri men quraldarynyń rezervi daıyndaldy.
— Memleket basshysy sý tasqynynyń aldyn alý sharalaryna basymdyq berýdi tapsyrdy. Úkimet sý tasqynynyń aldyn alý jáne keri áserin joıýǵa baǵyttalǵan uıymdastyrýshylyq-profılaktıkalyq, ınjenerlik-tehnıkalyq jáne jedel sharalar qabyldaýda. Degenmen, aımaqtardyń daıyndyǵy joǵary deńgeıde bolýy kerek. Ákimdikter eldi mekenderdi tasqyn sýdan qorǵaý úshin keshendi sharalar qabyldaýy tıis. Olardyń aınalasyn topyraq úıindilerimen bekitip, birinshi kezekte syrttan keletin sýdy bógeý kerek. Sý ótkizý qurylystary, kópirler men tıýbıngter qatyp qalǵan muz ben qoqystardan tazartylyp, qarǵyn sýdy ótkizip jiberýge daıyn bolýy tıis. Ózen arnalaryn tazartyp, bekitý qajet. Dala ózenderiniń bitelýge aınalǵan jerlerin keńeıtý kerek. Sý basý qaýpi joǵary eldi mekenderde kúshter men quraldardy, onyń ishinde tıisti tehnıkany daıyndaý qajet. Evakýatsııa oryndaryn anyqtańyzdar. Olar tirshilikke qajetti barlyq quraldarmen jabdyqtalýǵa tıis, — dep atap ótken Premer-mınıstr birqatar tapsyrmalar berdi.
Tótenshe jaǵdaılar mınıstrliginiń aldyna múddeli memlekettik organdarmen birlesip, elimizdegi sý tasqyny jaǵdaıyna táýlik boıy monıtorıng júrgizý mindeti qoıyldy. Jaǵdaı kúrdelene tússe, qosymsha kúshter men quraldardy engizý boıynsha sharalar qabyldaý, olardyń áreketteriniń yqtımal nusqalaryn anyqtaý qajet.
Atyraý oblysynyń ákimdigine Jem men Qıǵash ózenderindegi qaýiptiń joǵary ekenin eskere otyryp, sý aıdyndary boıynda ornalasqan eldi mekenderdi qorǵaý boıynsha qajetti sharalar qabyldaý tapsyryldy.
Mádenıet jáne aqparat mınıstrligine jaýapty organdarmen birlesip, aqparattyq-túsindirý jumystaryn kúsheıtý tapsyryldy.
Budan buryn sý tasqynynyń saldaryn joıý úshin 10 000-ǵa jýyq áskerı qyzmetshi jumyldyrylýy múmkin ekeni aıtyldy.