Starlink júıesine tejeý qoıý aýyl mektebine qalaı áser etedi
Ótken jyly Úkimet aýyl mektepterin ınternetpen qamtýǵa arnalǵan pılottyq jobany qolǵa alǵanyn bilemiz. 2 myńǵa jýyq mektep «Starlink» júıesine qosyldy. Kóbi – shalǵaıda, shekaralyq aımaqta ornalasqan bilim berý nysandary. Endi, mine, jyl ótpeı joba taǵdyry qaıta kúmánǵa aınalyp otyr.
Sebebi, Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi sheteldik spýtnıktik baılanys júıelerin paıdalanýǵa tyıym salýǵa kóshken. Tizim ishinde Starlink te bar. Kazinform tilshisi «Aýyl mektepteri Starlink júıesin paıdalanýdy toqtata ma?» degen saýalǵa jaýap izdedi.
1811 mektep Starlink jelisin qoldanady
Memleket basshysy 2027 jylǵa deıin barlyq mektepti jyldam ınternetpen qamtýǵa tapsyrma bergeni este. Sodan beri jaýapty mınıstrlikter túrli joba usynyp, shalǵaıdaǵy aýyldarǵa ınternet jetkizýdiń san ádisin qaraýmen álek. Bir sheshim retinde Starlink geostatsıonarlyq emes baılanys júıesin engizý qarastyrylyp, 1 811 mektep ınternetke qosyldy.
Alaıda qoǵamǵa áli de bolsa bul sheshimniń quqyqtyq negizdemesi túsiniksiz. Olaı deıtinimiz, atalǵan kompanııa ónimin Qazaqstanǵa ákelýge qatysty memleket pozıtsııasy naqtylanbady, solaı bola tura bir sátte myńdaǵan mektepke Starlink-ti ornatý qısynsyz kóringen. Oǵan qosa, ótken jyldyń sońynda Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi taqyrypqa qatysty buıryq jobasyn shyǵarǵany bar. Onda elden tys jerde ornalasqan Thuraya, Iridium, Inmarsat, Starlink spýtnıktik baılanys júıelerin ákelýge jáne paıdalanýǵa tyıym qarastyrylypty. Mınıstrlik shekteý aýyl mektepterine qosylǵan ınternetke áser etpeıdi degenimen, jobanyń keler jylǵy keleshegine qatysty tujyrym aıta almaı otyr.
Aýyl mektebi: jyldamdyq pen baǵa baǵdary
Qazaqstanda 8 myńǵa tarta mektep bolsa, sonyń 70 paıyzǵa jýyǵy - aýyl mektebi. Oqý-aǵartý mınıstrligi bilim oshaqtaryn sapaly ınternetpen qamtý ilgerilegenin aıtady – meje 90 paıyzǵa jetken. Al Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi bul derekpen kelispeıdi, olardyń sózinshe, kórsetkish 99 paıyz bolýy kerek. Tipti, Starlink-ti qoldanatyn mektepter sany Oqý-aǵartý mınıstrligi kórsetkendeı 1 811 emes. Anaǵurlym az, ıaǵnı 1 678 mektep qosylǵan.
«Starlink tehnologııasy arqyly ınternet jelisine 1 678 mektep qosylyp tur. Qazir Oqý-aǵartý mınıstrligimen birlesip mektepter tizimin ózektendirý boıynsha jumys júrgizilip jatyr. Bul rette qosylǵan 1 678 mekepte servıs odan ári usynylatyn bolady. Sonymen qatar ózektendirilgen tizimde qosymsha 90-ǵa jýyq mektep qarastyrý josparlandy.
Jalpy, 5 247 aýyldyq mekteptiń 5 222-si ınternet jelisine qosylǵan. Qosylý tehnologııasyna baılanysty ınternet jyldamdyǵyn atasaq: 4 mbıt/s deıin – 12 mektep; 4-8 mbıt/s deıin – 49 mektep; 8-20 mbıt/s deıin – 396 mektep; 20-100 mbıt/s deıin – 2 576 mektep; 100-200 mbıt/s deıin – 2 026 mektep; 200-300 mbıt/s deıin – 149 mektep; 300 mbıt/s jyldamdyqtan joǵary – 14 mektep», – delingen resmı aqparatta.
SpaceX kompanıasynyń qaı jobasy bolsyn, arzan emes. Osy oraıda, Starlink júıesin engizý Qazaqstanǵa qanshaǵa túskenin bilgimiz keldi. Aldyn ala derek ótken jyly taraǵan bolatyn. BAQ-ta Ilon Masktiń ınterneti el qazynasyn 5 mln dollarǵa kemitedi dep boljandy. Starlink termınalynyń naryqtyq quny 2,5 myń dollar bolsa, aı saıynǵy abonenttik tólem ؘ- 140 myń teńge. Muny sala mınıstri Jaslan Mádıev rastap, ár mektepte kompanııanyń bir termınaly ornatylatynyn ári ortaq tarıf engizilgenin jetkizgen.
Qazirgi tólem de shamamen sol deńgeıde. Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi redaktsııaǵa bergen málimetinde aılyq tarıf qunyn 1 mektep úshin 149 myń teńge dep kórsetti. Al qarjylandyrý kózin jergilikti bıýdjet esebine súıegen. Aıta keterligi, «SpaceX kompanııasy Qazaqstan úshin arnaıy jeńildik nemese erekshe tarıf engize me?» degen saýalǵa jaýapty mınıstrlikterdiń eshbiri sóz qospady.
Ázirge taqyrypqa qatysty ózgeris tek kompanııalar tóńireginde bolmaq. Baıqasaq, Starlink-ke báseke retinde naryqqa Eutelsat-OneWeb, Amazon Kuiper, Spacecom Satellite Technology Co., Ltd keletindeı. Úkimet atalǵan alǵashqy ekeýimen memorandýmǵa qol qoıyp úlgergen, qytaılyq kompanııamen kelissózdi bıyl aıaqtaýǵa nıetti.
«Mindetimiz – baılanys naryǵynda básekege qabiletti jaǵdaı jasaý. Bul ınternettiń sapasyn jáne qamtý aımaǵyn jaqsartatyn negizgi baǵyttardyń biri dep sanaımyz. Qazir naqty kelissózder júrgizip jatyrmyz, biraq áli memorandýmǵa qol qoıylǵan joq. Qytaıdyń (Shanghai Spacecom Satellite – red.) kompanııalarynyń biri munda stantsııa qurýǵa jáne bizdiń sharttarǵa kelisýge daıyn ekenin bildirdi. Negizinen olar osy jerde damýdy qalaıdy. Bıyl, 2025 jyly olarmen memorandýmǵa qol qoıyp, merzimderdi naqtylaýdy josparlap otyrmyz. Qazir eshteńe belgisiz. Biraq túsinikti bolýy úshin aıta keteıin, osy jáne basqa da qytaılyq kompanııalar elge kelýge nıet tanytyp otyr. Olar qazir spýtnıktik stantsııalardy iske qosý satysynda tur, – dedi Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi Telekommýnıkatsııa komıtetiniń tóraǵasy Damır Seısembekov.
Degenmen másele materıaldyq bazaǵa kelip tireletin sekildi. Buǵan deıin komıtet tóraǵasy Starlink-te – 3000, OneWeb-te – 340 spýtnık baryn aıtyp, qytaılyq kompanııanyń 50-ge jetpeıtin spýtnıkpen básekede basym shyǵýy qıyn ekenin meńzegen bolatyn.
FWA qandaı nátıje beredi?
Memleket aýyl mektebindegi ahýaldy tek Starlink-pen sheshedi degen sóz emes. Túrli balama tásil qarastyrylyp jatyr. Mysaly, jýyrda symsyz baılanys tehnologııasy (FWA) boıynsha pılottyq joba qolǵa alyndy. Joba aıasynda 100-den astam aýyl ınternetpen qamtylmaq. Júıeniń artyqshylyǵy sol, ınternet jyldamdyǵy sekýndyna 200-300 Mbıtke jetedi. Artyq júktemeni de kótere alady.
– Bul tehnologııanyń eń basty artyqshylyǵy – qymbat optıkalyq jelini júrgizýdiń qajettiliginsiz turaqty jáne joǵary jyldamdyqty ınternetke qol jetkizý. Bul – qazaqstandyq aýyldy tsıfrlandyrýdyń jańa tásili, jáne biz búgin Sarybaı bı mysalynda FWA tehnologııasynyń 5G negizinde qanshalyqty tıimdi ári bolashaǵy bar ekenin kórdik. Endi osy aýyldyń jáne basqa da uqsas eldi mekenderdiń turǵyndary qazirgi zamanǵy servıster men onlaın qyzmetterdi paıdalaný múmkindigine ıe bolady dep senemin, – dedi Jaslan Mádıev.
Búginde jobany «Qazaqtelekom» el kóleminde júrgizýge bekip otyr. Bıyl 100-den astam aýyl jańa tehnologııanyń ıgiligin kóredi dep mejelengen.
«Mınıstrlik ınternet resýrsyna kóńil bólip otyrǵan joq»
Aýyl mektepterin ınternetpen qamtýdyń ózge máselesi jeterlik. Pedagog Aıatjan Ahmetjannyń pikirinshe, aýyl mektepterinde ınternetti paıdalaný júıesi joq. Oǵan qosa Oqý-aǵartý mınıstrligi oqý baǵdarlamasynda ınternetti paıdalanýǵa kóńil bólmeı keledi.
– Mınıstrlik oqý protsesinde ınternetti paıdalaný jáne ınternet resýrsyndaǵy kontentterdiń sapasyn arttyrýǵa múlde kóńil bólip otyrǵan joq. Mysaly, pandemııa kezinde bıýdjetten mıllıardtaǵan teńge bólindi. Onlaın sabaqtar túsirilip, elektrondy qor qurý ıdeıasy júzege asty. Qazir sol dúnıeler qaıda? Osy suraq mazalaıdy. Nelikten sol kezde túsirilgen onlaın sabaqtar bárine birdeı qoljetimdi emes? Oqýlyqtyń PDF nusqasyn ázirleý tsıfrlandyrýǵa, ınternetti tıimdi paıdalanýǵa jatpaıdy, – dedi ol.
Sonymen qatar pedagogtiń pikirinshe, aýyl mektebiniń bilim sapasyn jaqsartý jalǵyz ınternetke táýeldi emes. Shalǵaıdaǵy bilim oshaqtary tolyq ınternetke qosylǵanymen, qaladaǵy bilim deńgeıine jetý qıyn.
– Mekteptegi bilim sapasyn kóterý kadrǵa baılanysty. Aýyldy damytpaı, aýylǵa sapaly maman tartý múmkin emes. Qazir eldi mekendegi muǵalimniń kóbi zeınet jasyna taıaǵan, jas pedagogter kerek. Sapaly ınternet - basty másele emes. Oqýshyǵa ınternettegi bilimdi tıimdi paıdalanýǵa kómektesetin basty kúsh – ustaz, – dep túıindedi sózin.
Eske salsaq, SpaceX Falcon 9 zymyran tasyǵyshy ǵalamdyq Internet qamtý júıesiniń Starlink orbıtalyq tobyn aıaqtaý úshin 23 shaǵyn jerseriktiń kezekti partııasyn orbıtaǵa sátti shyǵarylǵanyn habarlaǵan bolatyn.