Sońǵy 5 jylda oqýlyqtardy qaıta qaraý saldarynan 16 mlrd teńgeden asa shyǵyn kelgen
ASTANA. KAZINFORM — QR Joǵary aýdıtorlyq palatasy orta bilim berý salasyn damytýǵa jáne onyń sapasyn arttyrýǵa bólingen qarajatty paıdalaný tıimdiligine memlekettik aýdıt júrgizdi.
Aýdıt barysynda 1,1 mlrd teńge somasyna qarjylyq buzýshylyqtar, 62,4 mlrd teńgege — qarajat pen resýrstardy tıimsiz josparlaý jáne 3,2 mlrd teńgeni — tıimsiz paıdalaný anyqtalǵan.
2019 jyldan bergi kezeńdi qamtyǵan aýdıtorlyq shara qorytyndysyna sáıkes, Qazaqstanda mektepter sany turaqty ósip keledi. 2023-2024 oqý jyly olardyń sany 7,8 myńnan asqan. Oqýshylar men oqytýshylar sany da artyp keledi. Bul eldegi bilim berýdiń qoljetimdiligin kórsetedi.
Orta bilim berý júıesin qarjylandyrý da turaqty ósip otyr, oǵan jumsalǵan shyǵystar 2019 jylǵy 1,3 trln teńgeden 2024 jyly 4,8 trln teńgege deıin — 3 ese artqan. Bul memleket úshin osy salanyń basymdyǵyn rastaıdy.
Alaıda memlekettik aýdıt orta bilim berýdi damytý sharalarynyń tıimdiligin tómendetetin birqatar problema men júıeli kemshilikterdi anyqtaǵan. Palata múshesi Nurlan Nurjanovtyń aıtýynsha, olar — strategııalyq josparlaýǵa, bilim berý sapasyn baǵalaýǵa, pedagogterdi daıarlaýǵa jáne olardy jumysqa ornalastyrýǵa, qaıta daıarlaý sapasyna, bilim berý protsesin ádisnamalyq qamtýǵa jáne memlekettik retteý men baqylaýǵa qatysty.
Bilim berý salasyndaǵy memlekettik baǵdarlamalar men tujyrymdamalar jıi ózgerip otyrǵan. Strategııalyq qujattardyń únemi aýysyp otyrýy burynǵy bastamalardyń aıaqsyz qalýyna ákep soǵady. Osy sebepti bilim berý saıasatynda sabaqtastyq pen turaqtylyq joq.
— Oqý-aǵartý mınıstrligi birinshi kezekte qabyldanatyn qujattar reformalardyń dáıektiligin qamtamasyz etýi keregin qadaǵalaýy kerek. Sońǵy jyldary orta bilim berýdi qarjylandyrý 3 eseden astam ósken. Mundaı jaǵdaıda memleket qabyldanyp jatqan sharalardan úlken nátıje kútetini anyq, — dedi Joǵary aýdıtorlyq palata tóraǵasy Álıhan Smaıylov.
Aýdıtorlyq qorytyndyǵa sáıkes, pedagogterdi daıarlaýǵa arnalǵan memlekettik tapsyrys qalyptastyrýda Eńbek mınıstrliginiń boljamdary men bilim berý júıesiniń naqty qajettilikteri arasynda aıtarlyqtaı sáıkessizdikter bar. Bul — esepteý ádisnamasynyń kemshilikteri.
Biliktilikti arttyrý bóliginde — pedagogterdi kýrstardan keıingi qoldaý máselesi áli de ózekti bolyp qalýda. Bul júıe muǵalimderge jańa bilimdi praktıkada qoldanýǵa septigin tıgizýi kerek, biraq is júzinde tek semınarlarmen, jarııalanymdarmen ǵana shekteledi.
Bilim berý standarttary salasyndaǵy reformalar júıeli júrgizilmeıdi. Oqý josparlaryndaǵy jıi ózgerister shyǵarylyp qoıǵan oqýlyqtardy qaıta qaraýǵa jáne bıýdjettiń tıimsiz shyǵystaryna ákeledi. Sońǵy 5 jylda oqýlyqtardy qaıta qaraý saldarynan 16 mlrd teńgeden astam ekonomıkalyq shyǵyn kelgen. Oqýlyqtardyń sapasyn saraptaý men baqylaýda da kemshilikter anyqtalǵan. 5 jylda baǵalaý ólshemsharttary 12 ret ózgergen, bul ornyqty baǵalaý júıesiniń joq ekenin kórsetedi.
Sonymen birge, lıtsenzııalaý da — sapaly bilim alýdaǵy memlekettik kepildiginiń biri. Alaıda elde memlekettik mektepterdi qosa alǵanda, 66 mektep lıtsenzııasyz jumys isteıdi. Attestattaýdan sátti ótý paıyzy tómen, mektepterdiń tek 18,2%-y attestattaýdan bir degennen óte alady. Bul bilim berý mekemelerinde taralǵan júıeli problemalardy dáleldeıdi.
Buǵan deıin Joǵary aýdıtorlyq palata tsıfrlyq damý saıasaty tıimdiligine memlekettik aýdıt júrgizgen edi.