Sońǵy 5 jylda elimizdiń mádenıet salasynda qandaı ózgerister boldy
AQTÓBE. KAZINFORM — Qazirgi kezde QR mádenıet saıasatynyń 2023-2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasy bar. Tujyrymdamada ár salanyń atqarǵan jumysy, aldaǵy josparlary jazylǵan. Kazinform sońǵy 5 jylda osy baǵytta qandaı jumys atqarylǵan, jańashyldyqtar beretin múmkindikter týraly tizbektep kórdi.
Joldaýdan bastalǵan jol
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev 2019 jyly «Syndarly qoǵamdyq dıalog — Qazaqstannyń turaqtylyǵy men órkendeýiniń negizi» atty Joldaýynda bir bólimdi mádenıet qyzmetkerlerin qoldaýǵa baǵyttap, birqatar tapsyrma berdi.
Mamandyqtyń bedelin arttyrý úshin túrli áleýmettik jeńildik qarastyryp, eńbekaqysyn kóterýdi tapsyrdy.
Arada bir jyl ótkende mádenıet qyzmetkerleri, muraǵatshylar, kitaphanashylardy atap, 2022 jyldan 2025 jylǵa deıin jalaqyny jyl saıyn orta eseppen 20 paıyzǵa ósetinin málimdedi.
Dál sol 2019 jyly elimizde «Kınematografııa týraly» Zań qabyldandy. Zań halyqaralyq kınematografııa uıymdaryna qoıylatyn talapty jeńildetti.
Bul degenimiz fılm túsirý lokatsııasy qoljetimdi bola tústi. Kóp uzamaı Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵy quryldy.
QR mádenıet saıasatynyń 2023-2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasyndaǵy málimetke súıensek, 2019 — 2021 jyldar aralyǵynda respýblıkalyq bıýdjet qarajaty esebinen 72 fılm túsirildi, onyń ishinde jas kınematografıster 33 kınojobany iske asyrdy.
Kók týdyń jelbiregeni…
2020 jyly álemdi koronavırýs pandemııasy jaılap, mádenı oshaqtar ýaqytsha jabyldy. Bul mekemelerdegi qyzmetkerleri qashyqtan kontsert ótkizip, túrli onlaın kezdesý uıymdastyrdy.
«Karantındegi juldyz» jobasy aıasynda estrada juldyzdary óz jeke saıttarynda, You Tube arnalary men áleýmettik jelilerden ǵana kórindi. 2020 jyly respýblıka boıynsha mádenıet jáne sport mekemeleriniń 90 paıyzyna jýyǵy qashyqtan jumys rejımine aýystyryldy.
Kún saıyn tańǵy 08:00–den bastap 21:00–ge deıin mádenıet jáne sport salasynyń ókilderi qazaqstandyqtarǵa úıden shyqpaı, boı jazý jattyǵýlaryn jasap, túrli kezdesýler, lektsııalar, kontsertter ótkizdi.
Pandemııa uly oıshyl, aqyn Abaıdyń 175 jyldyq, adamzattyń ekinshi ustazy ál-Farabıdiń 1150 jyldyq jáne Altyn Ordanyń 750 jyldyq mereıtoılaryn atap ótýde kedergi keltirgeni ras.
Biraq sol jyly Abaı shyǵarmalary birneshe tilge aýdarylyp, álemniń birneshe elinde aqynnyń eskertkishi, bıýsti ornatyldy. Kóshelerge ataý berildi.
«Abaı» telearnasy ashylyp, mádenı-aǵartý baǵytynda jumys istep keledi.
Al jyl sońynda Memlekettik týdy úıdiń qasbetine, balkonǵa ilýge ruqsat beretin qaýly shyqty. Bul úlken serpilis bolǵany anyq. Ári kóptiń qalaýy edi. Týǵan jerin, elin súıgen qazaqstandyqtar ulttyq rýhty kóterý úshin keıde balkonǵa kók baıraǵymyzdy ilip qoıyp, keıin aıyppul arqalap jatty. Bul qoǵam arasynda kóp daý týǵyzdy.
Halyq qalaýyn eskergen Memleket basshysy X jelisindegi paraqshasyna «Parlamenttiń birqatar depýtattary men patrıot azamattardyń elimizdiń memlekettik rámizderin, atap aıtqanda, QR memlekettik týyn keńinen qoldaný týraly usynysyn qoldaımyn», — dep jazdy.
Al 2020 jyldyń jeltoqsanynda qaýly shyqty.
Sol jyly «Tarıhı-mádenı mura obektilerin qorǵaý jáne paıdalaný týraly» jańa redaktsııadaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń zańy qoldanysqa endi. Bul tarıhı-mádenı muralardy saqtaýǵa septigin tıgizetin, «qara arheologııanyń» jolyń kesetin zań boldy.
Sondaı-aq 2020 jyly «Mádenıet týraly» Zańǵa fonogrammany paıdalanǵan jaǵdaıda aldyn ala habarlaý týraly ózgeris engizildi.
«Halyq Qazynasy» ulttyq óner ortalyǵy quryldy. Ortalyq respýblıkalyq jáne halyqaralyq mádenı jobalardy uıymdastyrý, ánder men kúıler jınaǵyn shyǵarý sekildi birqatar mindetti óz quzyretine aldy.
Grammy syılyǵy Qazaqstanǵa buıyrdy
2021 jyly Qazaqstannyń juldyzy jandy. Bir emes, birneshe óner juldyzy álemdi tańdaı qaqtyryp, ózine qaratty. Mýzykant týraly aqparat aldymen Grammy sylyǵynyń resmı paraqshasynda jarııalanyp, keıin reperdiń ózi áleýmettik jelidegi paraqshasynda bólisti.
Imanbek Zeıkenov — Pavlodar oblysy Aqsý qalasynyń týmasy.
Sondaı-aq 2021 jyly ánshi Rýhııa Baıdúken «Slavıan bazary» halyqaralyq festıvaliniń bas júldesin jeńip aldy.
Ánshi Dımash Qudaıbergen bolsa sol jyly «Azııanyń eń symbatty azamaty» atandy.
Aıta keteıik, 2021 jyly «Qazaqkontsert» uıymyna KSRO jáne Qazaqstannyń halyq ártisi, Halyq qaharmany Roza Baǵlanovanyń esimi berildi.
Sonymen birge osy kezde balalardy túrli shyǵarmashylyq, sporttyq úıirmelerge tartý úshin biryńǵaı platforma ashý josparlandy. Ol — Artsport.edu.kz tsıfrlyq platformasy.
Bul aldymen balalar men jasóspirimderdiń bos ýaqytyn tıimdi uıymdastyrý, olardyń qarym-qabiletin ashý jáne qoljetimdilikti arttyrýǵa baǵyttalǵan sheshim bolatyn.
Naýryz tujyrymdamasynyń máni tereńde
Sońǵy jyldary elimizde Naýryznama tujyrymdamasy bekidi. Bul — Naýryz jyl basy merekesin toılaýdyń, ulttyq sanany jańǵyrtýdyń bir joly sanalady.
14 naýryz kúni Amal merekesi toılanyp, ár kúnge ataý berildi. Bári de elimizdiń salt-dástúrin, ulttyq bolmysyn jańǵyrtýǵa baǵyttalǵan.
Sonymen birge óskeleń urpaqty tárbıelep, tarıh men bolashaqty ushtastyrýda úlken mánge ıe bolyp keledi.
2022 jyly ánshi Dımash Qudaıbergen Almaty qalasynda jeke kontsertin berdi. Kontsertke álemniń ondaǵan elinen jankúıerleri kelip, qoldaý kórsetti.
Ánshiniń ózi bolsa bul kontsertti emtıhan dep sanap, úlken jaýapkershilikpen qaraǵanyn jetkizdi.
Anshlagpen ótken kontsert kezinde halyqaralyq bıshiler ujymy, Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq halyq aspaptar orkestri men «Saltanat» memlekettik bı ansambli óner kórsetti.
«Qazaqstannyń halyq jazýshysy» ataǵy qaıta oraldy
Elimizde «Qazaqstannyń halyq ártisi», «Qazaqstannyń halyq jazýshysy» ataǵy qaıta oraldy.
Byltyr teatr jáne kıno akterleri Dinmuhammed Ahımov, Mıhaıl Tokarev pen Dýlyǵa Aqmolda, opera ánshileri Shahımardan Ábilov pen Talǵat Kúzenbaev, ánshi Ramazan Stamǵazıev, Dımash Qudaıbergen jáne kúıshi Aıgúl Úlkenbaeva «Qazaqstannyń Halyq ártisi» ataǵyn aldy.
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Ulttyq quryltaıda:
«Jalpy, men Memleket basshysy jáne azamat retinde qazaq ádebıetin árdaıym qoldaımyn. Týyndylar oqyrmanǵa qoljetimdi bolýy kerek dep oılaımyn. Al, jazýshylarymyzdyń shyǵarmalary halyq arasynda, ásirese, jastar arasynda suranysqa ıe bolýy kerek. Munyń bári — memlekettiń ǵana emes, jazýshylarymyzdyń da mindeti. Oqyrman qaýym qalamgerlerden halyqqa rýhanı azyq bolatyn tyń dúnıeler kútedi. Jazýshylar odaǵy osy jumysqa uıytqy bolady dep senemin. Osyǵan baılanysty, men Mereke Qulkenovtiń „Qazaqstannyń Halyq jazýshysy“ ataǵyn qaıtarý týraly usynysyn qoldaımyn. Bul ataq atyna — zaty saı, laıyqty, týyndylary arqyly halyq súıgen jazýshylarǵa ǵana berilýi kerek dep sanaımyn», — dedi.
«Qazaqstannyń halyq jazýshysy» ataǵyn Tólen Ábdikuly, Smaǵul Elýbaı, Beksultan Nurjekeev, Sofy Smataev, Ahmetjan Ashırov, Lıýbov Shashkova aldy.
Al bıyl jas jazýshylar men aqyndarǵa Prezıdenttik arnaýly ádibı syılyq berildi.
Bul syılyq 18-35 jasqa deıingi qalamgerlerge arnalǵan. «Proza» nomınatsııasy boıynsha Jylqybaı Doshannyń «Kvant» týyndysy, «Poezııa» nomınatsııasy boıynsha Edilbek Dúısenovtiń «Qalalyq qustar» óleńder toptamasy, «Dramatýrgııa» nomınatsııasy boıynsha Aıtolkyn Ashımovanyń «Taý kótergen Tolaǵaı» dramalyq týyndysy, «Balalar ádebıeti» nomınatsııasy boıynsha Oljas Qasymnyń «Atyń ozsyn, azamat!» toptamasy úzdik dep tanyldy.
Aıtyp óteıik, bıyl Joshy ulysynyń 800 jyldyǵy ótip jatyr. Elimizdiń birneshe óńirinde konferentsııalar, dóńgelek ústelder, semınarlar uıymdastyryldy.
«Qazaqstannyń ejelgi zamannan búginge deıingi tarıhy» atty 7 tomdyq akademııalyq basylymy da ázirlenip jatyr.
Sondaı aq bıyl elde jazýshy Berdibek Soqpaqbaevtiń, jazýshy, aýdarmashy Ábdijámil Nurpeıisovtiń týǵanyna 100 jyl, teatr jáne kıno rejısseri, Qazaq KSR Halyq ártisi Sháken Aımanovtyń týǵanyna bıyl 110 jyl, qazaq beıneleý óneriniń negizin qalaýshy Ábilhan Qasteevtiń týaǵanyna 120 jyl tolady.
Aqyn, jazýshy, dramatýrg Іlııas Jansúgirov pen aqyn, jazýshy Sáken Seıfýllınniń 130 jyldyǵy atap ótiledi.
Jazýshy, aqyn, dramatýrg Beıimbet Maılınniń týǵanyna 130 jyl, jazýshy, aqyn, dramatýrg Júsipbek Aımaýytovqa 135 jyl, aqyn, jyraý, ánshi, kompozıtor Kenen Ázirbaevtyń týǵanyna 140 jyl tolady.
