SQO-da «Qazaq tili» qoǵamynyń 35 jyldyq mereıtoıy atalyp ótti
PETROPAVL. KAZINFORM – Petropavlda Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamy Soltústik Qazaqstan oblystyq fılıalynyń 35 jyldyq mereıtoıy atalyp ótti.
Arnaıy uıymdastyrylǵan alqa májilisinde osy ýaqyt aralyǵynda atqarylǵan jumystarǵa esep berilip, aldaǵy ýaqytqa mindetter aıqyndaldy. Іs-sharany ashqan oblys ákiminiń orynbasary Júsip Jumaǵulov memlekettik tildiń qoldaný aıasyn keńeıtýde Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamy súbeli úles qosyp júrgenin aıtty.
- Kúni keshe Býrabaı qalasynda ótken Ulttyq quryltaıda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamynyń belsendi qyzmetin erekshe atap ótip, uıym jumysyn ary qaraı qoldaýǵa shaqyrdy. Búgingi kúni «Qazaq tili» qoǵamynyń oblystyq fılıaly til mártebesin arttyrýǵa baǵyttalǵan aýqymdy is-sharalarǵa belsendi qatysyp keledi, - dedi Júsip Jumaǵulov.
Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamy alǵash ret 1989 jyly Almaty qalasynda ótken I quryltaıda quryldy, SQO-da alǵash ret klýb retinde jumysyn bastaǵan. Keıin Táýelsizdik alǵannan keıin ár óńirde «Qazaq tiliniń» fılıaldary ashyldy. Sol kezde Petropavlda taza qazaq tilinde eki ujym – oblystyq gazet pen Ábý Dosmuhanbetov atyndaǵy qazaq mektep-ınternaty ǵana jumys istegen. Nátıjesinde 2002 jyly óńirde 151 qazaq, 102 aralas mektep boldy. 75 aýyldyq okrýgtaǵy 200-ge jýyq mekemede is-qaǵazdar 2 tilge kóshirildi. 250-den astam aýdarmashy maman qyzmetke alyndy. 750 til úıirmesi jumys istep, 15 myń adam bilim aldy.
- 35 jyldyń ishinde «Qazaq tili» qoǵamy oblystyq fılıalynyń jetken jetistigi kóp. Onyń negizgisi - Petropavldaǵy qazaq mektepteriniń, qazaq synyptarynyń ashylýy. Búgingi kúni áli de atqaratyn jumys kóp. Sonyń biri - balanyń tegin qazaqsha jazdyrtý jáne onyń qazaq balabaqshasyna barýy, qazaq synybyna berý boıynsha jumystar júrgizip jatyrmyz, - deıdi oblystyq fılıaldyń tóraǵasy Janat Muhamedjanov.
Іs-sharaǵa arnaıy kelgen QR Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi Til saıasaty komıtetiniń basqarma basshysy Qaıyrjan Raqymjanovtyń aıtýynsha, elimizde til saıasatyn damytýdyń 2023-2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasy qabyldanǵan. Bul QR Úkimetiniń qaýlysymen bekitilgen tilderdi damytý salasyndaǵy jalǵyz qujat.
- Uzaq merzimdi strategııalyq turǵydan mańyzdy qujat. Bul til tujyrymdamasynda jalpy 70-ten astam is-shara bar. 13 nysanaly ındıkator jáne 5 baǵyt kórsetilgen. Olar naýqandyq emes, qoǵamnyń suranysyna jaýap beretin, mańyzdy jobalar.
Tildi damytý tujyrymdamasynyń negizgi baǵyttary retinde tildik ortaǵa negizdelgen til saıasatyn júrgizý nemese qazaq tiliniń qoldanys aıasyn keńeıtý, sonymen qatar tildik josparlaýdy júzege asyrý, til úıretý ádistemesin jetildirý, qazaq tili kontentiniń úlesin arttyrý engizilgen.
Bıyl jergilikti atqarýshy, ortalyq memlekettik organdarmen jáne ulttyq kompanııalarmen birlesip, 52 is-sharany qolǵa aldyq. Qazirgi ýaqytta tek bir ǵana ındıkator boıynsha jospar oryndalmaı keledi, ol qazaq alfavıtin latyn grafıkasyna kóshirý, - deıdi Qaıyrjan Raqymjanov.
Qazaq tiliniń qoldanys aıasyn keńeıtý maqsatynda el boıynsha birqatar mańyzdy jumys júrgizildi. Bul týraly Qaıyrjan Raqymjanov tizbektep berdi.
- «Memlekettik tildi meńgergen turǵyndardyń úlesi» nysanaly ındıkatory ákimdikterdiń damý josparyna engizildi.
Respýblıkada orfografııalyq komıssııa quryldy. Bul qazaq jazýyn zertteýge arnalǵan.
Respýblıkalyq termınologııa komıssııasy qoǵamdyq-gýmanıtarlyq jáne jaratylystaný-matematıka baǵyttaryna bólindi.
Endi Qazaqstan Respýblıkasy azamattyǵyn alǵysy keletin sheteldikter qazaq tili men Qazaqstan tarıhynan, Konstıtýtsııa negizderinen test tapsyrady.
Jergilikti atqarýshy organdardyń mańdaıshany ornalastyrý tártibi aıqyndaldy.
«Qazaq tiliniń ulttyq sózdik qory» memlekettik aqparattyq júıesi qalyptastyrylatyn bolady.
Ulttyq korpýstyń bazasy 146 mln sózqoldanysqa jetti.
Memlekettik tildi úıretý baǵytynda A1, A2 deńgeılerinde 80 beınesabaq ázirlenip, «Abaı ınstıtýty» platformasyna ornalastyryldy, - deıdi mınıstrlik ókili.
Jıyn barysynda, sondaı-aq, oblystyń birqatar til janashyry túrli marapatqa ıe boldy.
Buǵan deıin bıyl kúzde qazaq tilin tegin úıretetin jasandy zeıin qosymshasy qoldanysqa beriletindigin jazǵan edik.