SQO-da 8 myńǵa jýyq saıası qýǵyn-súrgin qurbany aqtaldy

PETROPAVL. QazAqparat – Soltústik Qazaqstan oblysynda 8 myńǵa jýyq saıası qýǵyn-súrgin qurbanynyń esimi engen elektrondy baza jumysyn bastady, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Petropavlda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasymen saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý máselesi boıynsha qurylǵan komıssııa jumysyn qorytyndylady.

Aqpan aıynda jumysyn bastaǵan komıssııa osy aralyqta qyrýar jumys atqardy. Nátıjesinde esimi áli kúnge aqtalmaǵan 4 myńǵa jýyq azamattyń esimi anyqtaldy.

«4 myńǵa jýyq aqtalmaǵan azamattyń tizimin jasadyq. Arhıv qujattary, arnaıy arhıvter – SQO polıtsııa departamenti, prokýratýra qujattary negizge alyndy. Saıası qýǵyn-súrginge ushyraǵandar negizinen 58 bappen – kontrrevolıýtsııalyq qyzmeti úshin, Alash qozǵalysyna qatysqany úshin aıyptalǵandar. Sonymen birge 1928 jyly konfıskatsııaǵa ushyraǵandar boıynsha, 1931 jyly kýlaktardy tárkilegen kezdegi qujattarmen de jumys istedik», - deıdi óirlik komıssııa múshesi Soltústik Qazaqstan memlekettik arhıvtiń dırektory Sáýle Málikova.

Dóńgelek ústelge SQÝ ǵalymdary, qoǵamdyq uıymdardyń ókilderi, Qazaqstan halqy Assambleıasynyń músheleri, ýnıversıtet magıstranttary, oblystyq arhıv qyzmetkerleri qatysty.

«Búgin - qaıǵyly kún, qaraly kún. 31 mamyr Prezıdenttiń sheshimimen asharshylyqtyń, qýǵyn-súrginniń qurbandaryn eske alatyn kún dep jarııalandy. Bolashaqta elimizde jazyqsyzdan atylyp ketkenderdiń, birneshe jyl túrmede otyrǵandardyń esimderi anyqtalyp, aqtalady dep oılaımyn. Ýaqyt óte kele jańa býyn kelip, bul kúni memlekettik tý túsirilip, oıyn-saýyq shektelip, bul kún tıisinshe atalyp ótetin bolady. Bul jastardyń enshisinde bolmaq. Ol ne úshin kerek? Keleshekte ondaı qatygezdik, ádiletsizdik bolmaýy úshin, adam balasyn saqtaý úshin kerek. Ár adamnyń osy ómirdegi baılyǵy – ómiri. Memleket adam ómirin qorǵaý úshin kerek. Eger memleket adamnyń bostandyǵyn shekteıtin bolsa, ómirin qurtatyn bolsa, ondaı memlekettiń barynan joǵy. Bul oqıǵa eshqashan qaıtalanbasyn dep tileımin. Adamzat mundaı náýbetti bastan keshirmesin, eshqashan eshkimdi jazyqsyz jazalamasyn, qurtpasyn», - deıdi M.Qozybaev atyndaǵy SQÝ etnomádenı zertteýler ortalyǵynyń jetekshisi, prfessor Zarqyn Taıshybaı.

Ǵalymnyń aıtýynsha, saıası repressııa 1970 jylǵa deıin jalǵasty. 1963 jyly Qazaqstanda jappaı qýǵyn-súrgin boldy.

1986 jylǵy jeltoqsan oqıǵasy da repressııanyń bir kórinisi. Petropavlda da sol kúnderi totalıtarlyq júıege qarsy shyqqandar boldy.

Bul zerttelip jatyr, qýǵyn-súrgin qurbandarynyń tizimi jyldan-jylǵa kóbeıip keledi.

«Soltústik Qazaqstanda basqa oblystarmen salystyrǵanda repressııadan zardap shekkenderdiń sany kóp. Onyń ishinde qaı ulttyki deıtin emes, árıne qazaqtar kóp. Bul ult-azattyq qozǵalystyń jalǵasy bolyp esepteledi. Alashordashylardy, ultshyldardy qamaǵan. «Men qazaqpyn, bul meniń elim, meniń jerim» dep aıtýdyń ózi qylmys bolyp eseptelgen», - deıdi Zarqyn Taıshybaı.

Soltústik Qazaqstan memlekettik arhıvi birneshe jyl boıy aınalysyp, saıası qýǵyn-súrginge ushyraǵan azamattardyń tizimin jasady.

1993 jyly bul tizimde aqtalǵandardyń sany 4 myńnan ǵana asatyn bolsa, búgingi kúni onyń sany 7721 adamǵa jetken.

Olardyń esimi kópshilikke qoljetimdi elektrondyq bazaǵa endi.