Syrdarııa basseınindegi ahýal: Úkimet sý lımıtin qaıta qaraıdy
QYZYLORDA. KAZINFORM — Vıtse-premer Qanat Bozymbaev sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstri Nurjan Nurjigitov, aýyl sharýashylyǵy mınıstri Aıdarbek Saparovpen birge Qyzylorda oblysyna jumys saparymen baryp, fermerlermen aldaǵy vegetatsııalyq kezeńge daıyndyq, aýyl sharýashylyǵy daqyldarynyń egis alańdaryn ártaraptandyrý jáne sý únemdeý tehnologııalaryn engizý máselelerin talqylady. Bul týraly Úkimettiń baspasóz qyzmeti habarlady.
Kezdesýde Syrdarııa ózeni basseınindegi sýdyń azdyǵy týraly qalyptasyp otyrǵan ahýal talqylandy. Naryn–Syrdarııa kaskadyna kelip túsetin sý kólemi aıtarlyqtaı tómendegen. Bul kelesi jylǵy vegetatsııalyq kezeńde sý tapshylyǵy qaýpin týdyrady.
Onyń saldaryn barynsha azaıtý maqsatynda Sý resýrstary mınıstrligi sý qoımalarynyń jumys rejımderine qatysty birneshe boljamdyq nusqa ázirledi. Sý tym az kelgen jaǵdaıda resýrstardy qaıta bólý jáne lımıtterdi túzetý qajet bolatyn stsenarııler pysyqtaldy.
Sý resýrstary shekteýli bolǵan jaǵdaıda aýyl sharýashylyǵy óndirisiniń ónimdiligin arttyrý jáne azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý maqsatynda Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi ylǵaldy kóp qajet etetin daqyldar alqaptaryn qysqartý jáne qurǵaqshylyqqa tózimdi, az sý qajet etetin daqyldardy engizý arqyly egis alqaptaryn ártaraptandyrý jumystaryn jalǵastyryp keledi.
Barlyq sý tutynýshylar sýdan tapshylyq kórmeýi úshin jáne Syrdarııa ózeniniń tómengi aǵysynda tótenshe jaǵdaı týyndaýyna jol bermeý maqsatynda Qyzylorda oblysynda 2026 jyly kúrish egistikteriniń alańy 70 myń gektardan aspaýǵa tıis.
Bir aıta ketetini, egis alqaptary jyl saıyn ońtaılandyrylyp jatqanyna qaramastan, ortasha ónimdilik ósip keledi (2024 jyly 85 myń ga alqapta gektarynan 58 tsentner, 2025 jyly 80 myń ga alqapta gektarynan 58,1 tsentner alyndy). Buǵan jańa kúrish suryptaryn engizý jáne zamanaýı tehnıkany paıdalaný septik etip otyr.
Sondaı-aq óńirde sý únemdeý tehnologııalaryn qoldanatyn egistik kólemi artyp keledi. Egin alqaptarynda sýdyń ysyrap bolýynyń aldyn alý úshin lazerlik tegisteý jumystary júrgizilip jatyr. Bul ádis sýdy 20%-ǵa deıin únemdep, ónimdilikti arttyrýǵa múmkindik beredi. Bıyl 60 myń gektar kúrish alqaby tegisteldi.
Zamanaýı sý únemdeý tehnologııalaryn engizý táýekelderdi azaıtyp, AÓK-tiń ornyqty damýyn qamtamasyz etedi. Búginde bul tehnologııalar respýblıka boıynsha 500 myń gektardan astam jerde qoldanylýda, al 2030 jylǵa qaraı bul kórsetkishti 1,3 mln gektarǵa deıin (sýarmaly jerlerdiń shamamen 70%-y) jetkizý josparlanyp otyr. Atalǵan maqsattarǵa jetý úshin Úkimet keshendi sharalar qabyldap jatyr, sonyń ishinde sýbsıdııalaý máseleleri de sheshilip jatyr.
2026–2028 jyldarǵa arnalǵan respýblıkalyq bıýdjettiń sheńberinde ınvestıtsııalyq shyǵyndardy óteýge baǵyttalǵan jalpy transfertter kózdelgen, al qarjylandyrý kólemi 215 mlrd teńgege deıin ulǵaıdy.
— Aldaǵy vegetatsııalyq maýsymda joǵarydan keletin sý kólemi aıtarlyqtaı azaıýy múmkin. Ondaı jaǵdaıda sý únemdeıtin tehnologııalar tyńaıtqyshtar men ósimdikti qorǵaý quraldarymen qatar ósimdik sharýashylyǵy júıesiniń mindetti elementi bolýy tıis. Qyzylorda oblysynyń ákimdigi Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrligi, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi jáne ǵylymı uıymdarmen birlesip, ınnovatsııalyq preparattardy qoldaný úshin keminde 100 gektar jer telimin anyqtap, olardy jergilikti bıýdjet qarajaty esebinen qarjylyq qoldaýdy qamtamasyz etýi qajet, — dedi Qanat Bozymbaev.
Kezdesýde fermerlerge sýdy paıdalaný ashyqtyǵyn qamtamasyz etý jáne sý resýrstaryn esepke alýdy odan ári tsıfrlandyrý úshin engizilip jatqan bıllıng júıesi týraly da aıtyldy. Bul — fermerlerdi sýmen qamtýdyń tolyq tsıklin biriktiretin biryńǵaı tsıfrlyq platforma. Onyń ishinde ótinim berý jáne kelisimshart jasasýdan bastap, naqty tutynýdy esepke alý jáne tólem jasaýǵa deıingi fýnktsııalardyń barlyǵy bar. Júıe protsesterdi ońtaılandyrady, sýdy bólý men esep aıyrysýdyń ashyqtyǵyn qamtamasyz etedi, sondaı-aq naqty kólemderdi dál esepke alýǵa múmkindik beredi.
Vegetatsııalyq kezeń bastalǵanǵa deıin Qyzylorda oblysynyń ákimdigine dıqandar arasynda tıisti túsindirý jumystaryn júrgizý tapsyryldy. «Qazsýshar» RMK-ǵa ylǵaldy kóp qajet etetin daqyldarǵa bekitilgen lımıtterge qatań sáıkes keletin sý berý sharttaryn jasasý, sondaı-aq quqyq qorǵaý organdarymen birlesip, aldaǵy vegetatsııalyq kezeńde «qara sý naryǵymen» kúresti kúsheıtý tapsyryldy.
Sý sharýashylyǵyndaǵy ahýal ózgergen jaǵdaıda Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrligine 2026 jylǵy vegetatsııalyq kezeńge arnalǵan óńirler boıynsha sý tutyný lımıtterin 2026 jyldyń 1 aqpanyna deıin Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligine joldaý júkteldi. Al Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligine 2026 jyldyń 1 naýryzyna deıin ylǵaldy kóp qajet etetin daqyldardyń egistik qurylymyn naqty qoljetimdi sýarý sýynyń kólemine sáıkes túzetý tapsyryldy.
Aıta ketelik qyzylordalyq dıqandar 470 myń tonnaǵa jýyq kúrish jınady.