Silk Way Ortalyq Azııanyń ortaq telearnasyna aınala ala ma
ASTANA. KAZINFORM – Ortalyq Azııa elderiniń óńirdegi aqparattyq yntymaqtastyǵyn nyǵaıtý úshin ortaq telearna qurý bastamasy kóterildi. Jalpy, bul ıdeıany Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev 2022 jyldyń shilde aıynda Qyrǵyz eliniń Sholpan-ata qalasynda ótken Ortalyq Azııa memleketteri basshylarynyń IV Konsýltatıvtik kezdesýinde usynǵany este.
Sol ýaqytta Prezıdent áli kúnge deıin buqaralyq aqparat quraldarymyz aımaq elderinde bolyp jatqan oqıǵalar týraly jańalyq taratý jaǵynan aqsap turǵanyn atap ótken-di.
- Múmkindiginshe, bul úrdisti ózgertý kerek. Bálkim, búkilaımaqtyq telearna nemese aqparattyq ınternet-saıtyn ashqan jón bolar. Osy máselelerdi egjeı-tegjeıli pysyqtaý úshin Ortalyq Azııanyń salalyq mekemeleri men aqparattyq agenttikteri basshylarynyń jıynyn turaqty túrde ótkizip otyrý paıdaly bolmaq, - degen edi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysynyń dál osy ıdeıasy búgin elordada Ázerbaıjan, Qazaqstan, Qatar, Qyrǵyzstan, Qytaı, Ózbekstan, Reseı, Tájikstan, Túrikmenstan, Ulybrıtanııa jáne basqa da elderdiń medıa salasynyń jetekshileri men sarapshylarynyń basyn qosqan II Ortalyq Azııa medıaforýmynda qozǵaldy.
Alqaly jıynda sóz sóılegen Mádenıet jáne aqparat mınıstri Aıda Balaeva Ortalyq Azııa kóshbasshylary deńgeıinde aqparattyq saladaǵy yntymaqtastyqty jandandyrý máselesi birneshe ret talqylanǵanyn eske salyp ótti.
- Byltyr Astanada ótken konsýltatıvti kezdesýde Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev birlesken medıaónimder jasaý bastamasyn kóterdi. Qazaqstan Ortalyq Azııanyń ortaq telearnasyn qurý jáne aımaqtyq áleýetti osy aýmaqta turatyn halyqtardyń dostyǵy men birligi týraly habardar etetin telejobalardy jáne halyqtarymyzdyń tarıhı mán-ereksheligi týraly tanymdyq teleradıobaǵdarlamalar toptamasyn daıyndaý ıdeıasyn qoldady. Búgingi kezdesýimizde osy máselege muqııat toqtalyp, Silk Way telearnasynyń jumysyna birlesken kontent daıyndaý boıynsha naqty sheshimderdi qabyldadyq, − dedi mınıstr forýmnyń ashylý saltanatynda.
Osylaısha qazirgi ýaqytta Ortalyq Azııa elderi óńirdegi aqparattyq yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan birlesken telearna men óńirlik medıaplatformany iske qosý múmkindigin qarastyryp jatyr.
Mınıstr Ortalyq Azııanyń ortaq telearnasyn qurý máselesinde Prezıdent teleradıokesheni quramyna kiretin Silk Way telearnasyn tegin atap ótken joq. SilkWay - spýtnıkter arqyly taralatyn Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy tuńǵysh ulttyq telearna. Arnanyń kontenti túgel otandyq ónimnen turady. Telearnada birneshe taqyryptyq baǵyttaǵy teletýyndylarmen qatar, Qazaqstannyń mádenıeti, tarıhy, salt-dástúri, týrıstik jáne ınvestıtsııalyq múmkindikteri týraly baǵdarlamalar daıyndalady. Sondaı-aq arna efırinen Qazaqstan men Ortalyq Azııanyń ózekti jańalyqtary kún saıyn aqparattar toptamasymen beriledi.
Qazaqstandaǵy tuńǵysh spýtnıktik halyqaralyq telearna 2002 jyly 25 qazanda qazaq, orys, aǵylshyn tilderinde habar tarata bastady. 2018 jyldan bastap qyrǵyz jáne ózbek tilderi qosyldy. 2023 jyldyń 1 qyrkúıeginen bastap telearna QR Prezıdentiniń teleradıokesheni qurylymyna qosyldy. Qazaq, orys, aǵylshyn, qyrǵyz, ózbek jáne túrik – 6 tilde habar taratatyn arna sıgnaly álemniń 118 elinde 100% qoljetimdi. Demek, Ortalyq Azııa elderine ortaq telearna qurý úshin Silk Way daıyn turǵan baza deýge tolyq negiz bar.
II Ortalyq Azııa medıaforýmyna kelgen meımandar negizinen Silk Way-diń Ortalyq Azııa elderiniń ortaq telearnasyna aınalýyna qarsy emes. Olar óz usynystaryn da jetkizdi. Aıtalyq, Qyrǵyz Respýblıkasynyń Mádenıet, aqparat, sport jáne jastar saıasaty mınıstriniń orynbasary Marat Taǵaev Qyrǵyzstanda Ortalyq Azııa elderiniń kóptegen telearnasy kórsetiletindigin aıtady.
- Onyń ishinde Silk Way telearnasy da bar. Osy telearnany jańa deńgeıge kóterip, Ortalyq Azııa óńiri elderiniń ortaq telearnasyna aınaldyrý usynysy aıtyldy. Bizdiń de usynystarymyz bar. Bul - qazirgi ýaqytta jumys tártibinde talqylanyp jatqan másele. Eger biz bergen usynystar qabyl bolsa, onda Qyrǵyzstan osy ortaq telearnaǵa qosylýǵa daıyn. Máselen, búgin Qazaqstan, Ózbekstan pikirlerin bildirdi. Biz de óz oıymyzdy bildiremiz. Aldaǵy ýaqytta bul máselege qatysty ortaq pikirge kelemiz dep oılaımyn. Ataýyna keler bolsaq, Silk Way dep qaldyrý týraly usynys aıtyldy. Bul - Ortalyq Azııa memleketteri úshin jaqsy ataý. Sebebi óńirdegi úlken órkenıetter osy Jibek jolynyń boıynda damyǵan. Jalpy, Qazaqstan bul medıaforýmdy ekinshi ret óte joǵary deńgeıde ótkizip jatyr. Sondyqtan Qazaqstandaǵy áriptesterge zor rızashylyǵymyzdy bildiremiz. Tehnologııalar tez ózgerip jatqan búgingi zamanda jýrnalıstıkada, medıa salasynda úlken jańalyqtar bolyp jatqany sózsiz, - dedi Marat Taǵaev.
Ózbekstan Aqparat jáne buqaralyq kommýnıkatsııalar agenttiginiń dırektory Asadjon Hodjaev Ortalyq Azııa elderi bir-birinen oqshaýlanbaıtynyn, tarıhy men mádenıeti ortaq ekenin basa aıtady.
- Búginde saıası salada bolyp jatqan protsesterdiń barlyq salanyń damýyna áserin tıgizeri sózsiz. Olar: ǵylym, mádenıet, týrızm jáne taǵy basqalary. Qazirdiń ózinde yqpaldastyq jaıynda aıtqanda barlyǵynyń múddesin bildiretin jáne soǵan qyzmet etetin kontent jasaýǵa mán bergen jón. Eń aldymen, álemdik qoǵamdastyqqa qandaı ıdeıalar men oılarymyzdy jetkizgimiz, bizdi ne biriktiretinin aıtqymyz, jalpy ortaazııalyq óńirdi tanytqymyz kelgende qurylatyn telearna, Silk Way platformasy arqyly da álemge kórsetýimiz qajet. Árıne, osynyń aıasynda árbir el bir-birin ózara tolyqtyra otyryp, kontent sanyn arttyrýǵa belsendi qatysýy tıis. Bul oraıda oıyn-saýyq, bilim berý, mádenı, gastronomııalyq jáne týrıstik kontentter usynýymyz kerek. Atalǵan kontentterdi bilim, tálim-tárbıe berý syndy mańyzdy qyzmetti atqaratyndaı jasaýǵa tıispiz, - deıdi Asadjon Hodjaev.
Osy oraıda, AQSh-taǵy CNN International Commercial dırektory Ien Makdonald da pikir bildirdi.
- Meniń oıymsha, halyqaralyq qarym-qatynastardy nyǵaıtý úshin aımaqtyq nemese tutas óńirlik telearnanyń habar taratýy - óte jaqsy ıdeıa. Bul — kópshilikke jappaı aqparat taratýǵa arnalǵan úlken platforma.
Menińshe, arnanyń jumysyna jiti mán berilip, árbir shyǵarylatyn kontenttiń turaqtylyǵyn qamtamasyz etý úshin muqııat jáne júıeli uıymdastyrylýy qajet.
Men negizinen kommertsııalyq salada jumys isteımin. Biz ártúrli eldermen jáne úkimettermen birlese otyryp, jarnamalyq naýqandar men brendtelgen kontent jobalaryn ázirleımiz. Bul, ásirese, ulttyq brend qalyptastyrý, strategııalyq damý jáne ınvestıtsııalyq baǵyttar boıynsha júzege asady. Menińshe, bul — óńirdi sheteldik ınvestıtsııalar men týrısterge tartymdy etý úshin onyń tarıhy men ıdeıalaryn, bolmysyn jetkizýdiń tamasha tásili, - dedi ol.
Ortalyq Azııa óńiriniń ortaq telearnasyn qurý týraly basqa da medıa alańdarda aıtylyp keledi. Máselen, byltyr Túrkitildes jýrnalıster qorynyń 10 jyldyǵyna oraı ótken medıaforýmda Túrkııanyń Almaty qalasyndaǵy Bas konsýly Evren Múdderisoǵly da Ortalyq Azııada ortaq telearna qurý bastamasyn qoldaıtyndyǵyn bildirgen bolatyn.
- Búginde túrkitildes halyqtardyń jýrnalıstıka salasyndaǵy ózara yqpaldastyǵy joǵary deńgeıge kóterilip keledi. Qazaqstan Prezıdentiniń bastamasymen Túrki dúnıesine tıesili murany nasıhattaıtyn ortaq televızııa qurý josparlanǵan. Bul – mańyzy zor bastama dep oılaımyn, - degen edi.
Aıta keterligi, quramyna Jibek Joly, Silk Way, Silk Way Cinema telearnalary, Kazinform halyqaralyq aqparat agenttigi jáne Derekti kıno ortalyǵy kiretin QR Prezıdentiniń teleradıokesheni Qazaqstannyń eń iri medıa kompanııalarynyń biri sanalady. Álemniń 36 jetekshi buqaralyq aqparat quraldarymen seriktestik ornatqan. Olardyń biri – 1996 jyly Qatar ámiriniń jarlyǵymen qurylǵan Al Jazeera Media Network halyqaralyq telekompanııasy.
Eki kompanııanyń seriktestigi aıasynda ótken jyly «Al Jazeera Week» oqytý baǵdarlamasy iske asyrylyp, Maqsut Narikbayev University-de jýrnalıstıka mamandyǵynda oqyp júrgen júzdegen stýdent 150 saǵattan astam ýaqyt jańalyqtar jazý, data jýrnalıstıka, mobıldi jýrnalıstıka, tsıfrlyq storıtellıng jáne jańalyq júrgizý sııaqty taqyryptarda bilim aldy. Bul bastama bıyl da jalǵasyn tappaq. Ony elordada ótip jatqan II Ortalyq Azııa medıaforýmynda Al Jazeera medıa ınstıtýtynyń dırektory Iman Ál Amrı aıtty.
− Bul seriktestik 2025 jyldyń qyrkúıeginde Astanada ótetin «Al Jazeera Week»-tiń ekinshi kezeńimen jalǵasady. Baǵdarlama aıasynda jańa trenıngter, master-klasstar jáne Al Jazeera sarapshylarynyń semınarlary ótedi. Bul – Qazaqstandaǵy bolashaq medıa mamandaryna qoldaý kórsetýge baǵyttalǵan mańyzdy qadam. Atalǵan bastama Al Jazeera men QR Prezıdenti teleradıokesheni arasyndaǵy seriktestiktiń tereńdeı túskenin kórsetedi jáne eki eldiń medıa mamandaryna birlesip jumys isteýge, jańa daǵdylardy ıgerýge jáne mazmundy mádenı almasýǵa aýqymdy múmkindik beredi,− dedi mártebeli meıman.
Taqyrypqa tuzdyq bolǵan máselege keler bolsaq, Ortalyq Azııa elderi ortaq telearna baǵdarlamasynyń mazmunyna, kontentine qatysty barlyq mán-jaıdy egjeı-tegjeıli pysyqtap, bir ymyraǵa kelgen jaǵdaıda Silk Way bul mindetti tolyqqandy atqarýǵa qazirdiń ózinde daıyn. Ol úshin óńirdiń barlyq memleketi baýyrlastyqtyń shynaıy úlgisin kórsetip biraýyzdan kelisimge kelýi qajet. Ol aldaǵy kúnniń enshisindegi jaıt.