ShYU sammıti halyqaralyq yqpaldastyqtyń jańa modelin usynady - QHR Almatydaǵy bas konsýly Chjan Veı
- Qazaqstan Respýblıkasynyń Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev Qytaı memleketinde resmı saparmen júr. Jaqyn arada ShYU basshylary 18-ret bas qosady. Uıymnyń qurylǵanyna 17 jyl bolypty. Osy aralyqta atalǵan uıym ózi usynǵan senim údesinen shyǵa bildi me?
- ShYU múshe elderiniń basshylarynyń 18-ret bas qosýy 9-10 maýsym aralyǵynda Shandýn eldi mekenindegi Tsındao qalasynda ótedi. Uıymnyń qaryshtap damý kezeńinde 18-sammıttiń mańyzy zor. Sebebi, jıynda odan ári tıimdi yqpaldastyqtyń kókjıegi ashylady. Jıyn barysynda 8 múshe eldiń basshylary, 4 baqylaýshy memlekettiń ókilderi aımaqtyń geosaıası damý baǵytynda mańyzdy máselelerdi talqylaıdy, sheshedi. «Shanhaı birligi» - meniń uǵýymsha, ózara senimdilik, tıimdilik, teńdik, ortaq maqsatpen damý. 17 jyl boıy ShYU alyp terrıtorııadaǵy halyqty biriktirip, aımaqtyń saıası turaqtylyǵy, beıbitshilik ornaýyna, damýyna úles qosyp keledi. Byltyr tóraǵalyq Qytaıǵa ótkennen beri 160-tan astam shara uıymdastyryldy. Bul sammıt Shanhaı rýhyn pash etedi. Ózara senim, ózara paıda, teń quqylyq, ortaq damýǵa umtylý osy rýhtyń negizgi mazmuny bolyp tabylady. Ózara senimdi tereńdetýde, óńirdegi turaqtylyq pen beıbitshilikti ornatýda, sonymen qatar halyqaralyq qatynastardaǵy barynsha tıimdi baǵyttarǵa umtylýda bunyń mańyzy óte zor.
- Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy ózara yntymaqtastyq qazir qaı deńgeıde?
- Qazaqstan - Qytaıdyń teń quqyly, strategııalyq kórshisi. Eki eldi ortaq ózender, taýlar biriktiredi. Bizdiń aramyzdy 1700 shaqyrymdyq shekara bólip jatyr. Apta saıyn arada Qytaı-Eýropa, Qytaı-Ortalyq Azııa baǵytynda 10 konteınerlik poıyz qatynaıdy. 6 qalanyń arasynda tikeleı reıs bar. 5 ashyq keden ótkizý pýnkti, 4 gaz qubyry, 1 munaı qubyry, 2 temir jol jelisi biriktirip tur. ShYU-ǵa múshe elder arasynda Qazaqstan men Qytaıdyń bedeli joǵary. Sonymen qatar, Qazaqstannyń «Nurly jol - bolashaqqa bastar jol» baǵdarlamasy men Qytaıdyń «Bir beldeý - bir jol» jobasy úndes ekenin erekshe atap ótkim keledi.
- Qos eldiń arasynda ekonomıkalyq-saýda baılanysynyń búgini men bolashaǵy qandaı?
- 2017 jyly Qytaı men Qazaqstan arasyndaǵy taýar aınalymy 18 mlrd AQSh dollaryna jetipti. Bul ótken jylǵy kórsetkishpen salystyrǵanda 37,4%-ke artyq. QHR alǵash ret qazaqstandyq gazdy tasymaldaı bastady. Qytaıdyń Eýropa baǵytyndaǵy transshekaralyq poıyzdar quramy 1800-ge jetti. Aspanasty eli - Qazaqstannyń iri jobalaryna, ásirese shıkizattyq emes saladaǵy jobalaryna aqsha quıatyn tórtinshi iri ınvestor. Bir ǵana Almatydaǵy bas konsýldyqtyń aýmaǵynda quny 27 mlrd AQSh dollary bolatyn ondaǵan ınvestıtsııalyq ındýstrııalyq joba júzege asyrylyp keledi. Atap aıtqanda, energetıka, baılanys, azyq-túlik, ınfraqurylym, avtomobıl quraý, aýyl sharýashylyǵy, hımııalyq óndiris, qurylys materıaldary óndirisi, metallýrgııa, taý-ken óndirisi, Qytaı-Qazaqstan munaı-gaz qubyry, Moınaq SES, «Kelun Pharm» JShS, Shymkent MÓZ taǵy basqa jobalar eki el yntymaqtastyǵynyń jarqyn úlgisine aınaldy. Qytaı men Qazaqstannyń ózara tıimdi yntymaqtastyqty keńeıtýi jáne tereńdetýi qos taraptyń da múddesine sáıkes kelip otyr. Qazaqstan Prezıdentiniń osy sapary barysynda qol jetkiziletin nátıjeler ekijaqty yntymaqtastyqtyń odan ári damýyna qýatty serpin beretindigine ári Qytaı men Qazaqstan arasyndaǵy qarym-qatynastyń jańa paraǵyn ashatyndyǵyna kámil senemin.
- Áńgimeńizge rahmet.
