Shoqyný merekesi: Qandaı saqtyq sharalaryn este ustaǵan jón
ALMATY. KAZINFORM — Qazaqstanda 18-19 qańtar kúnderi shoqyný rásimi ótedi. Bul rette Shoqyný merekesinde muzdy sýǵa túsetinderdiń bári birdeı saqtyq sharalaryn saqtamaıdy. Bul týraly Sanjar Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medıtsına ýnıversıtetiniń patofızıologııa kafedrasynyń dotsenti Baýyrjan Qasenov aıtyp berdi.
Ǵalymnyń aıtýynsha, bul kúnderi sýǵa shomylýǵa halyqtyń belgili bir sanaty, atap aıtqanda, ekstremaldy áreketterdi jasaýdy jaqsy unatatyndar jıi qatysady. Sondaı-aq, kóp adam atalǵan rásimge qatysý úshin tıisti daıyndyq qajet ekenin eskermeıdi.
«Dene shynyqtyrý — is-áreketterdiń tutas kesheni. Ádette, bul sýyq sýǵa túser aldynda deneni úıretý aralyǵyn qamtıdy. Shoqyný rásimine keler bolsaq, adamdar kóbinese ekstremaldy áreketterdi jasaýǵa áýes, mysaly, qorqynyshty jeńý, sýyq aýa-raıynda sheshiný, muzdy sýǵa túsý, aýyrsynýdy seziný, sońynan jetistikke jetkendeı seziný. Mundaı emotsııa adam taýǵa shyqqan kezde de bolady, uzaq joldy júrip ótkende de emotsıonaldy qanaǵat sezimine bólenesiń», — deıdi Baýyrjan Qasenov.
Alaıda, sýyq sýǵa túsýge daıyn emes kóp adamdar «erlik jasaýǵa» tyrysady eken.
«Aıtý kerek, dıvannan tura salyp, muzdy sýǵa túsý ólimge ákelýi múmkin. Bul rette mynadaı qaýipti faktorlar bar: gıpotermııa, qan qysymynyń kúrt kóterilýi, tonzıllıt, tamaq aýrýy, pnevmonııa sekildi sozylmaly ınfektsııalardyń órshýi. Árıne, bul ár adamda bolmaıdy. Alaıda, mundaı jaǵdaılarda belgili bir paıyz oryn alǵan. Adam sýǵa kirgende qan tamyrlarynyń kúrt jıyrylýyn sezinýi múmkin. Oǵan qosa aýyrsynýdan titirkený paıda bolady. Stresstiń birneshe túri bolady, bul rette tynys alýdyń reflektorly toqtaýy nemese júrek toqtaýy múmkin. Eshkim baıqamaǵan jaǵdaıda adam sý astyna, muz astyna ketýi múmkin. Onda ony qutqarý qıynǵa soǵady. Júregi kenet toqtap qalsa, adamdy shyǵaryp alý úshin qaýipsizdik arqandaryn qoldaný qajet», — dedi ǵalym.
Baýyrjan Qasenov qazaqstandyqtardy sýǵa shomylý kezinde qaýipsizdik sharalaryn saqtaýǵa jáne aýa raıy jaǵdaıyn eskerýge shaqyrdy.
«Shomylýǵa arnalǵan oryndarda qaýipsizdik erejelerin este ustaǵan jón, ol jerde úsh adamnan artyq adam turmaýy qajet, sýǵa shomylý rásimi tek qutqarýshylar men medıtsına qyzmetkerleriniń baqylaýymen júzege asyrylýy qajet. Sýǵa kirmes buryn jylynýǵa arnalǵan jattyǵýlardy jasaýǵa bolady. Shomylý rásiminen soń deneńizdi súlgimen ysqylap, jyly kıim kıip, ystyq shaı ishý kerek. Sýǵa shomylý barysynda densaýlyǵyńyzdyń nasharlaǵanyn sezseńiz, shomylý ornyndaǵy kezekshi dárigerge dereý habarlasýyńyz qajet», — dedi Sanjar Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medıtsına ýnıversıtetiniń patofızıologııa kafedrasynyń dotsenti Baýyrjan Qasenov.
