Sheteldik alaıaqtar resmı buǵattalsa da, olarǵa kómektesetin qazaqstandyqtar bar
Sheteldik alaıaqtar 9 myńǵa jýyq qylmys jasap, qazaqstandyqtarǵa 7 mlrd teńge zalal keltirdi. Bul týraly QR Іshki ister mınıstriniń orynbasary Igor Lepeha Parlamentte aıtty, dep habarlaıdy Kazinform.
2022 jyly 1 qyrkúıekte Prezıdent Qazaqstan halqyna Joldaýynda ınternet pen telefon alaıaqtarymen kúresti kúsheıtýdi tapsyrdy. Osylaısha, quzyretti memlekettik organdardyń jaýapkershilik aıasy keńeıtilip, aldyn alý máseleleri basymdyqta boldy.
«Nátıjesinde, 2022 jyly qarasha aıynda Tsıfrlyq damý mınıstrligimen jáne uıaly baılanys operatorlarymen birlesip, alaıaqtar paıdalanatyn jalǵan nómirlerden keletin «sheteldik» qońyraýlardy buǵattaý mehanızmin iske qostyq. Bul «qural» engizilgen soń 11 aıda sheteldik alaıaqtardyń bizdiń azamattarǵa jasaǵan 37 mıllıonnan astam qońyraýynyń joly kesildi. Bul shara mıllıondaǵan azamattarymyzdy qorǵaýǵa múmkindik berip qana qoımaı, statıstıkalyq derekterge de áser etti. Eń kóp taralǵan eki ádis boıynsha alaıaqtyq sany 20%-ǵa qysqardy jáne bul qylmystardyń aýyr jáne asa aýyr sanattarynyń deńgeıi 12%-ǵa tómendedi», - dedi I.Lepeha Parlamenttik tyńdaýda.
«Kóleńkede» qalý úshin alaıaqtar telegram-arnalardan tapqan Qazaqstan azamattary arasynan «droperlerdi» paıdalanady. Olarǵa jábirlenýshilerdiń aqshasy túsetin birneshe bankterde shottar ashýdy tapsyrady, qarajattyń bir bóligin «droperler» ózine qaldyrady (10%). Al qalǵandaryn alaıaqtar kórsetken banktik jáne ózge de elektrondyq shottarǵa aýdarady. Osylaısha urlanǵan aqshanyń shamamen 90%-y elden shyǵarylady.
«Kóptegen adam «Aýystyrylatyn nómirlerdi buǵattaý júıesi bolsa, alaıaqtar shetelden qalaı qońyraý shala alady?» degen suraq týyndaýy múmkin. Buǵan eki sebep bar. Birinshisi – olar qazaqstandyq uıaly baılanys kompanııalarynyń nómirlerin paıdalana bastady. Sol baıaǵy «droperler» aqyly túrde elektrondy SIM-kartalardy óz attaryna tirkep, ony alaıaqtarǵa beredi. Osylaısha qylmyskerler WhatsApp qosymshasyna tirkeledi. Ony iske qosqan soń, alaıaqtar jábirlenýshilerge messendjer arqyly qońyraý shalady, mundaı jaǵdaıda olardyń ornalasqan jerin anyqtaý qıyndaıdy», - dep túsindirdi ІІMM ókili.
Osy ýaqytqa deıin abonenttik nómirdi basqa adamdarǵa zańsyz bergeni úshin jaýapkershilik bolǵan joq. Bul is júzinde azamattarǵa osyndaı áreketterdi kedergisiz oryndaýǵa múmkindik berdi. Qazirgi ýaqytta bul olqylyq joıylyp jatyr. Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekstiń 637-baby osyndaı áreketter úshin quqyqtyq jaýapkershilikti kózdeıtin 18-tarmaqpen tolyqtyrylady.
Baqylaý sharalaryn kúsheıtý úshin Tsıfrlyq damý mınıstrligi «Baılanys qyzmetterin kórsetý qaǵıdalaryna» tolyqtyrýlar jobasyn ázirledi. Oǵan sáıkes telefon nómirlerin tirkeý kezinde azamattar «bıometrııadan» ótýge mindetti bolady. Bul shara azamattyq jaýapkershilikti arttyrady jáne uıaly baılanys qyzmetterin paıdalanýda tártip ornatýǵa múmkindik beredi.
«Ekinshi sebep – alaıaqtar arnaıy IP jáne SIP telefonııa baǵdarlamalarynyń múmkindikterin paıdalana bastady. Olardy kompıýterge nemese telefon qurylǵysyna ornatqan soń alaıaqtar qosymsha qoldanbalardy paıdalanyp, óz nómirin kez kelgen basqa nómirge aýystyrady, osylaısha alaıaqtar qońyraý qabyldaýshylardy aldaıdy. Munda alaıaq óziniń anonımdiligin jáne ornalasqan jeriniń qupııalyǵyn da saqtaıdy. Osyny eskere otyryp, Іshki ister mınıstrligi «Qazaqtelekomǵa» Qazaqstannyń telekommýnıkatsııa jelisine jalǵan trafıktiń ruqsatsyz ótýine jol bermeý boıynsha jańa sharalardy ázirleý qajettigi týraly usynys engizdi. Qazir bul baǵytta jumys júrgizilip jatyr. Operator tehnıkalyq sheshimin tabady dep senemiz», - dedi Igor Lepeha.
Aıta keteıik, búgin Májiliste «Halyqtyń shamadan tys kredıt alýyn azaıtý jáne qarjylyq saýattylyqty arttyrý» taqyrybynda Parlament tyńdaýy ótti.
Qaryz alýshylardyń quqyǵyn qorǵaýdy kúsheıtý boıynsha zańnamalyq túzetýler pysyqtalyp jatyr.
