Shaqsham - ashyq aspan astyndaǵy tańǵajaıyp mýzeı

TAShKENT. QazAqparat - Tashkenttiń shyǵysynda, 50 shaqyrym jerde Shaqsham aýly ornalasqan. Erekshe eldi mekennen áli kúnge deıin arheologııalyq oljalar, eski zamannyń qarý-jaraq synyqtary, turmystyq zattar, zergerlik áshekeıler, teńgeler tabylyp jatady. Biz Shaqsham aýlyna arnaıy saparmen barǵan QazAqparattyń menshikti tilshisiniń tarıhı mekennen jasalǵan arnaıy fotoreportajyn usynamyz.

Tarıhtan syr shertetin kóne buıymdar munda jetim qalmaıdy. Aýyl turǵyndary taýyp alǵan arheologııalyq oljasyn jergilikti jekemenshik mýzeı ıesi Danııar Hýsanovqa ákep beredi. Ol bala kúninen tarıhqa, arheologııaǵa den qoıyp, tarıhı zattardan kollektsııa jınap keledi.

1994 jyly Danııardyń kórshisi úı salmaq bolyp ornyn tegisterde sonaý HІ-HІІ ǵasyrlarǵa tıesili káriz júıesiniń bólshekterin taýyp, qazyp alady. Saz qubyrlardyń kóp jeri joıylyp ketkenmen, qalǵan bóligi jaqsy saqtalǵan.

Aýyl balalary da keıde oınap júrip kóne buıymdar taýyp alady. Birde sondaǵy mektep oqýshysy mýzeıge jebeniń ushyn ákeledi. Jebe tabylǵan jerdi qaıta baryp qazǵanda, HІ-HІІ ǵasyrlarda jasalǵan taǵy birneshe jebe tabylady.

III-IV ǵasyrlarda jasalǵan qumyralar Shaqsham jerinen jıi tabylyp jatady.

Danııar Hýsanov 17 kg kúmis teńge salynǵan qumyranyń tabylý tarıhy týraly tamsana áńgimelep berdi. Ony ǵalymdar Shaıbanı hannyń tusynda kómilip qalǵan bolý kerek dep joramaldaıdy. Danııar qumyra toly kúmis teńgeniń bir bóligin kollektsııasynda qaldyryp, qalǵanyn memlekettik mýzeıge tapsyrypty.

Jergilikti mýzeı ıesi mys kollektsııasyn da maqtan etedi. Samaýryndardyń alýan túri, XVIII-XIX ǵasyrlarda mys pen qoladan jasalǵan tańǵajaıyp qumyralardyń birigeıligi kózdiń jaýyn alady.

Danııar Hýsanov kollektsııasynyń qunyn shamalaı almaıdy. Óziniń aıtýynsha, XVII ǵasyrdyń kúmis qumyrasyn bir avtomashınaǵa almasýǵa bolady. Ótken jyly úı-mýzeıge kelgen nemis saıahatshysy osylaı degen eken.

Degenmen, Danııar kollektsııasyn satqysy kelmeıdi, kerisinshe tutas mýzeı ashýdy josparlap otyr. Óıtkeni kóne buıymdardy úı jaǵdaıynda saqtaǵanda ýaqyt óte kele sapasy buzylyp, tozyp ketýi múmkin.