Saıasattanýshy: ıAdrolyq klaster qurý – saıası tyǵyryqtan shyǵýdyń joly

ASTANA. KAZINFORM — El Prezıdentiniń elimizde ıadrolyq klaster qurý týraly usynysy energetıkalyq máselelerdi sheshý úshin ǵana emes, kúrdeli saıası jaǵdaıdan shyǵý úshin de mańyzdy qadam bola alady. Bul pikirdi saıasattanýshy Danııar Áshimbaev aıtyp otyr.

Sarapshynyń aıtýynsha, elde jyldan-jylǵa artyp kele jatqan elektr qýaty tapshylyǵyn sheshý úshin bir atom elektr stantsııasy jetkiliksiz bolady.

– Alǵashynda eldiń energetıkalyq júıesin damytýǵa qatysty túrli stsenarııler qarastyrylǵanda, bir ǵana stantsııa qýat tapshylyǵyn sheshe almaıtyny belgili boldy. ıAǵnı, birden birneshe bloktan turatyn AES salý qajet nemese birneshe AES salý múmkindigin qarastyrý kerek, – dedi D.Áshimbaev agenttik tilshisine bergen suhbatynda.

D.Áshimbaev Qazaqstanda birneshe atom elektr stantsııasyn salý máselesi sarapshylar arasynda osydan 30 jyl buryn talqylanǵanyn atap ótti. Ol kezde geografııa men qýat qajettiligin eskere otyryp, jańa stantsııalar salý úshin úsh aımaq: Kýrchatov, Aqtaý jáne Balqash tańdalǵan bolatyn.

Saıasattanýshynyń aıtýynsha, búginde Qazaqstanda ıadrolyq klaster qurý úshin barlyq qajetti resýrstar bar.

– Bul sala boıynsha Qazaqstanda shıkizat, ǵylymı jáne tehnologııalyq baza tolyǵymen bar. Elimiz úshin jańa sala emes jáne búgingi tańda aýadaı qajet bolyp otyr. Sondaı-aq, referendým kórsetkendeı, halyq AES qurylysyna oń kózqarasta, – deıdi spıker.

Degenmen, onyń aıtýynsha, Qazaqstandaǵy AES qurylysy máselesi saıası aspektilerdi de qamtıdy.

– Qazaqstanmen kelisimshart bekitý úshin halyqaralyq deńgeıde básekelestik bar. Bul tek ekonomıkalyq jáne tehnologııalyq suraqtardy ǵana emes, saıası máselelerdi de qozǵaıdy. Tehnologııalyq turǵydan qıyndyqtar týyndaýy múmkin bolsa da, Qazaqstan jobany bir operatorǵa emes, keminde eki operatorǵa tapsyrýy múmkin. Bul halyqaralyq básekelestikti azaıtyp, AES merdigeri bolyp tańdalatyn elderdiń ekonomıkalarymen Qazaqstannyń ıntegratsııasyn nyǵaıtar edi. Óıtkeni, konsortsıým máselesi óte kúrdeli. Ádette, AES qurylysynda negizgi operator bolady, ol reaktordy salady, al qalǵandary jobanyń basqa bólikterine qatysady, – dedi saıasattanýshy.

Sarapshynyń pikirinshe, eki AES-ti bir operatordyń salýy jeńilirek bolar edi, sebebi ártúrli kompanııalar túrli tehnologııalyq tıptegi reaktorlardy paıdalanady. Alaıda eki túrli kompanııaǵa senip tapsyrý saıası shıelenisti tómendetýi múmkin.

– Saıası shıelenisti azaıtý úshin mysaly, bir jobany «Rosatomǵa», al ekinshisin – shartty túrde aıtqanda, frantsýz nemese koreı kompanııasyna berý saıası qysymdy tómendeter edi. Biraq bul tehnologııalyq qıyndyqtarǵa ákelýi múmkin. Qazir respýblıka basshylyǵynyń qandaı nusqany tańdaıtynyn aıtý erte. Bálkim, eki stantsııa qurý ıdeıasy saıası tyǵyryqtan shyǵýdyń bir joly bolar. Sebebi biz «Rosatomǵa» qandaı qysym jasalyp jatqanyn kórip otyrmyz. Onyń negizgi úmitkerlerdiń biri ekeni túsinikti. Sonymen birge, eýropalyqtar men amerıkalyqtar onyń álemdik naryqtaǵy úlesin qysqartý úshin oǵan úlken qysym kórsetip jatqany da belgili, – dep túıindedi Danııar Áshimbaev.

Búgin Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Úkimet pen Parlamentke ekinshi ıadrolyq stansany qaı aımaqta salý qajettigi jóninde usynym berýdi tapsyrdy.

Al alǵashqy AES qurylysy týraly kelisimderge jaqyn arada qol qoıylmaq.