Saýda mınıstrligi Baǵany turaqtandyrý jónindegi jol kartasynyń negizgi sharalaryn túsindirdi
Mınıstrlik Baǵany turaqtandyrý jol kartasyn QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi jáne QR Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttigimen birlesip ázirledi.
Jol kartasy mynadaı is-sharalardy qamtıdy: tekserý men komplaens, saýda sharalary, óndiristi ulǵaıtý jáne kásiporyndardy qoldaý, sondaı-aq zańnamalyq ózgerister.
Birinshi baǵyt «Tekserýler jáne komplaens». Búgingi tańda azyq-túlik baǵasynyń aıtarlyqtaı ósýi baıqalady. Baǵanyń negizsiz ósýine jol bermeý maqsatynda monopolııaǵa qarsy organ men ákimdikter tarapynan baqylaýdy kúsheıtý qajettiligi týyndady. QR Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttiginiń quzyretine basym bıznes sýbektileriniń baǵaǵa qatysty sóz baılasý faktisin anyqtaý jáne olar anyqtalǵan jaǵdaıda onyń jolyn kesý kiredi. Óz kezeginde, ákimdikterge áleýmettik mańyzy bar azyq-túlikttiń shekti baǵasynyń saqtalýyn baqylaý quzyreti berilgen.
Jol kartasynda ákimdikterge, fıskaldyq jáne monopolııaǵa qarsy organdarǵa barlyq qajetti baqylaý is-sharalaryn júrgizýge múmkindik beretin shaǵyn bızneske qatysty tekserýlerdi taǵaıyndaý algorıtmin qabyldaý kózdelgen.
Ekinshi baǵyt «Saýda sharalary». Baǵalardy tejeýdiń pármendi tetikteriniń biri óńirlerde shekti baǵalardy belgileý. Máselen, kúnbaǵys maıy men jumyrtqa boıynsha barlyq óńirlerde shekti baǵalar asyp tústi. Ákimdikter shekti baǵany belgileýi tıis. Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrligi, óz kezeginde, osy taýarlarǵa shekti baǵalardy belgileýdi usynady.
Áreket etetin tetik – «aınalym shemasy», ıaǵnı saýda jelilerine jeńildikti qaryzdar berý. Aınalym shemasy sheńberinde taýarlar saýda jelileriniń sórelerinen naryq baǵasynan ortasha alǵanda 15-20% tómen baǵamen satylady. Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrligi aınalym shemasyn qarjylandyrýdy 21,9 mlrd teńgeden 50 mlrd teńgege deıin ósirýdi usynady. Sondaı-aq, Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrligi taýarlardyń, atap aıtqanda, buqa men qoshqardyń eksportyna kvota belgileýdi usynady. Sebebi Ózbekstanǵa tiri sıyr men usaq mal eksportynyń joǵary bolýyna baılanysty sıyr eti baǵasynyń ósý qaýpi bar.
Óndiristi ulǵaıtý jáne kásiporyndardy qoldaý jónindegi úshinshi shara. Aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerdiń qoldaýy sýbsıdııalaýdy bildiredi. Sýbsıdııalaýdy ulǵaıtý, sýbsıdııalaý krıterııin qaıta qaraý, sondaı-aq temirjol tasymaly shyǵynynyń bir bóligin óteý ótemaqysy, saýda obektilerinde olardy odan ári satý úshin azyq-túlik korporatsııalarynyń rezervinen áleýmettik mańyzy bar taýarlardy bólý, sondaı-aq elektr energııasyna tarıfterdi belgileý kózdeledi, óıtkeni búginde ÁMAT óndirýshilerdiń negizgi shyǵyndarynyń biri – kommýnaldyq qyzmet.
Budan basqa, QR Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrligi turaqtandyrý qorlaryn ımportqa táýeldi taýarlardy satyp alýdy qaıta baǵdarlaýdy usynady, sebebi syrtqy baǵalar ishki baǵalarǵa aýysady jáne baǵanyń joǵary ósýine yqpal etedi. Bul qant pen qaraqumyqtan baıqalady. Álemdik baǵanyń ósýine baılanysty ishki naryqtaǵy osy taýarlardyń quny ósti.
Tórtinshi baǵyt zańnamalyq ózgeristerdi qamtıdy. Máselen, turaqtandyrý qorlaryn qalyptastyrý jáne áleýmettik mańyzy bar taýarlardy óndirýshilermen jáne jetkizýshilermen ÁKK-niń forvardtyq sharttaryn jasasý kezinde memlekettik satyp alýdy ótkizýdiń uzaq rásimine baılanysty másele ózekti bolyp qalýda, bul jol kartasynda kórinis tapty.
QR Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrliginiń pikirinshe, óndiris kólemin, eksportty/ımportty, egis alqaptaryn boljamaı-aq, Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrligi azyq-túlik taýarlarynyń qunyn boljaı almaıdy. Boljaý ınstıtýtyn engizý baǵanyń ósýine jol bermeý boıynsha tıisti sharalardy aldyn ala qabyldaýǵa, taýarlardy artyq bolýy bar óńirlerden tapshylyqqa qaıta baǵyttaýǵa, sol arqyly baǵalardy ustap turýǵa múmkindik beredi.
