Sábı súıe almaı júrgen jastar úmitin úzbeýi tıis – reprodýktolog Nadıra Slıamhanova

ÓSKEMEN. KAZINFORM – «Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasy 2021 jyldyń basynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasy boıynsha bastalǵan. Onyń maqsaty – kómekshi reprodýktıvti tehnologııalar arqyly otbasylyq-demografııalyq máselelerdi sheshý, bala súıe almaı júrgen jastarǵa qolushyn berý. Jasandy uryqtandyrý kúrdeli jáne qymbat medıtsınalyq qyzmetterge jatatyny belgili. Onyń baǵasy 2 mln teńgeden bastalyp, ary qaraı shyǵyndar patsıentke taǵaıyndalǵan jeke hattamanyń uzaqtyǵyna baılanysty, ár jaǵdaıda bólek esepteledi. Osy rette, ShQO reprodýktology Nadıra Slıamhanovamen áńgimelesip, mańyzdy suraqtarǵa jaýap alyp kórgen edik.

- Osy baǵdarlama jumys istegen úsh jyl ishinde óńirde qansha bala dúnıege keldi?

- Barlyǵy 1265 kvota bólinip, 462 sábı dúnıege keldi. Bul óte jaqsy kórsetkish. Bizde EKU baǵdarlamasy arqyly týý kórsetkishi 42% quraıdy. Úsh jyl ishinde 11 egiz, 3 úshem jaryq dúnıe esigin ashty. Al bıyl oblys boıynsha 252 kvota bólindi.

- «Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasy arqyly náresteli bolǵysy kelgen erli-zaıyptylar úshin is-qımyl algorıtmi qandaı?

- Eger jas jubaılarda otbasy qurǵannan keıin bir jyl ishinde kontratseptıvterdi qoldanbaı turaqty jynystyq qatynas kezinde júktilik bolmasa, onda dabyl qaǵa bastaý kerek. Eń áýeli turǵylyqty jeri boıynsha emhanadaǵy otbasyn josparlaý kabınetterine barýy tıis. Tekserilý, baqylaý jáne emdeý protsesin bastaǵan durys. Ol altydan 12 aıǵa deıin sozylady. Birden aıta ketý kerek, EKU baǵdarlamasyna medıtsınalyq kórsetkishteri bar, joǵaryda atalǵan dıagnoz qoıylǵan, dıagnozy qajetti synaqtarmen rastalǵan juptar ǵana qatysa alady.

Esepke turyp, bir jyl boıy tekserýden ótken ekeýi reprodýktologtyń keńesin alady. Protsedýra jylyna bir ret júrgiziledi. Bul áreketter júktilikke ákelgenshe qaıtalanady. Iá, test tapsyrý, ártúrli tekserýlerden ótý - uzaq protsess. Mundaǵy basty krıterıı - durys dıagnoz qoıý úshin tıimdi tásildi muqııat tańdaý. Gormonaldy ózgeristerdi, qabyný protsesterin, yqtımal qaýipterdi joıý kerek. Eger otbasyna joǵary tehnologııalyq zerthanalyq dıagnostıka qajet bolmasa barlyq zertteý tegin. Bir ǵana shart: patsıent MÁMS júıesinde «saqtandyrylǵan» mártebesine ıe bolýy tıis.

- Kezek qanshalyqty ashyq?

- Uzaq kezek joq. Ary ketse 3-ten 6 aıǵa deıin. Jergilikti medıtsınalyq uıymdar-emhanalar dıspanserlik naýqastardyń, onyń ishinde kvota boıynsha EKU-ǵa muqtaj adamdardyń tizimin jasaıdy. Olar patsıentterdiń qujattaryn oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmasy janyndaǵy komıssııaǵa joldaıdy. Komıssııa usynylǵan qujattar negizinde bedeýlikpen aýyratyn naýqastardy ekstrakorporaldy uryqtandyrýǵa jiberý týraly sheshim qabyldaıdy.

Qujattardyń úzindi kóshirmeleri boıynsha qatysýshynyń baǵdarlama úshin irikteý krıterıılerine sáıkestigin tekseremiz. Erli-zaıyptylardyń barlyǵy derlik EKU-ortalyqqa joldama alady. Patsıentter eger bul áreket birinshi ret sátsiz bolsa, onda olar qaıtadan tizimge engizilgenin biledi. EKU-ortalyqty tańdaý - erli-zaıyptylardyń óz erkinde.

- MÁMS boıynsha EKU júrgizetin klınıkalardyń tizimin qaıdan tabýǵa bolady?

- Patsıentter klınıkany qordyń fms.kz resmı saıtyna kirý arqyly tańdaı alady. Birinshi qadam – «naýqas úshin» batyrmasyn basýy kerek. Ekinshi qadam – «klınıkany tańdaý» bólimine ótip, «EKU qyzmetterin kórsetetin medıtsınalyq uıymdardyń tizimin» tańdaý qajet. Júktelgen faılda siz klınıkalardyń tizimin, olardyń mekenjaılary men telefondaryn taba alasyz.

Qoryta aıtqanda, buryn otbasylardyń kóbi EKU protsedýrasyna júgine almady. Bunyń negizgi sebepteriniń biri – qarjy máselesi. Sondyqtan «Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasy memleket óteýsiz negizde beretin ata-ana bolýdyń biregeı múmkindigine aınaldy. Sábı súıe almaı júrgen jastar úmitin úzbeı, osy baǵdarlamaǵa qatysyp kórýi tıis.