«Rýhanı jańǵyrý» aıasynda arnaıy jobalar ázirlenip jatyr - Kemelbek Oıshybaev
Atap aıtqanda, qazaqstandyq qoǵamdyq damý ınstıtýty «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasyn iske asyrýda barlyq qatysýshylardyń tıimdi qyzmetin ǵylymı-ádistemelik qamtamasyz etý úshin quryldy. Baǵdarlamanyń arnaıy jobasyna kiretin «Týǵan jer», «Qazaqstannyń kıeli jerleriniń geografııasy», «Latyn álipbıine kóshý», «Jahandaǵy zamanaýı qazaqstandyq mádenıet», «100 jańa oqýlyq», «100 jańa esim» baǵdarlamalary bar. Osy oraıda «Rýhanı jańǵyrý» óziniń ólshemderi boıynsha naqty jobalardy iske asyrýǵa baǵyttalǵan keshendi baǵdarlama bolyp otyr.
«Rýhanı jańǵyrý» qazaqstandyq qoǵamdyq damý ınstıtýty» KeAQ Basqarma tóraǵasy Kemelbek Oıshybaevtyń aıtýynsha, búginde ınstıtýt tek aldyn ala qorytyndy jasaı alady, sebebi «qoǵamdyq sanany ózgertýdiń sapalyq kórsetkishteri týraly tek 5-10 jyldan keıin aıtýǵa bolady».
Osy oraıda ol Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń «Bolashaqqa kózqaras: qoǵamdyq sanany jańǵyrtý» maqalasynyń negizindegi qoǵamyń ózgerýi, tulǵany tárbıeleý jáne damytý máselelerimen aınalysý, sondaı-aq jastardy básekege qabilettilikke, sananyń ashyqtyǵy, bilimge baýlý, resýrstardy adamı kapıtalǵa salý sekildi qadamdar búgingi kúni ózekti bolyp otyrǵandyǵyn atap ótti.
«Ótken úsh jyl ishinde atalmysh baǵdarlamanyń ınstıtýtsıonaldyq bazasyn qurýǵa úlken kóńil bólindi. Osy ýaqyt ishinde elde 93 myń is-shara ótkizildi, oǵan 12 mıllıonnan astam otandasymyz qatysty. 13 arnaıy joba júzege asyrylýda», - dedi Oıshybaev.
Olardyń biri – «Jańa gýmanıtarlyq bilim. Qazaq tilindegi 100 jańa oqýlyq», ıaǵnı ol bilim berýdi damytýǵa baǵyttalǵan. Gýmanıtarlyq baǵyttaǵy 77 oqýlyq qazaq tiline aýdaryldy, onyń 47-i baspadan shyǵaryldy jáne elimizdiń joǵary oqý oryndaryna jiberildi. Olardy 100kitap.kz saıtynda tabýǵa bolady. Sondaı-aq qazaq jáne orys tilderinde 156-ǵa jýyq beınekýrstar men beınelektsııalar ázirlendi, olar OpenU portalynda ornalastyrylǵan.
Budan bólek, «Týǵan jer» arnaıy jobasy aıasynda 5-7 synyptardyń mektep baǵdarlamasyna «Ólketaný» oqý kýrsy engizildi. 2,6 myńnan astam nysan salyndy jáne 2 142 áleýmettik mańyzy bar nysan qaıta jańartyldy. Olardyń ishinde: mektepter, balabaqshalar, mádenıet nysandary, sport alańdary, medıtsınalyq mekemeler, balalar alańdary bar. Bul jobalardy júzege asyrý úshin 12 myńnan astam metsenat tartyldy.
Munymen qosa, «Qazaqstannyń kıeli geografııasy» arnaıy jobasy aıasynda da tıisti jumystar júrgizilgenin atap ótken jón.
«Tarıhı-mádenı murany júıeleý nátıjesinde Qazaqstannyń kıeli jerleriniń tizimi jasaldy. Oǵan jalpyulttyq mańyzy bar 205 nysannyń 100 kesheni men óńirlik mańyzy bar 575 nysannyń 100 kesheni endi», — dep eske saldy «Rýhanı jańǵyrý» qazaqstandyq qoǵamdyq damý ınstıtýty» KeAQ Basqarma tóraǵasy.
Jalpy, «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda respýblıkalyq mańyzy bar 48 tarıh jáne mádenıet eskertkishterine ǵylymı-qalpyna keltirý jumystary júrgizildi. Otyrar qalashyǵynda qalpyna keltirý jumystary bastaldy, «Ulytaý», «Otyrar», «Tańbaly» 3 vızıt-ortalyǵy ashyldy, Qazaqstannyń 27 sáýlet eskertkishi 3D formatynda tsıfrlandyryldy. Orbulaq shaıqasynyń tarıhı qaıta qurylýy, «Spirit of Astana» Halyqaralyq etno-folklorlyq festıvali, Qaraǵandy oblysynda «Zhetysu 360», «Qymyz fest» vırtýaldy 3D-týrlar jáne basqa da sharalar júrgizildi.
Baǵdarlamanyń eń tanymal jobalarynyń biri - «Qazaqstannyń 100 jańa tulǵasy». Bul turǵyda jastardyń ómir hıkaıalary arqyly elimizdiń tabystary men jetistikterin beınelendi. Jobaǵa alty myńnan astam adam qatysty. Úsh jylda barlyǵy 163 jeńimpaz anyqtaldy, onyń ishinde 2017 jyly — 102 adam, 2018 jyly — 29 jáne 2019 jyly — 32 adam.
Aıta keteıik, baǵdarlama aıasynda 2018 jyly qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderinde «Qazirgi qazaq beıneleý óneriniń antologııasy» katalogy shyǵaryldy. Qazaqstan ádebıetiniń «proza» jáne «poezııa» janrlary boıynsha shyǵarmalary BUU-nyń alty tiline aýdaryldy.
